Darka e Fundit

vakti që Jezusi ndau me apostujt e tij përpara kryqëzimit të tij

Darka e Fundit është vakti i fundit që, sipas rrëfimeve të Ungjijve, Jezusi ndau me apostujt e tij në Jeruzalem përpara kryqëzimit të tij.[1] Darka e Fundit përkujtohet nga të krishterët veçanërisht të Enjten e Madhe.[2] Darka e Fundit siguron bazën e shkrimeve të shenjta për Eukaristinë, e njohur gjithashtu si "Kungimi i Shenjtë" ose "Darka e Zotit".[3]

Përshkrimet e Darkës së Fundit në artin e krishterë janë ndërmarrë nga mjeshtra artistikë për shekuj me radhë, piktura murore e Leonardo da Vinçit në fund të viteve 1490 në Milano, Itali, është shembulli më i njohur.

Letra e Parë drejtuar Korintasve përmban përmendjen më të hershme të njohur të Darkës së Fundit. Katër ungjijtë kanonikë thonë se Darka e Fundit u zhvillua në javën e [[Pesach], ditë pas hyrjes triumfale të Jezusit në Jeruzalem, dhe përpara se Jezusi të kryqëzohej të Premten e Madhe.{sfn|Evans|2003|pp=465–477}}[4] Gjatë vaktit, Jezusi parashikon tradhtinë e tij nga një prej apostujve të pranishëm dhe parathotë se para mëngjesit tjetër, Pjetri do ta mohojë tri herë se e njeh atë.[5]

Tre Ungjijtë Sinoptikë dhe Letra e Parë drejtuar Korintasve përfshijnë rrëfimin e institucionit të Eukaristisë në të cilën Jezusi merr bukën, e thyen dhe ua jep të pranishmëve, duke thënë "Ky është trupi im që ju është dhënë".[5][4] Ungjilli i Gjonit tregon për Jezusin duke larë këmbët e apostujve,[6] duke dhënë urdhërimin e ri “të duam njëri-tjetrin siç ju kam dashur juve”,[7] dhe jep një fjalim lamtumirës të detajuar nga Jezusi, duke i quajtur apostujt që ndjekin mësimet e tij "miq dhe jo shërbëtorë", ndërsa ai i përgatit ata për largimin e tij.[8][9][10]

Disa studiues e kanë parë Darkën e Fundit si burimin e traditave eukaristike të hershme të krishtera.[11][12][13][14][15][16] Të tjerë e shohin rrëfimin e Darkës së Fundit si rrjedhur nga praktika eukaristike e shekullit të 1-të siç përshkruhet nga Pali në mesin e viteve 50.[12][17][18][19]

Terminologjia Redakto

Termi "Darka e Fundit" nuk shfaqet në Dhiatën e Re,[20][21] por tradicionalisht shumë të krishterë i referohen një ngjarjeje të tillë.[21] Termi "Darka e Zotit" i referohet si ngjarjes biblike, ashtu edhe aktit të "Kungimit të Shenjtë" dhe kremtimit eukaristik ("falënderimit") brenda liturgjisë së tyre. Protestantët evangelikal përdorin edhe termin “Darka e Zotit”, por shumica nuk përdorin termat “Eukaristia” apo fjalën “I Shenjtë” me emrin “Kungim”.[22]

Ortodoksët lindorë përdorin termin "Darka mistike" që i referohet si ngjarjes biblike ashtu edhe aktit të kremtimit eukaristik brenda liturgjisë.[23] Ortodoksët rusë përdorin gjithashtu termin "Darka e Fshehtë" (Sllavishtja kishtare: "Тайная вечеря", Taynaya vecherya).

Në Islam Redakto

Kapitulli i pestë në Kuran, El-Maide (sofra) përmban një referencë për një vakt (Surja 5:114) me një sofër të dërguar nga Zoti te Isai (d.m.th., Jezusi) dhe apostujt (Hawariyyin). Megjithatë, nuk ka asgjë në Suren 5:114 që të tregojë se Jezusi po festonte atë vakt në lidhje me vdekjen e tij të afërt, veçanërisht pasi Kurani thotë se Jezusi nuk u kryqëzua kurrë në fillim. Kështu, edhe pse Surja 5:114 i referohet "një vakt", nuk ka asnjë tregues se ajo është Darka e Fundit.[24] Megjithatë, disa studiues besojnë se mënyra e të folurit të Jezusit gjatë së cilës u dërgua sofra sugjeron se ishte një pohim i vendosmërisë së apostujve dhe për të forcuar besimet e tyre ndërsa sprova e afërt do t'i ndodhte.[25]

Referime Redakto

  1. ^ Cross & Livingstone 2005, f. 958, Last Supper.
  2. ^ Windsor & Hughes 1990, f. 64.
  3. ^ Hazen 2002, f. 34.
  4. ^ a b Fahlbusch 2005, ff. 52–56.
  5. ^ a b Evans 2003, ff. 465–477.
  6. ^ John 13:1-15
  7. ^ John 13:33-35
  8. ^ John 14-17
  9. ^ Cross & Livingstone 2005, f. 570, Eucharist.
  10. ^ Kruse 2004, f. 103.
  11. ^ Bromiley 1979, f. 164.
  12. ^ a b Wainwright & Tucker 2006.
  13. ^ Marshall 2006, f. 33.
  14. ^ Jeremias 1966, f. 51–62.
  15. ^ Meier 1991, ff. 302–309.
  16. ^ Pitre 2011.
  17. ^ Funk 1998, ff. 1–40, Intruduction.
  18. ^ Bultmann 1963.
  19. ^ Bultmann 1958.
  20. ^ Armentrout & Slocum 1999, f. 292.
  21. ^ a b Fitzmyer 1981, f. 1378.
  22. ^ Thompson 1996, ff. 493–494.
  23. ^ McGuckin 2010, ff. 293, 297.
  24. ^ Beaumont 2005, f. 145.
  25. ^ Khalife 2012.

Referime Redakto