Kryeministri i Gjeorgjisë

 

Kryeministri i Gjeorgjisë është kreu i qeverisë dhe shefi ekzekutiv i Gjeorgjisë.

Në Gjeorgji,presidenti luan kryesisht një rol ceremonial dhe figurativ si kryetar shteti.Ndërsa pushteti ekzekutiv i është dhënë Qeverisë,e udhëhequr nga Kryeministri.Kryeministri është pika qendrore e pushtetit ekzekutiv në Gjeorgji.Ai organizon,drejton dhe kontrollon funksionimin e Qeverisë,firmosur aktet e saj ligjore. Kryeministri ka gjithashtu kompetencën për të emëruar dhe shkarkuar ministrat në kabinet.Në marrëdhëniet me jashtë,Kryeministri përfaqëson Gjeorgjinë dhe përfundon traktatet ndërkombëtare në emër të shtetit.Ai është përgjegjës për aktivitetet e Qeverisë përpara Parlamentit,duke siguruar llogaridhënien e pushtetit ekzekutiv ndaj legjislativit.Kjo strukturë kushtetuese e pushteteve i jep Kryeministrit një rol kyç në qeverisjen e vendit,duke bashkërenduar dhe drejtuar funksionet e Qeverisë në mënyrë të përgjegjshme ndaj Parlamentit dhe publikut gjeorgjian.

Kryeministri i Gjeorgjisë propozohet nga partia politike që ka arritur rezultatet më të mira në zgjedhjet parlamentare.Kjo siguron që Kryeministri të ketë mbështetjen e shumicës në Parlament.Konkretisht, Irakli Kobakhidze u emërua si Kryeministër më 2 shkurt 2024, pasi partia qeverisëse Ëndrra Gjeorgjiane fitoi zgjedhjet. Qeveria e tij pastaj u miratua nga Parlamenti më 8 shkurt 2024,duke i dhënë Kobakhidze mandatin për të udhëhequr Ekzekutivin.Ky proces i emërimit dhe miratimit të Kryeministrit garanton që udhëheqësi i Qeverisë të ketë mbështetjen e shumicës parlamentare, duke mundësuar një qeverisje të qëndrueshme dhe efektive të vendit. Kjo strukturë e pushteteve e bën Kryeministrin përgjegjës para Parlamentit, duke i dhënë kësaj të fundit rol mbikëqyrës mbi ekzekutivin.

 

Historia

Zyra e Kryeministrit në Gjeorgji ka një histori të gjatë që nga shpallja e pavarësisë së vendit në 1918. Kjo pozitë u prezantua fillimisht në atë kohë, por u shfuqizua me ardhjen e sovjetikëve në 1921.Gjeorgjia e sapopavarësuar e rivendosi pozicionin e Kryeministrit në 1991, por ai u shfuqizua de facto pas grushtit të shtetit në 1992 dhe ligjërisht në Kushtetutën e 1995.Zyra e Kryeministrit u rifut përsëri në amendamentet kushtetuese të vitit 2004 dhe më pas u modifikua disa herë deri në 2018, duke forcuar rolin dhe kompetencat e tij.Kjo histori e gjatë dhe e ndërlikuar tregon se instituti i Kryeministrit është një element qendror i sistemit politik gjeorgjian, edhe pse pozicioni i tij ka pësuar ndryshime gjatë periudhave të tranzicionit dhe ndryshimeve kushtetuese në vend.

Në periudhën e Presidentit Saakashvili, Kryeministri ishte kryesisht një këshilltar i Presidentit, ndërsa Presidenti ushtronte shumicën e kompetencave ekzekutive.Megjithatë, amendamentet kushtetuese të viteve 2012 dhe 2018 transformuan Gjeorgjinë në një republikë parlamentare, duke eliminuar kompetencat ekzekutive të Presidentit dhe duke i transferuar ato tek Kryeministri.Ky ndryshim i rëndësishëm në strukturën e pushteteve, duke vendosur Kryeministrin si udhëheqësin kryesor të ekzekutivit, pasqyron një lëvizje drejt një sistemi më parlamentar të qeverisjes në Gjeorgji. Kjo mund të ketë ndikim të rëndësishëm në dinamikën e marrëdhënieve institucionale dhe proceset e vendimmarrjes në nivel qeveritar.

Kualifikimet

Ligji në Gjeorgji nuk lejon që një person që është njëkohësisht shtetas i një vendi tjetër përveç Gjeorgjisë të mbajë postin e Kryeministrit.Kjo dispozitë ligjore siguron që udhëheqësi ekzekutiv i vendit të jetë plotësisht i angazhuar ndaj Gjeorgjisë dhe interesave të saj kombëtare, pa asnjë konflikt potencial lojaliteti.Kjo kriter ekskluziviteti të shtetësisë gjeorgjiane për Kryeministrin është një standard i zakonshëm për pozicionet kyçe qeveritare në shumë vende, për të garantuar pavarësinë dhe integritetin e institucioneve të vendit.

Emërimi

Procesi fillon me propozimin e Kryeministrit nga partia politike që ka fituar zgjedhjet parlamentare. Ky kandidat dhe ekipi i tij ministror duhet pastaj të fitojnë votën e besimit të Parlamentit.Pas kësaj, Presidenti ka afat 2 ditësh për ta emëruar zyrtarisht Kryeministrin. Nëse Presidenti nuk e bën këtë brenda afatit, emërimi ndodh automatikisht.Në rast se votëbesimi parlamentar nuk kalon, Presidenti duhet të shpërndajë Kuvendin dhe të shpall zgjedhje të parakohshme brenda 2-3 javëve.Kjo procedurë e qartë dhe e përcaktuar mirë ligjërisht, që përfshin kontrollin e Parlamentit por edhe rolin e Presidentit, ilustron një sistem të balancuar të pushteteve në Gjeorgji.

Funksione

Kryeministri është udhëheqësi i Qeverisë dhe është përgjegjës për funksionimin e saj dhe emërimin/shkarkimin e ministrave. Ai luan një rol kyç në udhëheqjen e aktiviteteve qeveritare.Gjithashtu, Kryeministri është i përgjegjshëm para Parlamentit, duke treguar lidhjen e ngushtë mes ekzekutivit dhe legjislativit në sistemin parlamentar të Gjeorgjisë.Një aspekt tjetër i rëndësishëm është se Kryeministri nënshkruan aktet ligjore të Qeverisë dhe kundërfirmos disa akte të Presidentit. Kjo tregon se ka një mekanizëm të balancimit të pushteteve, me Kryeministrin që mund të kontestojë vendimet e Presidentit.Në tërësi, ky pozicion i fuqishëm i Kryeministrit, me autoritet të gjerë ekzekutiv dhe lidhje të forta me Parlamentin, ilustron rolin qendror që luan ky zyrtar në qeverisjen e Gjeorgjisë si republikë parlamentare.

Kryeministri ka të drejtë të përdorë Forcat e Mbrojtjes pa miratimin e Parlamentit gjatë gjendjes së luftës. Kjo i jep atij autoritet të drejtpërdrejtë mbi forcat ushtarake në rrethana të jashtëzakonshme.Gjatë ligjit ushtarak, Kryeministri bëhet anëtar i Këshillit Kombëtar të Mbrojtjes, një organ këshillimor i kryesuar nga Presidenti. Kjo strukturë ofron bashkëpunim midis ekzekutivit dhe kreut të shtetit në çështjet e sigurisë.Përbashkësia është se edhe pse Presidenti është zyrtarisht komandanti suprem, menaxhimi praktik i ushtrisë ndodh nën udhëheqjen e Qeverisë dhe Kryeministrit.Kjo gjë tregon se, pavarësisht pozicionit kushtetues të Presidentit, Kryeministri ka autoritet dhe kontroll të drejtpërdrejtë mbi forcat e armatosura, që i jep atij rol qendror në çështjet e mbrojtjes kombëtare.

Kryeministri është edhe kreu i Këshillit të Sigurisë Kombëtare.

Lista e zyrtarëve

Republika Demokratike e Gjeorgjisë (1918-1921)

Kryetar i Qeverisë (1918-1921)

No.	Portrait	Name (born–died)	Term of office			Political party		Elected	Ref.
			Took office	Left office	Time in office
1		Noe Ramishvili (1881–1930)	26 May 1918	24 June 1918	29 days		Social Democratic Party of Georgia
2		Noe Zhordania (1868–1953)	24 June 1918	18 March 1921	2 years, 267 days		Social Democratic Party of Georgia	1919

Republika Socialiste Sovjetike e Gjeorgjisë (1921–1991)

Kryetarët e Këshillit të Komisarëve Popullorë (1921-1946)

No.	Portrait	Name (born–died)	Term of office			Political party		Elected	Ref.
			Took office	Left office	Time in office
1		Polikarp Mdivani (1887–1937)	7 March 1922	19 April 1922	43 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
2		Sergey Kavtaradze (1885–1971)	19 April 1922	21 January 1923	277 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
3		Shalva Eliava (1883–1937)	21 January 1923	14 June 1927	4 years, 144 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
4		Lavrenty Kartvelishvili (1890–1938)	14 June 1927	7 June 1929	1 year, 358 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
5		Filipp Makharadze (1886–1941)	1 June 1929	20 January 1931	1 year, 233 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
6		Levan Sukhishvili (?-?)	20 January 1931	22 September 1931	245 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
7		German Mgaloblishvili (?–1937)	22 September 1931	9 July 1937	5 years, 290 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
8		Valerian Bakradze (1901–1971)	9 July 1937	15 April 1946	8 years, 280 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	1938

Kryetarët e Këshillit të Ministrave (1946–1991)

No.	Portrait	Name (born–died)	Term of office			Political party		Elected	Ref.
			Took office	Left office	Time in office
8		Valerian Bakradze (1901–1971)	15 April 1946	26 March 1947	345 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
9		Zakhary Chkhubianishvili (1903–?)	26 March 1947	6 April 1952	5 years, 11 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	1947
10		Zakhary Ketskhoveli (1902–1970)	6 April 1952	16 April 1953	1 year, 10 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	1951
(8)		Valerian Bakradze (1901–1971)	16 April 1953	20 September 1953	157 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
11		Givi Javakhishvili (1912–1985)	21 September 1953	17 December 1975	22 years, 88 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	1955 1959 1963 1967 1971
12		Zurab Pataridze (1928–1982)	17 December 1975	5 June 1982	6 years, 170 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	1975 1980
13		Dmitry Kartvelishvili (1927–2009)	2 July 1982	12 April 1986	3 years, 284 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
15		Otar Cherkezia (1933–2004)	12 April 1986	29 March 1989	2 years, 351 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	1985
16		Zurab Chkheidze (1930–2007)	29 March 1989	14 April 1989	16 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
17		Nodari Chitanava (born 1935)	14 April 1989	15 November 1990	1 year, 215 days	style="background:#D40000 " |	Communist Party of Georgia	—
18		Tengiz Sigua (1934–2020)	15 November 1990	18 August 1991	276 days	style="background:#DCDCDC " |	Independent	1990

Gjeorgjia (që nga viti 1991)

Kryeministër (1991–1995)

No.	Portrait	Name (born–died)	Term of office			Political party		Elected	Ref.
			Took office	Left office	Time in office
—		Murman Omanidze (1938–2020) acting	18 August 1991	23 August 1991	5 days	style="background:#DCDCDC " |	Independent	—
1		Besarion Gugushvili (born 1945)	23 August 1991	6 January 1992	136 days	style="background:#BA2B27 " |	Round Table—Free Georgia	—
2		Tengiz Sigua (1934–2020)	6 January 1992	6 August 1993	1 year, 212 days	style="background:#DCDCDC " |	Independent	1992
—		Eduard Shevardnadze (1928–2014) acting	6 August 1993	20 August 1993	14 days	style="background:#DCDCDC " |	Independent	—
3		Otar Patsatsia (1929–2021)	20 August 1993	5 October 1995	2 years, 46 days	style="background:#DCDCDC " |	Independent	—

Ministër i Shtetit (1995–2004)

No.	Portrait	Name (born–died)	Term of office			Political party		Ref.
			Took office	Left office	Time in office
1		Niko Lekishvili (born 1947)	8 December 1995	26 July 1998	2 years, 230 days	style="background:#231577 " |	Union of Citizens of Georgia
2		Vazha Lortkipanidze (born 1949)	31 July 1998	11 May 2000	1 year, 285 days	style="background:#231577 " |	Union of Citizens of Georgia
3		Giorgi Arsenishvili (1942–2010)	11 May 2000	21 December 2001	1 year, 224 days	style="background:#231577 " |	Union of Citizens of Georgia
4		Avtandil Jorbenadze (born 1951)	21 December 2001	7 November 2003	1 year, 321 days	style="background:#231577 " |	Union of Citizens of Georgia
5		Zurab Zhvania (1963–2005)	7 November 2003	17 February 2004	102 days	style="background:#BC0000 " |	United National Movement

Kryeministër (2004–tani)

No.	Portrait	Name (born–died)	Term of office			Political party		Elected	Government(s)	Ref.
			Took office	Left office	Time in office
4		Zurab Zhvania (1963–2005)	17 February 2004	3 February 2005	352 days	style="background:#BC0000 " |	United National Movement	2004	Zhvania
—		Mikheil Saakashvili (born 1967) acting	3 February 2005	17 February 2005	14 days	style="background:#BC0000 " |	United National Movement	—	Zhvania
5		Zurab Noghaideli (born 1964)	17 February 2005	16 November 2007	2 years, 272 days	style="background:#BC0000 " |	United National Movement	—	Noghaideli
—		Giorgi Baramidze (born 1968) acting	16 November 2007	22 November 2007	6 days	style="background:#BC0000 " |	United National Movement	—	Noghaideli
6		Lado Gurgenidze (born 1970)	22 November 2007	1 November 2008	345 days	style="background:#DCDCDC " |	Independent	—	Gurgenidze
7		Grigol Mgaloblishvili (born 1973)	1 November 2008	6 February 2009	97 days	style="background:#DCDCDC " |	Independent	2008	Mgaloblishvili
8		Nika Gilauri (born 1975)	6 February 2009	4 July 2012	3 years, 149 days	style="background:#DCDCDC " |	Independent	—	Gilauri
9		Vano Merabishvili (born 1968)	4 July 2012	25 October 2012	113 days	style="background:#BC0000 " |	United National Movement	—	Merabishvili
10		Bidzina Ivanishvili (born 1956)	25 October 2012	20 November 2013	1 year, 26 days	style="background:#27509C " |	Georgian Dream	2012	Ivanishvili
11		Irakli Garibashvili (born 1982)	20 November 2013	30 December 2015	2 years, 40 days	style="background:#27509C " |	Georgian Dream	—	Garibashvili I
12		Giorgi Kvirikashvili (born 1967)	30 December 2015	26 November 2016	2 years, 165 days	rowspan="2" style="background:#27509C " |	Georgian Dream	—	Kvirikashvili I
			26 November 2016	30 June 2018		2016		Kvirikashvili II
13		Mamuka Bakhtadze (born 1982)	20 June 2018	2 September 2019	1 year, 74 days	style="background:#27509C " |	Georgian Dream	—	Bakhtadze
14		Giorgi Gakharia (born 1975)	8 September 2019	24 December 2020	1 year, 163 days	rowspan="2" style="background:#27509C " |	Georgian Dream	—	Gakharia I
			24 December 2020	18 February 2021		2020		Gakharia II
—		Maya Tskitishvili (born 1974)	18 February 2021	21 February 2021	4 days	style="background:#27509C " |	Georgian Dream		—	[1]
15		Irakli Garibashvili (born 1982)	22 February 2021	29 January 2024	2 years, 341 days	style="background:#27509C " |	Georgian Dream	—	Garibashvili II
16		Irakli Kobakhidze (born 1978)	8 February 2024	Incumbent	99 days	style="background:#27509C " |	Georgian Dream	—	Kobakhidze

Afati kohor

Referime

https://www.transparency.ge/sites/default/files/labor-remuneration.pdf

Georgia (country) Ruling party congress elects outgoing PM as new Chair, nominates replacement

https://agenda.ge/en/news/2024/343