Shqiponja e Haastit

Shqiponja e Haastit (Harpagornis moorei) me peshë 10 deri 18 kg dhe një gjatësi të krahëve prej 3 metrave ishte Shqiponja më e madhe e kohës së re. Shqiponja e Haastit jetojë në Zelandën e Re dhe gjuante kryesisht llojet e ndryshme të Moave, por mund të ketë gjuajtur edhe zogjtë e tjerë që s'kanë mundur të fluturojnë, si patën gjigante të ishullit jugorë (Cnemiornis calcitrans). Bashkë me tjera kafshët gjigante (Moat, patat gjigante etj.) edhe Shqiponja e Haastit me ardhjen e paraardhësve të Maorit u shfaros për një periudhë shumë të shkurtër kohore. Maorit e quajtën Te Pouakai ose Te Hokioi. Emri i dytë përdorej më shumë dhe mendohet se ishte thënia e zërit të tij: Hokioi-Hokioi. I pari përshkrim shkencor është bërë nga Julius von Haast më 1874, i cili e emëroi sipas Georg Henry Moore, pronarin e Glanmarkut në të cilen janë gjetur kockat e kësaj shqiponje.

Për Shqiponjën e Haastit kanë thënë se ishte njeri-ngrënës. Përkundër Moave kjo Shqiponjë mendohet se është shfaros me qëllim (shfarosja ishte e organizuar). Humbja e shpejtë e gjahut kryesor, i'a ka shpejtuar edhe më shumë shfarosjen.

Ekzistojnë disa gjetje të fosileve të tij, ndër to tri skelete komplete dhe eshtra të përpunuara nga njerëzit. Ka të thëna se deri në shekullin e 19 janë parë Shqiponja të mëdha në Zelandën e Re. Në atë kohë në Zelandën e Re dominonin llojet e shpenzëve dhe përveç një lloj hardhuce 60 cm të gjatë kurrë nuk kishte tjerë Grabitqarë tokësorë. Prenë e vrante me thonjtë e tij të fortë dhe të gjatë, këto mund ti thenin edhe eshtra të mëdha. Analizat e DNA-së treguan se ishte shumë e afërt me Shqiponjën Xhuxh (Hieraaetus pennatus) dhe me Hieraaetus morphnoides, jo siç mendohej më parë me Shqiponjën Bishtpykë (Aquila audax). Shqiponja e Haastit mendohet se është krijuar para 700.000 deri para 1,8 mil. vite. Shtimi i madhësisë së tyre është një nga evolucionet më të shpejta që kanë ekzistuar në boten e kurrizorëve. Kjo mendohet se është bërë se prehtë ishin të mëdha dhe gjahtar tjerë të mëdhenj nuk kishte.

Referimet Redakto

Tennyson, A. & Martinson, P.: Extinct Birds of New Zealand; Te Papa Press, Wellington, New Zealand 2006, ISBN 978-0-909010-21-8.
Rodgers, Paul (14 September 2009). "Maori legend of man-eating bird is true". The Independent. http://www.independent.co.uk/environment/nature/maori-legend-of-maneating-bird-is-true-1786867.html. Retrieved 14 September 2009.
Miskelly, C. M. (1987). "The identity of the hakawai". Notornis 34 (2): 95–116. https://web.archive.org/web/20090325235703/http://www.notornis.org.nz/free_issues/Notornis_34-1987/Notornis_34_2.pdf.
Brathwaite, D. H. (12 1992). "Notes on the weight, flying ability, habitat, and prey of Haast's Eagle (Harpagornis moorei)". Notornis 39 (4): 239–247. https://web.archive.org/web/20061108034612/http://www.notornis.org.nz/free_issues/Notornis_39-1992/Notornis_39_4_239.pdf. "Ornithology of the Southern Pacific".
Tennyson, A.; Martinson, P. (2006). Extinct Birds of New Zealand. Wellington, New Zealand: Te Papa Press. ISBN 978-0-909010-21-8.
Worthy, T. H.; R. N. Holdaway (2002). The lost world of the Moa: Prehistoric Life of New Zealand. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 0-253-34034-9.
Lerner, H. R. L.; D. P. Mindell (2005). "Phylogeny of eagles, Old World vultures, and other Accipitridae based on nuclear and mitochondrial DNA". Molecular Phylogenetics and Evolution 37 (2): 327–346. doi:10.1016/j.ympev.2005.04.010. PMID 15925523. http://www-personal.umich.edu/~hlerner/LernerMindell2005Proofs.pdf.
Bunce, M.; et al. (2005). "Ancient DNA Provides New Insights into the Evolutionary History of New Zealand's Extinct Giant Eagle". PLoS Biology 3 (1): e9. doi:10.1371/journal.pbio.0030009. PMID 15660162.
"Giant art sculptures pop up in Otago". New Zealand: 3 News. 2008-12-20. https://web.archive.org/web/20140518001440/http://www.3news.co.nz/Video/Giant-art-sculptures-pop-up-in-Otago/tabid/372/articleID/85193/cat/58/Default.aspx#video. "Lifestyle - Video On Demand" text version