Thekra

Thekra bimë barishtore njëvjeçare e familjes graminore (Graminaceae), fruti i së cilës shërben si ushqim. Për të parën herë është mbjellë në arat kineze rreth viti 2700 p.e sonë. Thekra është ndër bimët lavërtare më të rëndësishme për ushqim. Thekra mbillet në viset e larta malore. Është më e qëndrueshme se gruri ndaj të ftohtit. Mbjellja e saj bëhet 3 javë para mbjelljes së grurit.Thekra (Secale cereale).Është kultivuar në zonën e malësisë, në Gjinar, Shmil e Zavalinë dhe është përdorur për bukë. Ka rendiment të ulët 10 - 12 kv/ ha e jep bukë të zezë me cilësi të dobët dhe përqindje të  ulët të yndyrës, proteinave e lëndëve minerale. Kashta e saj përdoret për bërjen e samarëve  të kafshëve të ngarkesës. Në v. 1961 janë mbjellë 20 ha. Më pas ka pasur një prirje të rënies  së sipërfaqes. Në vitin 1997 nuk është mbjellë asnjë ha.

Fusha me thekër.

Kokrra thekre.

Buka e thekrës.

Secale cereale

Kultivimi dhe klima

Thekra është njëvjeçare bimë e drithërave, nga 14 llojet e njohura prej të cilave vetëm  një prodhohet dhe kultivohet si kulturë bujqësore. Të gjitha të tjerat klasifikohen si  barërat e këqija dhe forma të egra që bllokojnë të korrat. Ky drith në varësi të  kohës së mbjelljes është pranveror dhe dimëror.

Kjo bimë barishtore është mjaft modeste dhe mund t'i rezistojë ngricave të rënda.Lulëzimi i tij është një vesh, i cili zakonisht është me dy lule, dhe në disa varietete me tre  dhe madje katër lule. Për të përmirësuar përbërjen e tokës dhe pasurimin e saj, thekra  dimërore si pleh organik përdoret mjaft shpesh. Ky drith përballon lehtësisht tokën  e pamjaftueshme ushqyese ose ranore, aciditetin e saj të lartë.Është në gjendje të rritet  në pothuajse çdo tokë, me përjashtim të tokave ndoshta tepër të lagështa dhe të rënda. Koha  optimale është fundi i gushtit - fillimi i shtatorit, pasi për mbirjen e farës nevojitet një temperaturë prej vetëm +1 o C /+ 2 o C. Thekra dimërore si pleh i gjelbër është në gjendje të zhvillohet normalisht edhe në dimër të ftohtë, i reziston ngricave deri në  -20 o C.

Veçoritë

Një tipar i rëndësishëm i thekrës së dimrit është aftësia e saj për të rritur në mënyrë aktive masën e saj të gjelbër gjatë gjithë periudhës vjeshtë-dimër.Fidanët e rinj të butë  në procesin e dekompozimit pasurojnë dhe fekondojnë tokën me azot dhe kalium, dhe  gjithashtu kontribuojnë në faktin që bimët e mbjella më vonë asimilojnë lehtësisht dhe  thithin komponimet e fosforit të vështirë për t'u arritur nga toka.Pasi thekra është  mbjellë si pleh i gjelbër, shumë substanca që kulturat e tjera nuk mund t'i asimilojnë në  formën e tyre origjinale kalojnë në një formë më të aksesueshme për këtë proces.

Mbjellja e një drithi të tillë lejon jo vetëm pasurimin e tokës me përbërës të ndryshëm  minerale, por edhe për ta bërë atë më të lehtë, më të lirshëm, më intensiv me lagështi  dhe të pasur me oksigjen. Është gjithashtu në gjendje të forcojë tokën, duke e mbrojtur  atë nga erozioni i ujit dhe erës. Duke mbjellë thekër si pleh të gjelbër, mund të krijohen  kushte për më pak ngrirje të shtresës së tokës, si dhe për mbajtje më efektive të borës, veçanërisht në kushtet e dimrit të vogël me borë

Përparësitë

Popullariteti i thekrës si pleh i gjelbër është i kuptueshëm. Këtu janë disa faktorë kyç:

1. Disponueshmëria e kësaj kulture drithërash për blerje (është e lirë, dhe  blerja e grurit nuk është e vështirë).

2. Mundësia për të mbjellë thekër si pleh të gjelbër në vjeshtë, pasi të jenë  korrur të korrat kryesore.

3. Mospërfillje ndaj kushteve të rritjes.

4. Falë një sistemi të fuqishëm rrënjor, kjo drithëra liron dhe strukturon në  mënyrë të përsosur tokën, duke e bërë atë të lagësht dhe të  frymëmarrjes.

5. Parandalon proceset erozive.

6. Pasuron tokën me fosfor, kalium dhe azot.

7. Pastron tokën nga disa lloje të patogjenëve: sekrecionet e rrënjëve të  thekrës mund të shtypin aktivitetin jetësor të një numri kërpudhash dhe  bakteresh patogjene që jetojnë në tokë.

8. Thekra redukton ndjeshëm popullsinë e krimbit të telit në zonën ku  mbillet.

9. Si gjatë mbjelljes së pranverës ashtu edhe të vjeshtës, ai pengon barërat e këqija dhe i zhvendos ato nga vargu i tij.

10. Nuk kërkon bluarje shtesë para mbjelljes në tokë.

Minuset

1. Përveç faktit se thekra si një pleh i gjelbër dhe miqësor me mjedisin shfaqet nga  ana më e mirë, kur e përdorni, "shfaqet" një pengesë e rëndësishme - thahet  shumë toka në të cilën rritet. Për këtë arsye, kjo bimë nuk rekomandohet të  mbillet ndërmjet pemë frutore dhe shkurre - kjo do të çojë në një ulje të  rendimentit të frutave.

Agroteknika e kultivimit të thekrës

Sikurse për kulturën e grurit edhe për thekrën, elbin dhe tërshërën zbatohen masat  agroteknike të mëposhtme:

1. Pergatitja e tokës për mbjellje.Punimi i tokës. Thekra kërkon tokë të pergatitur mirë, shtrati për mbjelljen e farës, të  jetë i shkrifuar dhe kokrrizor. Përgatitja e tokës kryhet nëpërmjet plugimit jo më thellë  se 30 cm. Në tokat shumë të rënda ajo plugohet në thellësinë deri në 40 cm. Gjatë  përgatitjes së tokës lageshtira duhet të jetë rreth 70% e kapacitetit ujëmbajtës.

2.Plehërimi bazë: E gjithë sasia e plehrave fosforike dhe potasike përdoret në  plehërimin bazë. Plehrat fosforike shpërndahen në dy duar apo faza. Faza/dora e  parë eshtë 2/3 para plugimit dhe faza/dora e dytë eshtë 1/3 para shkriftimit të fundit.  Sasia e plehrave varet nga pjelloria e tokës. Si doza orientuese mund të jepen 4-6  kv/ha superfosfat, 1-2 kv/ha plehra potasike dhe 1 kv/ha ure.

3. Fara per mbjellje duhet te jete e zgjedhur, e trioruar, e paster nga barërat e këgija dhe nga  papastertitë e tjera.

4.Afati i mbjelljes së thekrës në zonat e larta malore shtë nga 1-15 shtator;  në zonat e ulëta në muajin tetor. Fara mbillet 2-3 cm thellë në rreshta me largësi 10-15 cm.  Norma e farës për thekrën luhatet nga 200-240 kg/ha. Me këto norma fare në kushte  normale mbjelljeje sigurohet një numër bimësh prej 450-500 bimë/m? ose 4.5-5 milione  bimë/ha

5. • Ujitja në vitet kur mungojnë reshjet nevojitet nga kallezimi deri në pjekjen e prodhimit. Mënyra më e mirë e ujitjes është ujitja me impiante.

Referenca

Shih edhe

• Drithi
• Gruri
• Misri