Charles de Gaulle
Charles de Gaulle i lindur 22 nëntor 1890 në Lille dhe vdiq 9 nëntor 1970 në Colombey-les-Deux-Églises (Haute-Marne) ishte një gjeneral, shkrimtar dhe burrë shteti francez i cili udhëhoqi Francën e Lirë kundër Gjermanisë Naziste në Luftën e Dytë Botërore dhe kryesoi Qeverinë e Përkohshme të Republikës Franceze nga 1944 në 1946 në mënyrë që të rivendoste demokracinë në Francë. Në 1958, ai doli nga pensioni kur u caktua Kryeministër nga Presidenti René Coty. Ai rishkruajti Kushtetutën e Francës dhe themeloi Republikën e Pestë pas konfirmimit me anë të një referendumi. Ai u zgjodh President i Francës më vonë atë vit, një pozicion në të cilin ai u zgjodh në 1965 dhe e mbajti atë deri në dorëheqjen e tij në 1969.
Sharl dë Gol | |
|---|---|
-(c).jpg) Dë Goli në 1942 | |
| Presidenti i Francës | |
| Në detyrë 8 Janar 1959 – 28 Prill 1969 | |
| Kryeministri | |
| Paraprirë nga | René Coty |
| Pasuar nga | Georges Pompidou |
| Kryeministër i Francës | |
| Në detyrë 1 June 1958 – 8 Janar 1959 | |
| Presidenti | René Coty |
| Paraprirë nga | Pierre Pflimlin |
| Pasuar nga | Michel Debré |
| Kryetar i Qeverisë së Përkohshme të Republikës Franceze | |
| Në detyrë 3 June 1944 – 26 Janar 1946 | |
| Paraprirë nga |
|
| Pasuar nga | Félix Gouin |
| Kryetar i Francës së Lirë Komiteti Kombëtar | |
| Në detyrë 18 June 1940 – 3 Qershor 1944 | |
| Paraprirë nga | Pozicioni u themelua |
| Pasuar nga | Pozicioni u hoq |
| Ministër i Mbrojtjes | |
| Në detyrë 1 June 1958 – 8 Janar 1959 | |
| Kryeministri | Vetja |
| Paraprirë nga | Pierre de Chevigné |
| Pasuar nga | Pierre Guillaumat |
| Ministër i Çështjeve Algjeriane | |
| Në detyrë 12 June 1958 – 8 Janar 1959 | |
| Kryeministri | Vetja |
| Paraprirë nga | André Mutter |
| Pasuar nga | Louis Joxe |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | Charles André Joseph Marie de Gaulle 22 nëntor 1890 Lilë, Francë |
| Vdiq më | 9 nëntor 1970 (79 vjeç) Colombey-les-Deux-Églises, Francë |
| Vendi i prehjes | Colombey-les-Deux-Églises, Francë |
| Partia politike | Bashkimi i Demokratëve për Republikën (1967–1969) |
| Lidhjet e tjera politike | Bashkimi për Republikën e Re (1958–1967) |
| Bashkëshortja/et | |
| Fëmijët | |
| Shkollimi | École spéciale militaire de Saint-Cyr |
| Nënshkrimi |  |
| Shërbimi ushtarak | |
| Aleanca | |
| Dega/shërbimi | |
| Vite shërbimi | 1912–1944 |
| Grada | Brigadier gjeneral |
| Njësia |
|
| Komanda | |
| Beteja/luftra |
|
I lindur në Lilë, ai u diplomua nëv shkollën ushtarake Saint-Cyr në 1912. Ai ishte një oficer i dekoruar i Luftës së Parë Botërore, i plagosur disa herë dhe më vonë i zënë rob nga gjermanët në Verdun . Gjatë periudhës së ndërmjetme, ai advokoi për divizionet e blinduara të lëvizshme. Gjatë pushtimit gjerman të majit 1940, ai drejtoi një divizion të blinduar i cili kundërsulmoi pushtuesit; më pas u emërua nënsekretar për Luftën. Duke refuzuar të pranonte armëpushimin e qeverisë së tij me Gjermaninë, dë Goli iku në Angli dhe i nxiti francezët t'i rezistonin pushtimit dhe të vazhdonin luftën në Apelin e tij të 18 qershorit . Ai drejtoi Forcat e Lira Franceze dhe më vonë drejtoi Komitetin Nacional Çlirimtar Francez kundër Boshtit . Pavarësisht marrëdhënieve të ftohta me Shtetet e Bashkuara, ai përgjithësisht kishte mbështetjen e Winston Churchillit dhe doli si udhëheqësi i padiskutueshëm i Francës së Lirë . Ai u bë kreu i Qeverisë së Përkohshme të Republikës Franceze në qershor 1944, qeveria e përkohshme e Francës pas çlirimit të saj . Qysh në vitin 1944, dë Goli paraqiti një politikë ekonomike dirigjiste, e cila përfshinte kontroll të konsiderueshëm të drejtuar nga shteti mbi një ekonomi kapitaliste, e cila u pasua nga 30 vjet rritje e pahasur, të njohur si Trente Glorieuses . I frustruar nga rikthimi i politikës së fraksioneve në Republikën e re të Katërt, ai dha dorëheqjen në fillim të vitit 1946, por vazhdoi të ishte politikisht aktiv si themelues i Rassemblement du Peuple Français (RPF; "Tubimi i Popullit Francez"). Ai doli në pension në fillim të viteve 1950 dhe shkroi Kujtimet e tij të Luftës, të cilat shpejt u bënë një element kryesor i letërsisë moderne franceze.
Kur Lufta Algjeriane po shkatërronte Republikën e Katërt të paqëndrueshme, Asambleja Kombëtare e ktheu dë Golin në pushtet gjatë krizës së majit 1958 . Ai themeloi Republikën e Pestë me një presidencë të fortë dhe u zgjodh për të vazhduar në atë rol. Ai arriti ta mbante Francën të bashkuar ndërsa ndërmerrte hapa për t'i dhënë fund luftës, duke shkaktuar zemërim të madh tek Pieds-Noirs (francezët etnikë të lindur në Algjeri) dhe forcave të armatosura; të dyja fraksionet kishin mbështetur më parë kthimin e tij në pushtet për të ruajtur sundimin kolonial. Ai i dha pavarësinë Algjerisë dhe veproi në mënyrë përparimtare ndaj kolonive të tjera franceze. Në kontekstin e Luftës së Ftohtë, dë goli nismoi "politikën e madhështisë", duke pohuar se Franca si një fuqi e madhe nuk duhet të mbështetet në vende të tjera, si Shtetet e Bashkuara, për sigurinë dhe prosperitetin e saj kombëtar. Për këtë qëllim, ai ndoqi një politikë "pavarësie kombëtare", e cila e bëri atë të tërhiqej nga komanda e integruar ushtarake e NATOs dhe të niste një forcë të pavarur sulmi bërthamor që e bëri Francën fuqinë e katërt bërthamore në botë. Ai rivendosi marrëdhëniet e boshtit franko-gjermane për të krijuar një kundërpeshë evropiane midis sferave të ndikimit anglo-amerikane dhe sovjetike nëpërmjet nënshkrimit të Traktatit të Elysee më 22 janar 1963.
Dë Goli kundërshtoi çdo zhvillim të një Evrope mbikombëtare, duke favorizuar Evropën si një kontinent kombesh sovrane . Dë Goli kritikoi hapur ndërhyrjen e Shteteve të Bashkuara në Vietnam dhe " privilegjin e tepruar " të dollarit amerikan. Në vitet e tij të mëvonshme, mbështetja e tij për sloganin " Vive le Québec libre " (Rroftë Kebeku i Lirë) dhe dy vetot e tij për hyrjen e Britanisë në Komunitetin Ekonomik Evropian krijuan polemika të konsiderueshme si në Amerikën e Veriut ashtu edhe në Evropë. Edhe pse u rizgjodh në presidencë në vitin 1965, ai u përball me protesta të shumta nga studentët dhe punëtorët në maj 1968, por pati mbështetjen e ushtrisë dhe fitoi zgjedhjet me një shumicë të shtuar në Asamblenë Kombëtare. Dë Goli dha dorëheqjen në vitin 1969 pasi humbi një referendum në të cilin ai propozoi më shumë decentralizim. Ai vdiq një vit më vonë në moshën 79-vjeçare, duke lënë të papërfunduara kujtimet e tij presidenciale.
Shumë parti dhe liderë politikë francezë pretendojnë një trashëgimi goliste, domethënë të kenë një ideologji politike të ngjashme me Sharl dë Golin. Shumë rrugë dhe monumente në Francë i janë kushtuar kujtimit të tij pas vdekjes së tij.