Federika Munsenj
Federika Munsenj Mane { anglisht: Federica Montseny i Mañé } (12 shkurt 1905 – 14 janar 1994) ishte anarkiste spanjolle, intelektual edhe Ministre e Shëndetësisë gjatë revolucioni spanjoll që ndodhi në Spanjë paralelisht me Luftën Civile. Ajo ishte e njohur edhe si noveliste dhe eseiste.
Federika Munsenj Mane | |
|---|---|
 | |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 12 shkurt 1905 Madrid |
| Vdiq më | 14 janar 1994 Toulouse, Francë |
| Nënshtetësia | Spanjoll |
| Punësimi | Anarkiste, ministre |
Biografia Redakto
Federika u lind në Madrid më 12 shkurt 1905. Prindërit e saj ishin bashkëredaktorë të revistës anarkiste, La Revista Blanca (1898 – 1905). Federika Munsenji ishte, sipas fjalëve të saj, vajzë e një familjeje të vjetër anarkiste; babai i saj, Joan Montseny (Federico Urales) ishte kundër autoritarëve dhe propagandistëve; nëna e saj, Soledad Gustavo, ishte po ashtu një aktiviste anarkiste. Në vitin 1912, familja e saj u kthye në Kataluni dhe më vonë themeloi një kompani botuese veçanërisht për literaturë liberale. Munseji iu bashkua unioni anarkist të punë CNT (Confederacion Nacional del Trabajo) dhe shkroi për gazetat anarkiste si Solidaridad Obrera, Tierra y Libertad dhe Nueva Senda. Në vitin 1927, Munseji iu bashkua Federatës Anarkiste Iberike (FAI).
Lufta Civile dhe Ministria e Shëndetësisë Redakto
Gjatë Luftës Civile Spanjolle, Munseji mbështeti qeverinë republikane. Ajo ishte kundër dhunës së mbajtur në territorin republikan: “një etje për gjak e pakonceptueshme në një njeri të sinqertë”.[1] Në nëntor të vitit 1936 Francisco Largo Caballero e bëri Munsejin Ministre të Shëndetësisë. Në këtë mënyrë, ajo u bë gruaja e parë në historinë spanjolle që ishte anëtare e kabinetit të ministrave.[2] Ajo ishte gruaja e parë ministre në Evropën Perëndimore (por e paraprirë edhe nga Ministrja daneze e Arsimit, Nina Bang dhe Miina Sillanpää e Finlandës). Si ministre ajo pati për qëllim të transformonte shëndetin publik për të përmbushur nevojat e të varfërve dhe klasës punëtore. Në fund, ajo përkrahu decentralizimin, në nivel lokal të përgjegjshëm dhe programet parandaluese të kujdesit shëndetësor që mobilizuan gjithë klasën punëtore për përpjekjet e luftës. Ajo ishte e ndikuar nga lëvizja anarkiste feministe, e cila që nga vitet e 1920-ta u fokusua në të drejtat riprodhuese dhe në vitin 1936 Dr. Félix Martí Ibáñez, drejtori anarkist i përgjithshëm i Shëndetit dhe i Ndihmës Sociale të Bashkimit të Katalunisë, bëri Eugenic Reform of Abortion (Reformën Eugjenike të Abortit), një dektret që në mënyrë efektive e bëri abortin legal në Kataluni.
Me traditsë familjare liberale, vendimi për të hyrë në Frontin Popullor ishte veçanërisht i vështirë. Edhe pse, bashkimi me qeverinë ishte një lëvizje e inkurajuar nga anarko-sinikalistët Confederación Nacional del Trabajo (CNT), në bashkëpunim me qeverinë me qëllim që të prezantojnë një front të bashkuar ndaj kërcënimit fashist që vinte nga ushtritë rebele të Frankos, ishte marrë në pyetje gjerësisht gjatë luftës dhe edhe pasi ajo mbaroi. Sidomos, ajo ishte e përfshirë në polemika me Ema Goldmanin dhe marrësin e kritikave të ashpra në letrën e hapur të Kamillo Bernerit të vitit 1937. Për disa anarkista, subjekti i bashkëpunimit – me marksistët dhe me qeveritarët – është ende e diskutueshme.
Emigrimi Redakto
Ajo u zhvendos në Francë në vitin 1939 ku ajo shkroi disa libra, vetëm një pjesë e së cilës ishte politike.
Veprat Redakto
- La mujer, problema del hombre (1932).
- Heroínas (1935)
- Anselmo Lorenzo (1938).
- Cien días de la vida de una mujer (1949).
- El éxodo. Pasión y muerte de españoles en el exilio (1969).
- Crónicas de la CNT (1974).
- Qué es el anarquismo (1974).
- El éxodo anarquista (1977).
- Cuatro mujeres (1978).Producciones Editoriales. ISBN 84-365-1385-1
- Mis primeros cuarenta años. Ed. Plaza & Janés, 1987. ISBN 84-01-35155-3
Publikimet Redakto
- Horas trágicas (1921)
- La Victoria. Novela en la que se narran los problemas de orden moral que se le presentan a una mujer de ideas modernas (Barcelona: 1925)
- El hijo de Clara. Segunda parte de "La Victòria" (Barcelona: Impresos Costa, 1927)
- La Indomable (1927)
- La mujer, problema del hombre (1932)
- Heroínas (1936)
- El anarquismo militante y la realidad española, conferència al Coliseum, Barcelona (Barcelona: Oficina de propaganda, 1937, extracte també publicat a Boletín de Información C.N.T. i F.A.I. del 4 de març 1937, fulls 4-6.), també publicat en anglès:
- Anselmo Lorenzo (1938)
- International Antifascist Solidarity: An Appeal to the Women in America, un fullet de propaganda (Nova York: I.A.S., 1938)
- Cien días de la vida d'una mujer (1949), també publicat en català:
- El problema de los sexos (1951)
- El éxodo. Pasión y muerte de los españoles en el exilio (Tolosa de Llenguadoc: Edicions Espoir, 1969)
- Crónicas de la C.N.T. (1974)
- El anarquismo (1974)
- El éxodo anarquista (1977)
- Mis primeros cuarenta años (Esplugues de Llobregat: Plaza & Janés, 1987)
Shënimet Redakto
- ^ Beevor, Antony (2006). The Battle for Spain. The Spanish Civil War 1936–1939. London: Penguin Books. fq. 87.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Thomas, Hugh (2001). The Spanish Civil War. London: Penguin Books. fq. 458. ISBN 978-0-14-101161-5.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Referime Redakto
- Beevor, Antony. The Battle for Spain: The Spanish Civil War, 1936–1939. London. Penguin Books. 2006 ISBN 0-14-303765-X
- Nash, Mary (1995). Defying Male Civilization: Women in the Spanish Civil War. Denver, Colo.: Arden Press. ISBN 0-912869-15-1.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Thomas, Hugh. The Spanish Civil War. Penguin Books. 2003. London. ISBN 978-0-14-101161-5
Lidhje të jashtme Redakto
- Federica Montseny's works and biography
- Centre Federica Montseny
- large collection of anarchist posters from the Spanish Civil War (click Buscar)
- Centre Federica Montseny, el seu web inclou una galeria d'imatges.
- Frederica Montseny: "La Indomable" al govern, extensa biografia publicada al blog Terra de Somnis.
- [http://www.rtve.es/alacarta/videos/personajes-en-el-archivo-de-rtve/anarquismo-montseny/947306/ , Federica Montseny, 9 març 2014, Video, castellà, Mujeres, RTVE, 29 abril 1991 Documental amb entrevistes i dramatitzacions d'aspectes de la seva vida.
- La Vieja Memoria, documental produït el 1979 sobre la Segona República i la Guerra Civil basat en testimonis de protagonistes de l'època. La primera intervenció és de Frederica Montseny. (Spanjisht)
- , Federica Montseny and Spanish Anarchist Feminism, 9 març 2014, Shirley F., Fredericks, The Anarchist Library|any = 1976 Article basat en una entrevista feta a Montseny a Tolosa el 1972 i la correspondència mantinguda amb l'autora.