Mitologjia armene
Mitologjia Armeniane filloi me origjinën Urartiane, duke inkorporuar gradualisht idetë e Mesopotamisë, Iranit, dhe hyjnive Greke.[1][2] Ka shenja që tregojnë se Armenët e lashtë fillimisht ishin adhurues të natyrës dhe se ky besim në kohë u shndërrua në adhurimin e perëndive kombëtare, shumë prej të cilave e kishin orgjinën në kulturat fqinje.
Formimi i mitologjisë Armene Redakto
Panteoni i Perëndive Armene (ditsov) të krijuara gjatë formimit të fiseve Proto-Armene, që në fazën fillestare të ekzistencës së tyre, të trashëguan elementet thelbësore të paganizmit nga fiset Proto-Indo-Evropiane të banuara në Plateau-n Armen. Historianët dalluan një pjesë e rëndësishëm e gjuhës Indo-Evropiane përdoreshi nga paganët Armen si i shenjtë.
Adhurimi Kultit Original është një lloj pushteti i lartë i padepërtueshëm ose inteligjencë e quajtur Ara, i quajtur mishërim fizik i diellit (Arev) adhuruar nga Armenët e lashtë, të cilët u vete-quajtën "bijtë e diellit". Që në kohët e lashta, kult i adhurimit të diellit zë një vend të veçantë në mitologjinë Armene. Gjithashtu ndër llojet më të lashtë të adhurimit të rrënjëve Indo-Evropiane janë kultet e shqiponjave dhe luanëve, dhe adhurimi i parajsës. Me kalimin e kohës, panteoni Armenian u përditësuar, dhe hyjnitë e reja Armene me origjinë jo-Ariane u shfaqën. Për më tepër, zoti suprem i panteonin Armen, Vanatur, u zëvendësua më vonë me Aramazd. Ky i fundit, edhe pse, u shfaq nën ndikimin e Zoroastrianism (shih Ahura Mazda), ruajti pjesërisht karakteristikat tradicionale Armene. Në mënyrë të ngjashme, perëndesha tradicional Armen e pjellorisë, Nar, u zëvendësua nga Anahit.
Në epokë Helenistike (i 3ti për shekullin e 1-rë pes), hyjnitë e lashta Armene të identifikuara me hyjnitë e lashta Greke: Aramazd me Zeusit, Anahit me Artemis, Vahagn me Herkulit, Astghik me Afërditë, Nane me Athena, Mihr me Hephaestus, TIR me Apollonit.
Pas miratimit formal të Krishterimit në Armeni, imazhe të reja mitologjike dhe tregimet lindën të transformuara si mite të lashta dhe besime. Karaktere Biblike morën përsipër funksionet e perëndive arkaike dhe shpirtërore. Për shembull, Gjon Pagëzori trashëgoi tipare të caktuara të Vahagn dhe të Tiros, dhe kryeëngjëlli Gabriel ato të Vahagn. Informacion bazë mbi traditat Armene pagane ishin ruajtur në veprat e autorëve të lashtë Grekë, si Platoni, Herodoti, Ksenofoni dhe Straboni, dijetari bizantinë, Prokopi i Cezare, si dhe shkrimtarët mesjetarë Armene si Moisiu e Chorene, Agathangelos, Yeznik e Kolb, Sebeos dhe Anania Shirakatsi, për të mos përmendur traditat popullore gojore.
Panteon Redakto
Panteoni i Armenisë para-Kristiane ka ndryshuar gjatë shekujve. Fillimisht Urartian në natyrë, panteoni është ndryshuar për herë përmes ndikimeve Semitic, Iranian, pastaj Greke.
Fazat e hershme Redakto
- Haldi - Shefi i panteonin në fazat e hershme. Për shkak të emrit të tij duke u bë një titull i ngjashme me Baal (psh "Khaldi / Ball i qytetit", "Khaldi / Baalit nga e stuhive"), shefi hyjni u zëvendësua me Ahura Mazda , duke u bërë Aramazd (shih më poshtë). Formuar një triadë me bijtë e tij Ardinis dhe Teisheba.[1]
- Ardinis - Zoti Diell, bir i haldi, me të cilin ai formoi triadë udhëheqës të perëndive.[1]
- Saris - Ndoshta një korrupsioni iIshtar.[1]
- Selardi - Perëndeshë Hënë.[1]
- Teisheba - Zot Stuhia, bir i Haldit, me të cilin ai formoi triadë udhëheqëse të perëndive.[1]
Monstrat dhe shpirtrat Redakto
Al - Al është një frymë e keqe që sulmon gratë shtatzëna dhe vjedh foshnjeve të porsalindura. I përshkruar si gjysmë-kafshë dhe gjysmë-njeri, dhëmbët e tij janë prej hekuri dhe thonjtë prej bronzi ose bakri. Ai zakonisht vesh një kapelë me majë mbuluar në zile, dhe mund të bëhet i padukshëm. .[3][4]
Referime Redakto
- ^ a b c d e f "Armenia (Vannic)" by A.H. Sayce, p.793-4; "Armenia (Zoroastrian)", by M(ardiros). H. Ananikian, p.794-802; in Encyclopædia of Religion and Ethics, ed. James Hastings, vol. 1, 1908
- ^ Russell, James R. (15 dhjetor 1986). "ARMENIA AND IRAN iii. Armenian Religion". Encyclopædia Iranica. Marrë më 3 korrik 2014.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ History of Armenia by Vahan M. Kurkjian
- ^ a b c d http://bulfinch.englishatheist.org/armenian/chapter11.htm