Cetacetë: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 3:
'''Balena''' klasifikohet si [[Gjitari|gjitar]] ujor që jeton në të gjithë oqeanet e botës. Me termin “Balena” mund të kuptohet një grup i madh gjitarësh ujorë. Gjatë riprodhimit balenat nuk e lëshojnë ujin. Janë kafshët me përmasa më të madha që banojnë ujërat, gjatësia e tyre shkon nga 2 deri në 33 metra. Balenat janë familje në vete dhe nuk duhen ngatërruar me familjen delphinidae ose platanistoidea, kjo ndodh shpesh kur i referohemi ''Orkës'', si balenë edhe pse '''Orka është lloj [[delfini]].
Balenë është emri i përbashkët për gjitarët detare e rendit cetacea. Termi balene ndonjehere perdoret per ti u referuar te
Mendohet se balenat me kalimin e kohës, kanë kaluar nëpër faza të ndryshme evoluimi duke pësuar ndryshime në materialin e [[ADN]]-së. Po sipas kësaj ideje mendohet se balenat (së bashku me grupe të tjera kafshësh ujore) janë paraardhësit e (e
Shumë
Për shekuj, balenat janë gjuajtur për mishin dhe si një burim i lëndëve të para. Nga mesi i shekullit të 20-të, gjuetia e balenave industriale kishte lënë shumë specie të rrezikuara seriozisht, dhe ajo mbaroi ne pothuajse shume vende. Disa organizata janë themeluar per te mbrojtur balenat dhe mbijetesen e tyre. Të gjitha cetaceans, duke përfshirë edhe balenat edhe delfinet, janë pasardhësit e gjitareve ne toke te rendit Artiodoktil. Dy cetaceans dhe artiodaktil tani janë klasifikuar sipas rendit me te larte Ketartiodaktyla e cila
Balena baleen karakterizohen nga baleen, një sitë si strukturë në nofullen e sipërme bërë keratin, që ata përdorin per te filtruar planktonin nga uji. Ata janë nenrendi me i madh. Balenat e dhëmbëzuar përdorin dhëmbët e mprehtë dhe bejne pre peshk, kallamar, ose të dyja. Një aftësi e shquar i këtij grupi është që të ndjejne mjedisin rrethues të tyre përmes ekolokation Nje liste e plote taksanomike e të të gjitha llojeve të balenës, duke përfshirë të gjitha ato, po mbahet në artikull Cetacea. Nje përpjekje për të eliminuar gjuajtjen e balenes. Ashtu si të gjithë gjitarët, balenat thithin ajrin me mushkëri, janë me gjak të ngrohtë, ushqejne me qumësht te vegjlit e tyre nga gjëndra mammari, dhe kanë flokë, edhe pse shumë pak.
Rreshti 22:
Balenat në përgjithësi jetojnë për 40-90 vjet, në varësi të llojeve, dhe në raste të rralla mund të jetojnë më shumë se një shekull. Kohët e fundit një fragment i një shtize e cila ishte përdorur nga tregetaret e balenave në shekullin e 19 u gjet në një balenë bowhead jashtë Alaskës, duke treguar se balena mund të jetë midis 115 dhe 130 vjet. Për më tepër, nje teknike per moshen ka treguar moshen e nje mashkulli prej 211 vjetesh duke treguar se balena me koken si hark eshte nje nga llojet e ruajtura qe ka jetuar me gjate. Pikat e balenes shpesh mund të perdoren per identifikimin e shenjave, si është rasti për balena kurrizo. Kjo është metoda me të cilën Humphrey njohur si balenë u identifikua në tre shenja të veçanta.
Balena e dhëmbëzuar si balena sperm posedon dhëmbë me qelizat cementum siper qelizave dentine. Ndryshe nga dhëmbët e njeriut të cilat janë të përbërë kryesisht nga smalt në pjesët të dhëmbit jashtë çamçakëz, dhëmbët e balenës kanë cementum jashtë tij. Vetëm balenat e mëdha nuk tregojnë smalt ku me cementum kane qenë veshur lart në majë të dhëmbit dhe kërcënimeve të tjera për mbijetesëne balenes.Balenat janë klasifikuar gjerësisht si grabitqarë, por regjimin e tyre ushqimor e perben nga planktone mikroskopike deri ne peshq shumë të mëdhenj dhe, në rastin e orcas, nganjëherë gjitarën te tjerë të detit, edhe balena te tjera. Balena si humpbacks ne gjendje te dëshpëruar hane vetëm në ujërat e Arktikut, ngrënie më së shumti krill, që ata marrin në gojët e tyre së bashku me sasi të madhe të ujit te detit, duke dëbuar ujin përmes pllakat e tyre baleen, por duke e mbajtur krill. Balenat nuk e pine ujin e detit, në vend të kësaj, ata në mënyrë të tërthortë nxjerrin ujë nga ushqimi i tyre duke metabolizuar yndyra. Shumë balena shfaqin edhe sjellje të tjera te siperme si dhe shkeljen e mrekullueshëme te bishtit.▼
▲Balena e
Për shkak të mjedisit të tyre (dhe shumë ndryshe nga kafshët), balenat jane frymore te ndergjegjshem: ato të vendosin se kur do të marrin frymë. Gjithe gjitaret flene, por balena nuk mund t'ia lejojë vetes që të bëhet i pandërgjegjshëm për një kohë të gjatë, sepse ato mund të mbytem. Është menduar se vetëm një hemisferë e trurit te balenës fle në një kohë, në mënyrë që balenat mos jenë plotësisht në gjumë, pa marrë pjesën tjetër të nevojshme. ] Balena shpesh fle me vetëm një sy të mbyllur. ▼
▲Për shkak të mjedisit të tyre (dhe shumë ndryshe nga kafshët), balenat jane frymore te ndergjegjshem: ato të vendosin se kur do të marrin frymë. Gjithe gjitaret flene, por balena nuk mund t'ia lejojë vetes që të bëhet i pandërgjegjshëm për një kohë të gjatë, sepse ato mund të mbytem. Është menduar se vetëm një hemisferë e trurit te
Disa balena të komunikojnë me njëri-tjetrin duke përdorur Dashuri lirik, i quajtur këngët balenë. Këto zëra mund të jenë jashtëzakonisht të lartë, në varësi të llojeve.. Balena Sperm degjojne vetem klikime ndersa balena e dhëmbëzuar (Odontoceti) mund të dëgjohet për shumë milje. Ata mund të gjenerojnë rreth 20.000 watts te zerit akustik në 163 decibels. ▼
Një balene femër lind vetem nje balene. Koha e kujdesit është më shumë se një vit në shumë specie, e cila është e lidhur me një lidhje të fortë mes nënës dhe te riut. Pjekuria riprodhuese ndodh zakonisht në shtatë deri në dhjetë vjet. . Kjo mënyrë e riprodhimit le disa pasardhës, por siguron mbijetesën secila me probabilitet të lartë.▼
▲Disa balena të komunikojnë me njëri-tjetrin duke përdorur Dashuri lirik, i quajtur këngët balenë. Këto zëra mund të jenë jashtëzakonisht të lartë, në varësi të llojeve... Balena Sperm degjojne vetem klikime ndersa balena e dhëmbëzuar (Odontoceti) mund të dëgjohet për shumë milje. Ata mund të gjenerojnë rreth 20.000 watts te zerit akustik në 163 decibels.
Organet riprodhese te mashkullit anulojne ne zgavren e trupit gjate notimit zvarritje dhe parandalimin e lëndimeve. Shumica e balenave nuk mbajnë partneritet të caktuar gjatë sezoneve, në shumë specie femrat kanë disa shokë çdo sezonNe te sapolindurit eshte derguar bishti i pari,, një marrëveshje që minimizon rrezikun e mbytje. ▼
Disa lloje balenash të mëdha janë shënuar nga grupet mbikqyrëse të ndryshme dhe qeveritë si te rrezikuara për shkak të popullsisëe cila zvogëlohet si rezultat i gjuetise dhe tregetise se balenave▼
Balena të mëdha janë gjuajtur nga ana tregtare për naftë balenë, mish, baleen dhe ambergris (një përbërës parfum nga zorrët e balena spermës) që nga vitet 1600. Më shumë se 2 milion balena u vranë nga industria moderne e gjuetise se balenave në fillim të shekullit të 20 . Nga mesi i shekullit 20,gjuetia e balenave e la popullsine te varferuar.▼
▲Një balene femër lind vetem nje balene. Koha e kujdesit është më shumë se një vit në shumë specie, e cila është e lidhur me një lidhje të fortë mes nënës dhe te riut. Pjekuria riprodhuese ndodh zakonisht në shtatë deri në dhjetë vjet.
Komisioni Nderkombetar per gjuetine e balenave ka prezantuar një moratorium gjashte vjecar në të gjitha tregetite per balenat në vitin 1986, e cila shtrihet deri në ditët e sotme . Moratoriumi nuk është absolut, megjithate, dhe gjuetia e balenave vazhdon nen kujdesin e vendeve qe kane kete te drejte sic janë Norvegjia, Islanda dhe Japonia dhe komunitetet vendase si Siberia, Alaska dhe Kanadaja veriore.▼
▲Organet riprodhese te mashkullit anulojne ne zgavren e trupit gjate notimit zvarritje dhe parandalimin e lëndimeve. Shumica e balenave nuk mbajnë partneritet të caktuar gjatë sezoneve, në shumë specie femrat kanë disa shokë çdo
Disa lloje të balenave të vogla janë kapur si bycatch ne peshkim. Në peshkimin e tonit tropikal ne lindje te paqesorit mijëra e delfinëve u mbytën në çanta -rrjeta, derisa masa parandaluese u vendosen..Mekanizemdhe modifikime te vendosjes, dhe eko-etiketim (delfin-markave të sigurt ose delfin-miqësore e ton), kanë kontribuar në një ulje të vdekshmërisë te delfineve me anije . Në shumë vende, balena të vogla janë gjuajtur ende për ushqime, vaj, mish ose artificial. Balenat janë të njohur për të mësuar dhe për tu mësuar, si dhe të bashkëpunojnë,▼
▲Disa lloje balenash
▲Balena të mëdha janë gjuajtur nga ana tregtare për naftë balenë, mish, baleen dhe ambergris (një përbërës parfum nga zorrët e balena spermës) që nga vitet 1600. Më shumë se 2 milion balena u vranë nga industria moderne e gjuetise se balenave në fillim të shekullit të 20
▲Komisioni Nderkombetar per gjuetine e balenave ka
▲Disa lloje të balenave
[[Kategoria:Gjitarë]]
|