Wikipedia

Jupiteri: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 6:
Jupiteri (Zeus për grekët) ishte mbreti i zotave, princi i Olimpit dhe mbrojtës i shtetit romak. Zeus ishte i biri i Cronus (Saturni).
 
Jupiteri është objekti i katërt që ndriçon në qiell (pas Diellit, Hënës dhe Venus). Ai ka qënë i njohur që nga kohërat prehistorikë si një yll. Në 1610, kur Galileo pa në teleskop ai zbuloi katër Hënat më të mëdha të Jupiterit, Io, Europa, Callisto, Ganymede dhe (tani e njohur si hëna Galilean). Ky ishte zbulimi i parë i një qendre lëvizëse nga Toka. Ky zbulim ishte një pikë kryesor në favor të teorisë heliocentrik të Nikolla Kopernikut dhe studimëvestudimeve të tij (së bashku më të dhënat e tjera të reja nga teleskopi i tij : faza e Venus dhe malet në Hënë).
 
Jupiteri është vizituar më parë nga Pioneer 10 në 1973 dhe më vonë nga Pioneer 11, Voyager 1, Voyager 2 dhe Ulysses. Anija/Satelit Galileo orbitron rreth Jupiterit për tetë vjet. Ajo vazhdon të vëzhgohet rregullisht nga syri i teleskopit Hubble.
Rreshti 14:
Jupiteri është rreth 90 % hidrogjen dhe helium 10 % (nga numri i atomeve, % nga 75/25 në masë) më gjurmët e metan, ujë, amoniak dhe shkëmb. Kjo është shumë e afërt më përbërjen e Nebulas Diellorë, nga të cilat i gjithë sistemi diellor u formua. Saturni ka një përbërje të ngjashme, por Urani dhe Neptuni kanë më pak hidrogjen dhe helium. Njohurive tona të brendshme të Jupiterit (dhe planetët e tjerë të gazit) janë shumë të pakta dhe mund të rrinë të tilla për disa kohë. Jupiteri ndoshta ka një bazë të materialit shkëmbor në pjësën e tij më të madhe, prej rreth 10/15 % të masës së Tokës.
 
Tek Thelbi qendronqëndron pjesa kryesorekryesorë e planetit nenë formenformën e hidrogjenit dhe materialetemateriale të tjera tetë shkrira. Kjo formeformë ekzotikeekzotikë e zakonshme e elementeveelementëve eshteështë e mundur vetemvetëm nenë presionet qeqë tejkalon 4.000.000 bar sicsiç eshteështë nenë brendesibrendësi tetë Jupiterit (dhe Saturnit). Hidrogjeni i lengshemlëngshëm metalik perbehetpërbëhet prej protoneve dhe elektroneve tetë jonizuar (si e brendshmja e Diellit, por nenë njenjë temperaturetemperaturë shumeshumë tetë uletulët). NeNë temperaturentemperaturën dhe presionin e hidrogjenit nenë brendesibrendësi tetë Jupiterit eshteështë njenjë lenglëng i perberepërbërë jo prej gazit. Ajo eshteështë njenjë dirigjent elektrik dhe burimi i fushesfushës magnetikemagnetikë tetë Jupiterit. Kjo shtreseshtresë ndoshta permbanpërmban gjithashtu disa helium dhe gjurmetgjurmët e Akullit.
 
Shtresa e jashtme eshteështë e perberepërbërë kryesisht nga molekula hidrogjeni dhe heliumi. Atmosfera qeqë nenë shohim eshteështë shumeshumë memë lart kesajkësaj shtreseshtresë tetë thellethellë. Uji, dioksidi karbonit, metani dhe disa molekula tetë tjera janjanë gjithashtu tetë pranishme por nenë njenjë sasi tepertepër tetë vogelvogël. Eksperimenteteksperimentet e fundit kanekanë treguar sesë hidrogjeni nuk e ndryshon fazenfazën papritmas.
 
3 Shtresashtresa tetë dallueshme tetë reve besohet sesë ekzistojneekzistojnë memë perberjepërbërje nga akulli i amoniakut, hidrosulfid amoniaku dhe njenjë perzierjepërzierje e akullit dhe ujit. MegjithateMegjithatë, rezultatet paraprakeparaprakë nga hetimi tregojnetregojnë vetemvetëm shenja tetë reve. TeTë dhenatdhënat nga hetimi atmosferik gjithashtu tregojnetregojnë sesë ka shumeshumë memë pak ujeujë sesë sa pritej. Mendimet ishin sesë atmosfera e Jupiterit do tetë permbajepërmbajë rreth dy hereherë memë shumeshumë oksigjen (i kombinuar memë hidrogjen tetë bollshembollshëm perpër tetë perberepërbërë tetë ujin). Po ashtu befasuese eshteështë temperatura e lartelartë dhe dendesiadendësia e pjesevepjesëve tetë larta tetë atmosferesatmosferës.
 
Jupiteri dhe planetet e tjere te gazit kane ererat e forta me shpejtesi te cilat jane te izoluar ne grupe te gjere. Perberjet Kimike dhe temperatura e lehte dallohet dhe jane pergjegjese per grupet me ngjyre qe dominojne paraqitjen e planetit. Grupet e lehta me ngjyra quhen zona, ato te erreta quhen rripa. Keto Grupe kane qene te njohur per disa kohe ne Jupiter, por komplekset dhe rajonet kufitare midis grupeve u pane nga Anija Voyager. Te dhenat nga hetimi Galileo tregojne se ererat jane edhe me te shpejta se sa pritej (me shume se 650 km ne ore). Atmosfera e Jupiterit eshte pare te jete shume turbullt, kjo tregon se ererat jane te formuara nga brendesia e vet planetit dhe jo nga Dielli sic formohet ne Toke.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Jupiteri"