Bioteknologjia: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
Rreshti 1:
[[Skeda:Insulincrystals.jpg|thumb|Kristali i insulines|right|250px]]
'''Bioteknologjia''' ësht fushë e [[Biologjia e aplikuar|biologjisë së aplikuar]] që përfshin përdorimin e organizmave të gjallë dhe bioproceseve në [[Inxhinjeria|inxhinjeri]], [[Teknologjia|teknologji]], [[Mjekësia|mjekësi]] dhe fusha të tjera që kërkojnë bioprodukte.
 
Termi perfshin inxhinjerine gjenetike sikurse edhe teknologjite e kulturave te indeve e qelizave. Koncepti permbledh nje rang te gjere procedurash (dhe histori) per modifikimin e organizmave te gjalle sipas qellimeve njerezore- duke filliar qe nga zbutja e kafsheve, kultivimi i bimeve, dhe "permiresimet" e tyre nepermjet programeve te shartimit qe perdorin zgjedhjen artificiale dhe hihibridizimin. Konventa Nacionale e Diversitetit Biologjik e perkufizon bioteknologjine si :
'''Cdo aplikim teknologjik qe perdor sisteme biologjike, organizma te gjalla, ose derivate te tyre, per te bere ose modifikuar produkte ose procese per perdorim specifik.'''
 
Bioteknologjia perzgjedh ne shkencat e pastra biologjike (gjenetike, mikrobiologji, kultura e qelizave te kafsheve, biologjia molekulare, biokimia, embriologjia, biologjia qelizore) dhe ne shume instanca vaet gjithashtu nga njohjet dhe metodat e sferave jashte biologjise (inxhinjeri kimke , inxhinjeri bioprocesesh, technologjia informacionit, biorobotika). Ndersa, shkencat moderne te biologjise (duke perfshire edhe koncepte te tilla si ekologjia molekulare) varen ploterisht nga metodat e zhvilluara nepermjet Bioteknologjise dhe asaj cka zakonisht mendohet si industria e shkences se jetes.
 
Variete të aplikimeve të trajtimit të mbeturinave të ujit dhe mbeturinave, si një diagnoze, apo arritjet e terapisë gjenit premtues.
 
Edhe pse Bioteknologjia eshte e shkence e re, biznesi eshte po aq i vjetër sa prodhimin e birrës nga fermentimi i elbit dhe prodhimin e bukës 9.000 vjet më parë në Babiloni.
 
Bioteknologjia përdor arritjet e biologjisë moderne molekulare dhe përdor një shumëllojshmëri të teknikave, duke përfshirë teknologjinë e ADN rekombinante, (teknika izolimin e ADN, prerje e saktë e përdorimit endonoukleason kufizuese, transferimin e plasmids automjetit dhe viruseve e baktereve që klonuar), teknikat kultura e indeve dhe kultura e qelizave në një shkallë të madhe, PCR, etj).
 
Ajo ka aplikime të shumta në shkencat e shëndetit, mjedisit (p.sh. përdorimi i menaxhimit të mbeturinave) në Gjeorgji, në bujqësi dhe industri.
 
==Historia==
Bioteknologjia nuk limitohet ne aplikime mjekesore/shendeti (ndryshe nga inxhinjeria Biomjekesore, te cilat perfshijne shume bioteknbioteknologji). Megjithese nuk mendohet shpesh si bioteknologji, agrikultura qartesisht nxe ne perkufizimin e "perdorimi i sistemit bioteknologjik per te bere produkte" te tilla qe kultivimi i bimeve mund te shihet si ndermarrja me e heret e bioteknologjise. Agrikultura eshte teorizuar te jete bere menyra me dominante e prodhimit te ushqimit qe nga revolucioni Neolitik. Proceset dhe metodat e agrikultures jane permiresuar nga shkenca te tjera biologjike dhe mekanike qe nga fillimi i tyre. Gjate bioteknologjise se heret, fermeret ishin te afte te zgjidhnin produktet me te pershtatshme dhe me rendiment me te mire per te prodhuar ushqim te mjaftueshem per te mbeshtetur rritjen e popullsise. Perdorime te tjera te saj u kerkuan ndersa te mbjellat dhe fushat u rriten dhe u be e veshtire te mbahen. Organizma specifike dhe organizma nga produkte u perdoren per te fertilizuar, ridepozituar azotin, dhe kontrolluar pesticidet. Nepermjet perdorimit te agrikultures, fermeret ne menyre te pa paralajmerueshme kane alternuar gjenet e te mbjellave te tyre duke i prezantuar ato me ambjente te reja dhe duke i rritur bime tjera te formes se pare te bioteknologjise. Kultura te tilla si ato ne Mesopotama, Egjypt,dhe Indi zhvilluan proceset e prodhimit te birres. Ende prodhohet nga e njejta metode bazike e perdorimit te kokrrave te maltit(qe permbajne enzima) per ta konvertuar nga fara ne sheqer dhe duke i shtuar produkte shtese per te dhene birren. Ne kete proces karbohidratet ne fara u shperbene ne alkole te tilla si etanoli. Indianet e lashte gjithashtu perdoren lengjet e bimes Ancient Indians Ephedra vulgaris dhe e quanin Soma. KUltura te tjera te mevonshme prodhuan procesin e fermentimit te acidit laktik i cili lejonte fermentimin dhe ruajtjen e formave te tjera te ushqimit. Fermentimi gjithashtu u perdor ne kete periode per te prodhuar buken e mbrujtur. Megjithate procesi i fermentimit laktik nuk u kuptua plotesisht deri ne punen e Pasterit ne 1857, eshte ende perdorimi i pare i bioteknologjise per te konvertuar nje burim ushqimor ne nje tjeter.
 
Ajo ka aplikime të shumta në shkencat e shëndetit, mjedisit (p.sh. përdorimi i menaxhimit të mbeturinave) në Gjeorgji, në bujqësi dhe industri.
 
== Historia ==
Bioteknologjia nuk limitohet ne aplikime mjekesore/shendeti (ndryshe nga inxhinjeria Biomjekesore, te cilat perfshijne shume bioteknbioteknologji). Megjithese nuk mendohet shpesh si bioteknologji, agrikultura qartesisht nxe ne perkufizimin e "perdorimi i sistemit bioteknologjik per te bere produkte" te tilla qe kultivimi i bimeve mund te shihet si ndermarrja me e heret e bioteknologjise. Agrikultura eshte teorizuar te jete bere menyra me dominante e prodhimit te ushqimit qe nga revolucioni Neolitik. Proceset dhe metodat e agrikultures jane permiresuar nga shkenca te tjera biologjike dhe mekanike qe nga fillimi i tyre. Gjate bioteknologjise se heret, fermeret ishin te afte te zgjidhnin produktet me te pershtatshme dhe me rendiment me te mire per te prodhuar ushqim te mjaftueshem per te mbeshtetur rritjen e popullsise. Perdorime te tjera te saj u kerkuan ndersa te mbjellat dhe fushat u rriten dhe u be e veshtire te mbahen. Organizma specifike dhe organizma nga produkte u perdoren per te fertilizuar, ridepozituar azotin, dhe kontrolluar pesticidet. Nepermjet perdorimit te agrikultures, fermeret ne menyre te pa paralajmerueshme kane alternuar gjenet e te mbjellave te tyre duke i prezantuar ato me ambjente te reja dhe duke i rritur bime tjera te formes se pare te bioteknologjise. Kultura te tilla si ato ne Mesopotama, Egjypt, dhe Indi zhvilluan proceset e prodhimit te birres. Ende prodhohet nga e njejta metode bazike e perdorimit te kokrrave te maltit (qe permbajne enzima) per ta konvertuar nga fara ne sheqer dhe duke i shtuar produkte shtese per te dhene birren. Ne kete proces karbohidratet ne fara u shperbene ne alkole te tilla si etanoli. Indianet e lashte gjithashtu perdoren lengjet e bimes Ancient Indians Ephedra vulgaris dhe e quanin Soma. KUltura te tjera te mevonshme prodhuan procesin e fermentimit te acidit laktik i cili lejonte fermentimin dhe ruajtjen e formave te tjera te ushqimit. Fermentimi gjithashtu u perdor ne kete periode per te prodhuar buken e mbrujtur. Megjithate procesi i fermentimit laktik nuk u kuptua plotesisht deri ne punen e Pasterit ne 1857, eshte ende perdorimi i pare i bioteknologjise per te konvertuar nje burim ushqimor ne nje tjeter.
 
{{Teknologjia}}