|
'''Bioteknologjia''' ësht fushë e [[Biologjia e aplikuar|biologjisë së aplikuar]] që përfshin përdorimin e organizmave të gjallë dhe bioproceseve në [[Inxhinjeria|inxhinjeri]], [[Teknologjia|teknologji]], [[Mjekësia|mjekësi]] dhe fusha të tjera që kërkojnë bioprodukte.
Termi perfshinpërfshin inxhinjerine gjenetike sikurse edhe teknologjite e kulturave te indeve e qelizave. Koncepti permbledhpërmbledh njenjë rang te gjere procedurash (dhe histori) perpër modifikimin e organizmave te gjalle sipas qellimeveqëllimeve njerezorenjerëzore- duke filliar qeqë nga zbutja e kafshevekafshëve, kultivimi i bimevebimëve, dhe "permiresimetpërmirësimet" e tyre nepermjetnëpërmjet programeve te shartimit qeqë perdorinpërdorin zgjedhjen artificiale dhe hihibridizimin. Konventa Nacionale e Diversitetit Biologjik e perkufizonpërkufizon bioteknologjine si :
'''CdoÇdo aplikim teknologjik qeqë perdorpërdor sisteme biologjike, organizma te gjalla, ose derivate te tyre, perpër te bere ose modifikuar produkte ose procese perpër perdorimpërdorim specifik.'''
Bioteknologjia perzgjedhpërzgjedh nenë shkencat e pastra biologjike (gjenetike, mikrobiologji, kultura e qelizave te kafshevekafshëve, biologjia molekulare, biokimia, embriologjia, biologjia qelizore) dhe nenë shume instanca vaet gjithashtu nga njohjet dhe metodat e sferave jashtejashtë biologjise (inxhinjeri kimke, inxhinjeri bioprocesesh, technologjia informacionit, biorobotika). NdersaNdërsa, shkencat moderne te biologjise (duke perfshirepërfshire edhe koncepte te tilla si ekologjia molekulare) varen ploterisht nga metodat e zhvilluara nepermjetnëpërmjet Bioteknologjise dhe asaj ckaçka zakonisht mendohet si industria e shkencesshkencës se jetesjetës.
Variete të aplikimeve të trajtimit të mbeturinave të ujit dhe mbeturinave, si një diagnoze, apo arritjet e terapisë gjenit premtues.
Edhe pse Bioteknologjia eshteështë e shkenceshkencë e re, biznesi eshteështë po aq i vjetër sa prodhimin e birrës nga fermentimi i elbit dhe prodhimin e bukës 9.000 vjet më parë në Babiloni.
Bioteknologjia përdor arritjet e biologjisë moderne molekulare dhe përdor një shumëllojshmëri të teknikave, duke përfshirë teknologjinë e ADN rekombinante (teknika izolimin e ADN, prerje e saktë e përdorimit endonoukleason kufizuese, transferimin e plasmids automjetit dhe viruseve e baktereve që klonuar), teknikat kultura e indeve dhe kultura e qelizave në një shkallë të madhe, PCR, etj).
== Historia ==
Bioteknologjia nuk limitohet nenë aplikime mjekesoremjekësore/shendeti (ndryshe nga inxhinjeria BiomjekesoreBiomjekësore, te cilat perfshijnepërfshijnë shume bioteknbioteknologji). MegjitheseMegjithëse nuk mendohet shpesh si bioteknologji, agrikultura qartesisht nxe nenë perkufiziminpërkufizimin e "perdorimipërdorimi i sistemit bioteknologjik perpër te bere produkte" te tilla qeqë kultivimi i bimevebimëve mund te shihet si ndermarrjandërmarrja me e heretherët e bioteknologjise. Agrikultura eshteështë teorizuar te jete bere menyramënyra me dominante e prodhimit te ushqimit qeqë nga revolucioni Neolitik. Proceset dhe metodat e agrikulturesagrikulturës janejanë permiresuarpërmirësuar nga shkenca te tjera biologjike dhe mekanike qeqë nga fillimi i tyre. Gjate bioteknologjise se heretherët, fermeret ishin te afte te zgjidhnin produktet me te pershtatshmepërshtatshme dhe me rendiment me te mire perpër te prodhuar ushqim te mjaftueshemmjaftueshëm perpër te mbeshteturmbështetur rritjen e popullsisepopullsisë. PerdorimePërdorime te tjera te saj u kerkuankërkuan ndersandërsa te mbjellat dhe fushat u rriten dhe u be e veshtirevështire te mbahen. Organizma specifike dhe organizma nga produkte u perdorenpërdorën perpër te fertilizuar, ridepozituar azotin, dhe kontrolluar pesticidet. NepermjetNëpërmjet perdorimitpërdorimit te agrikulturesagrikulturës, fermeret nenë menyremënyre te pa paralajmerueshme kane alternuar gjenet e te mbjellave te tyre duke i prezantuar ato me ambjenteambiente te reja dhe duke i rritur bime tjera te formesformës se pare te bioteknologjise. Kultura te tilla si ato nenë Mesopotama, Egjypt, dhe Indi zhvilluan proceset e prodhimit te birres. Ende prodhohet nga e njejtanjëjta metode bazike e perdorimitpërdorimit te kokrrave te maltit (qeqë permbajnepërmbajnë enzima) perpër ta konvertuar nga fara nenë sheqer dhe duke i shtuar produkte shtese perpër te dhenedhëne birren. NeNë keteketë proces karbohidratet nenë fara u shperbeneshpërbene nenë alkole te tilla si etanoli. Indianet e lashte gjithashtu perdorenpërdorën lengjetlëngjet e bimesbimës Ancient Indians Ephedra vulgaris dhe e quanin Soma. KUltura te tjera te mevonshmemëvonshme prodhuan procesin e fermentimit te acidit laktik i cili lejonte fermentimin dhe ruajtjen e formave te tjera te ushqimit. Fermentimi gjithashtu u perdorpërdor nenë keteketë periodepëriode perpër te prodhuar bukenbukën e mbrujtur. MegjithateMegjithatë procesi i fermentimit laktik nuk u kuptua plotesishtplotësisht deri nenë punenpunën e Pasterit nenë 1857, eshteështë ende perdorimipërdorimi i pare i bioteknologjise perpër te konvertuar njenjë burim ushqimor nenë njenjë tjetertjetër.
{{Teknologjia}}
|
