Papirusi: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 33:
Përdorimi i papirusit si një material per shkrim ka ekzistuar qe ne antikitet. Papirusi me i vjetër i shkruar është, sipas Kenyon (Oxford, 1899), një fletë-llogari që i përket të mbretërimit të mbretit Egjiptian Assa, e cila daton rreth 2600 P.K.
▲ Madhësia e nje fletë papirusi nuk ishte konstante në kohët e lashta. Kenyon ka bere disa matje. Për dokumentat jo-letrare (letra, llogaritë, faturat, etj), një fletë e vetme ishte e mjaftueshme, ndersa për tekstet më të gjatë, sidomos ato letrare, fletët e nevojshme janë mbërthyer së bashku ne formen e nje rrotulle. Jane gjetur rrotulla te gjata deri ne 41 metra.
Formati i rregullt për veprat e lashtë të letërsisë ishte rrotulla e papirusit. Zakonisht shkruhej nga ana ku fibrat ishin vendosur horizontalisht (recto) ndersa ana tjeter ku fibrat ishin vendosur vertikalisht (verso) perdorej vetem ne raste te vecanta. Kur një fletë papirusi mbart shkrim në të dy anët mund të supozohet se fillimisht eshte shkruajtur ne recto.
Në shekujt e vonë te antikitetit ne gjejmë edhe librin papirus ose kodik, që në fund triumfon mbi rrotullen. Kodiku eshte fillesa e librit ne formen qe ne e njohim edhe sot. Për të dhënë vetëm disa raste, Muzeun Britanik posedon një fragment të një dorëshkrimi te vjetër në papirus të Iliades, ndoshta e shek 3. Ne bibliotekën e Universitetit në Heidelberg Gjenden 27 flete nga një kodik i vjeter. Dhe thëniet e Jezusit qe gjendet në Oxyrhynchus janë gjithashtu në një fletë nga një kodik.
▲ Blerja e parë e regjistruar nga papyri nga vizitorët Evropian në Egjipt ishte në 1778. Në këtë vit një tregtar i panjohur në antikave bleu nga disa fshatarë një rrotull papirusi qe permbante dokumente nga viti 191 - 192 pas Krishtit, dhe i vuri zjarrin thjesht për të shijuar tymin aromatik që u prodhua. Që nga kjo datë një sasi të medha papirusesh në të gjitha gjuhët e mundshme, të moshave të ndryshme nga një mijë deri në gati pesë mijë vjet, jane gjetur ne tokat e vendeve të lashta të civilizimit në Luginën e Nilit. Nga 1820-1840 muzeumet e Evropës fituan një numër te madh papirusesh.
Përdorimi i papirusit si një material per te shkruar nuk ishte i kufizuar vetëm në Egjipt. Papirusi është eksportuar në të gjithë botën e lashtë dhe ne të gjithë Mesdheun. Futja e letrës në shekullin e nëntë sinjalizoi fillimin e fundit te epokes se papirusit si materiali i shkrimit më i rëndësishem ne botën antike. Megjithatë, papiruset vazhduan të përdoren në Egjipt deri nefund të shekullit të njëmbëdhjetë.
| |||