Gjon Nikollë Kazazi: Dallime mes rishikimesh

Gjatë një vizite më 1743 në Romë, Kazazi si ipeshkvi i Shkupit, në biblotekën e Kongregacionit për Përhapjen e Fesë ([[Congregatio de Propaganda Fide]])kishte hasur në ekzemplarin e vetëm të Mesharit të Gjon Buzukut. Kazazi veprën e vjetër e përshkruante si "një libër të përdorur ndër vite për mesha". Pastaj ai bëri një kopje të cilën ia dërgoi themeluesit të Seminarit të Shqipes në Palermo, Gjergj Gjyzetës (Giorgio Guzzetta-(1682-1756)) dhe nga fundi i shekullit XVIII, Meshari gjendej te Kardinali Stefan Burgia (Stephan Borgia) e më vonë, në Biblioteken e Vatikanit.<ref>[http://www.elsie.de/pdf/articles/A2007BuzukuOpfer.pdf Gjon Buzuku: Opfer der Inquisition?]</ref>

Gj. N. Kazazi eshte i pari studiues shqiptar, qe beri hulumtime ne [[Arkivin Sekret te Vatikanit]] gjate vitit 1744. Qe prej ketij viti deri ne vitet '90 te shekullit XX, nuk ka pasur studiues te tjere shqiptare ne kete arkiv

Nga katekizmi i Kazazit:

 

 

Propaganda Fide e dekretoi Gj. N. Kazazin kryeipeshkv te Shkupit me 12 maj te vitit 1743. Me dekretin e dates 23 shtator 1743, papa Benedikti i XIV te, e njohu Gjon Nikolle Kazazin si kryeipeshkv te Shkupit. Ishte kardinal Portokarrero, ai qe e shuguroi ate si kryeipeshkv te Shkupit, me 29 shtator te vitit 1743, ne Rome. Pallium in e mori me 16 dhjetor 1743. Gjate qendrimit ne Rome, ne vitin 1743, Gj. N. Kazazi zbuloi ne Biblioteken e Propagandes Fide te vetmin ekzemplar te ruajtur deri me sot te Mesharit te Gjon Buzukut, te botuar ne vitin 1555. Po ate vit, 1743, botoi edhe katekizmin e tij: "Breve Compendio della Dottrina Cristiana tradotta in lingua Albanese per l'utilita, e istruzione dei Fanciulli di quella Nazione. Da un Nazionale del Regno di Servia Alunno della S. Congregazione" shtypur ne Rome nga "Stamperia della S. Congregatione de Propaganda Fide." Kryeipeshkvi Gj. N. Kazazi u perpoq, kur kishte mundesi, te kryente personalisht vizitat "ad Limina Apostolorum" keshtu qe personalisht ka vizituar "pragun e bazilikes se Apostolit te Pare," me 14 prill 1744. Te njejten dite vizitoi edhe Baziliken e Shen Palit ne rrugen e Ostias. Kryeipeshkvi Kazazi ishte ne Rome ne vitin 1750 per here te fundit dhe me ate rast beri personalisht viziten "ad Limina"ne Baziliken e Shen Pjetrit me 2 prill te vitit 1750. Po te njejten dite ka vizituar edhe Baziliken e Shen Palit ne rrugen e Ostias. Gj. N. Kazazi, kryeipeshkvi i Shkupit, vdiq me 5 gusht te vitit 1752, duke lene gjurme te pashlyera ne historine e albanologjise si zbuluesi i pare i librit me te vjeter te shtypur, te njohur deri me sot.