[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v r2.7.2) (roboti ndryshoj: tt:Qör'ən
v r2.7.3) (roboti ndryshoj: hi:क़ुरआन, ko:쿠란; Ndryshime kozmetike
Rreshti 1:
[[fileSkeda:FirstSurahKoran.jpg|thumb|upright|Surja e parë ''[[al-fatiha]]'' në një dorëshkrim të kaligrafistit Aziz Efendi. (Transkriptimi dhe përkthimi gjenden në faqen e përshkrimit të figurës)]]
[[fileSkeda:Folio from a Qur'an (8th-9th century) Sura 48.jpg|thumb|Një pjesë e një vargu nga surja 48 ''al-fath'' në një dorëshkrim të shekullit të 8-të ose 9-të]]
 
'''Kurani''' ose '''kur'an-i''' (arabisht القرآن = al-qurʾān = lexim, recitim) është [[shkrimi i shenjtë]] i [[Feja islame|fesë islame]], i sili siç besojnë myslimanët, përmban fjalë për fjalë [[Zbulesa|zbulesën]] e zotit (arabisht ''[[allahu]]t'') ndaj profetit islamik [[Muhamedi|Muhamed]] nëpërmjet [[engjëlli]]t [[Gabrieli|Gabriel]].
Rreshti 20:
 
=== Zbulesa ===
[[fileSkeda:Muhammad-Majmac-al-tawarikh-1.jpg|thumb|Thirrja ndaj Muhamedit për profeti dhe zbulesa e parë; faqe e një kopje të [[Majmak al-Tavarikh]] (Compendium of Histories), rreth 1425; [[timuridët]]. Nga [[Herati]], [[Afganistani|Afganistan]], sot në [[Metropolitan Museum of Art]]]]
Sipas besimit islamik, kurani është një kopje e „librit të librave“ që ndodhet tek zoti (allahu) (''umm al-kitab'', shih suret 3:7; 43:4) dhe që iu shkrua profetit Muhamed prej zotit në zemrën e tij gjatë „natës së caktimit“ ''[[lailat ul-qadr]]'' (sure 97) në vitin 610 pas Kr. Më pas kurani iu vendos (ose zbulua) atij në gjuhë prej kryengjëllit Gabriel.
 
Sipas tregimit të kushëririt të Muhamedit [[Abd Allah ibn Abbas|Ibn Abbas-it]] dhe nxënësit të tij Muxhahid ibn Xhabr-it, zbulesa e parë u bë në shpellën e malit [[Hira (Mekkë)|Hira]]<ref>shih: [[Adel Theodor Khoury]]: ''Der Koran''. (Kurani). Vëllimi 12. Gütersloher Verlagshaus, 1987, f. 497, ISBN 3-579-00336-4.</ref>. Janë pesë vargjet e parë të sures 96, e cila fillon me fjalët:
 
: اقرأ باسم ربّك الّذي خلق = iqraʾ bi-smi rabbika ʾllaḏī ḫalaq
 
: ''fol në emër të zotit tënd, që ka krijuar!''
Rreshti 35:
: ''Ti që je mbuluar (me rrobë), ngrehu dhe paralajmëro (njerëzit për ndëshkimin e zotit)! Dhe lëvdo zotin tënd …''
 
Sipas traditës, thuhet se [[Ali ibn Abi Talib-i]] ka qenë dëshmitar i zbulesës së parë. Gjatë 22 viteve që pasuan iu zbulua Muhamedit i gjithë kurani, ku shumë vargje u referohen ngjarjeve aktuale të kohës. Vargje të tjera rëfejnë mbi profetët ([[Adami dhe Eva|Adam]], [[Abraham]], [[Noah|Noah]], [[Jusuf (profet)|Jozef]], [[Moze]], [[Isa ibn Maryam]] ''([[Jezu Krishti]])'' dhe të tjerë) kurse të tjera përmbajnë rregulla dhe parime të përgjithshme besimi duke iu drejtuar të gjithë njerëzve, edhe jobesimtarëve dhe ndjekësve të feve të tjera.
 
Prejardhja hyjnore e kuranit duket për besimtarët myslimanë ndër të tjera në gjuhën e tij të paimitueshme, gjë që është edhe arsyeja pse në arabishte bëhet dallim ndërmjet lirikës, prozës dhe kuranit.
 
=== Historia e tekstit ===
[[fileSkeda:Uthman Koran-RZ.jpg|thumb|Kuran nga Tashkenti (shek. i 9-të)]]
''Shih artikullin kryesor [[Historia e tekstit të kuranit]]''
 
Rreshti 46:
 
=== Përkthimi i kuranit ===
[[fileSkeda:Persian Quran.jpg|thumb|Kuran në arabisht me përkthim në [[Gjuha persiane|persisht]]]]
''Shih artikullin kryesor [[Përkthimi i kuranit]]''
 
Rreshti 60:
Mënyra e citimit të zakonshëm të kuranit në arabisht është „&lt;emri i sures&gt;, &lt;numri i vargut&gt;“; kurse në botën jo-islamike shënohet zakonisht „kuran, sure &lt;numri i sures&gt;:&lt;numri i vargut&gt;“. Kjo mënyrë citimi është e përhapur edhe në studimet në gjuhën arabe sot.
 
Radhitja e sotme e sureve në botimin e vitit 1923/1924 të universitetit [[al-Azhar]] të Kajros e ka origjinën, sipas mendimit tradicional por shkencërisht të pasigurtë, tek redaktimi i kalifit të tretë [[Uthman ibn Affan-i]]. Megjithatë literatura bibliografike arabo-islamike edhe deri në fund të shekullit të 10-të, i shënon kodet e sureve në radhitje të ndryshme, një fakt ky që për shumë kritikë, e bën radhitjen e unifikuar që nga koha e profetit [[Muhamedi|Muhamed]] të duket e dyshimtë. Zbulimet e dorëshkrimeve në ''xhaminë e madhe të [[Sana'a|San'aas]]s'' bëjnë të qartë se kodet kuranike të shekullit të parë mysliman (shekulli i 7-të pas Kr.) paraqesin ndryshime të konsiderueshme në ortografinë, formulimin dhe radhitjen e sureve.
 
Radhitja e sureve nuk orientohet nga përmbajtja por ato janë të radhitura, me përjashtim të sures së parë ''[[al-fatiha]]'', sipas gjatësisë së tyre (duke filluar me më të gjatën). Edhe nga përmbajtja shumë sure duhen parë si jokoherente ''(pa lidhje)''. Surja ''an-nisa'' (gratë) për shembull, përmban në fakt një nga pasazhet e rëndësishme të kuranit në lidhje me gruan, mirëpo flet përveç kësaj edhe për të drejtën e trashëgimisë si dhe për çështje të përgjithshme besimi.
Rreshti 105:
 
=== Hyrje ===
* [[Muhammad Asad]]: ''Die Botschaft des Koran. Übersetzung und Kommentar'', (Mesazhi i kuranit. Përkthim dhe komentim), (gjermanisht). Patmos Verlag, Düsseldorf 2009 ISBN 978-3-491-72540-9
* Michael Celler: Der Koran für Nichtmuslime. Neu formuliert und kommentiert von Michael Celler. ''(Kurani për jo-myslimanët. Riformuluar dhe komentuar nga Michael Celler)'', (gjermanisht). Hans-Jürgen Maurer, Frankfurt am Main, www.verlaghjmaurer.de. Frankfurt 2009. ISBN=978-3-929345-45-2
* Tilman Nagel: Der Koran. Einführung – Texte – Erläuterungen. ''(Kurani, tekste, shpjegime)'', (gjermanisht). Beck, München 1998, ISBN=3-406-43886-5
Rreshti 180:
[[gu:કુરાન]]
[[he:הקוראן]]
[[hi:कुर॑आनक़ुरआन]]
[[hr:Kuran]]
[[hsb:Koran]]
Rreshti 197:
[[kab:Leqran]]
[[kk:Құран]]
[[ko:꾸란쿠란]]
[[krc:Къуран]]
[[ku:Quran]]