|
[[Filmi]] "'''Kapedani'''" prodhim i vitit {{F|1972}} nga [[regjisori]] [[Muharrem Fejzo]] dhe [[Fehmi Oshafi]], Skenari : Skënder Plasari, Producent : Shqipëria e re, Muzika : Tahsim Hoshafi.
=== TëPërmbajtja dhënate mbi filminfilmit ===
=== Përmbajtja ===
Xha Suloja e ka te vështirë te pranoj ta urdheroj një grua. Kulmi arrin kur kryetarja e kooperatives gjatë një alarmi naten e cakton te kujdeset për kotecin e pulave. Xha Suloja revoltohet: Një burrë me goxha mustaqe te meret me pulat!! Dhe e braktis detyren...
Një njëri i moshuar (Xha Sulo, Protagonisti në film) udhëton (në kohe dhe në hapësire) për në Kryeqytetin e Shqipërisë (Tirana) te takoj birin e tij, i cili punon dhe jeton aty. Pra kemi te bëjmë me dy dimensione te këtij udhëtimi në te cilën shpalosen konfliktet midis dy gjeneratave. Tema pra është - Konflikti midis dy gjeneratave dhe PROGRESIONI. Mjeti i përçimit te kësaj është UDHËTIMI që simbolizon PROGRESION (Lëvizja, pasi vetëm nga lëvizja nga A në B na bën te ditur se kemi te bëjmë me dy pika vështrimi, ku njëra duhet te jete patjetër Progresion). Në konfliktin e gjenerate kemi te përfshire dhe atë gjinor, pra te emancipimit te gruas socialiste. Albert Verria, aktori që luan rolin e Xha Sulos se moshuar, është nen 40 vjeç në atë kohe.
Por te nesërmen, merr vesh vesh se organizata e partise i ka vënë fleterrufe. Ai e heq fleterrufene. Kjo bëhet shkas e një konflikti me të madh. Xha Suloja kërkon te drejtën. Vendos ti drejtohet ish komisarit te dikurshem. Ai është funksionar partie ne kryeqytet. Niset. atje ai ka te birin oficer. RRuges sheh gra shofere, faturino, mjeke. Këto nuk i pëlqejnë. Ish-komisarin e gjen ne pune fizike,por c'te shoh?! Ky funksionar i bindt një gruaje brigadiere! do të bisedoj me komisarin, por heq dorë. Fillon te mendohet dhe nis rugen e kthimit ne kooperative me te tjera mendime.
Dikush i propozon te pres mustaqet e gjata se ato ja kanë fajin....
Në dimensionin e kohës kemi udhëtimin e Protagonistit i cili udhëton nga një sistem i vjetër klanor i periudhës agrare (fshatare) në periudhën "moderne" te realizmit socialist. Ky dimension konkretizohet në film nga vënia e Protagonistit (Xha Sulos) në kontekstin shoqëror te fshatit, në te cilën përfshihet edhe një mik i tij fshatar, ky i fundit i shfaqur me te tera komplekset, pritshmerite dhe paragjykimet që publiku ka ndaj tyre.
Nga dimensioni hapësinor kemi udhëtimin nga fshati në qytetin modern, një qytet që është i ndërtuar me punën dhe vullnetin e forte te NJERIUT TE RI KOMUNIST, puna e te cilit ka si qëllim idealin e shoqërisë socialiste nen udhëheqjen e PARTISË KOMUNISTE dhe E. HOXHËS.
Filmi i kushton një vëmendje te veçante edhe karaktereve, pra mund te cilësohet edhe si "character-centered film", në te cilën vihet në pah karakteri i XHA SULOS si përfaqësues i kësaj gjenerate me te tera komplekset që i karakterizojnë. Simboli i gjeneratës përfaqësohet me Babain, i ardhur nga një kohe dhe vend tjetër, i cili takon Djalin e tij që banon në një kohe dhe vend tjetër. Ndërsa ai i veteraneve, ose i baballarëve te kombit, mundimi i te cilëve nuk është për tu hedhur poshtë, simbolizohet me Nofkën e Protagonistit: KAPEDANI. Meritën e luftës ja njohin, por rroli i tij ka përfunduar dhe tani MITET, TREGIMI I MADH kalon nga LUFTA --- tek --- NDËRTIMI i vendit. Pra kemi një ndryshim në KONTEKSTIN e NARRACIONIT TE MITEVE, nga ajo luftarake në atë te ndërtimit te vendit. Pamvaresisht pse simbolet gjuhësore me te cilat këto MITE (MYTHS) shprehen nuk ndryshohen (ju kujtojmë parullat: LUFTE KUNDËR KARKALECAVE, LUFTE KUNDËR DEMBELIZMIT dhe AUTOKRITIKAT).
Ndërkohë që përveç se mesazhit pro-progresist që filmi përçon, filmi ka si qëllim ti dërgoj edhe gjeneratës se vjetër te veteraneve një mesazh qetësues për problemet që ata hasin me ardhjen e modernizmit. (E futur në kontekstin e rrjedhjes se ngjarjeve te asaj kohe, nuk është çudi që regjisori ka paraprire stuhinë e madhe që ndodhi mbas viteve '70 dhe kthimin e Shqipërisë nga MODERNIZMI SOCIALIST NË TRADICIONALIZËM, si për ti rehatuar dhe qetësuar njerëzit, se vlerat kombëtare ishin vetëm ato pastorale dhe Nacionalizmi platonik i N. Frasherit ose pseudo-Dantesk i I. Kadaresë ishin shpëtimi i Kombit. Në Tradicionalizëm kemi një sistem administrativ te mbështetur në favore personale dhe klane, ndërkohë që ideologjia mbizotëruese është dashuria për kombin dhe romantizimi i historisë. Kjo solli që edhe projekti socialist për emancipimin e gruas shqiptare te ndërpritet dhe rroli i saj në shoqëri ti përshtatej konstrukteve kulturore fshatare. Gruaja përfundoi jo te emancipohej, por te shfrytëzohej dy-fish nga sistemi (8-ore në dite në 7 dite punë në fabrike) dhe nga familja patriarkale.)
Regjisori ka bere një përdorim shume te spikatur te një mjeti psiko-analitik : ËNDRRËN. Ku fjala Ëndërr ka te beje edhe me LIBIDON dhe dëshirat në psiko-analitik (ma ka ënda !). Me ane te ëndrrës regjisori tregon psikiken e Protagonistit, që është edhe reprezentatuese për gjeneratën e tij.
Filmi ka një fillimi shume origjinal: fillon me një Makth. Çfarë simbolizon konfliktet e brendshme shpirtërore. Konteksti i ëndrrës është edhe elementi i Kapedanit (Xha Sulos) pra jeta dhe dëshira e tij, midis MITIVE dhe ASPIRATAVE, te kaluarës dhe te ardhmes. Kapedani e humb davanë dhe komandën ndaj një gruaje, që duket sikur i ka te gjitha nen kontroll. Kjo për Kapedanin do te thotë cburreri, çfarë në film shprehet me shkuljen e mustaqeve, te cilën ai e kryen vete. Kjo simbolizon friken e kastrimit (KASTRATIONSANGST) dhe veprën vete-kastrimit sipas Freud. Në kontekstin e konfliktit midis gjeneratave simbolizon friken ndaj feminizimit (cburrerimit) te shoqërisë shqiptare. Pra te ndryshimit te MITIT nga ai i LUFTËS (MASHKULLORE) dhe te EPOKËS SE GJUETARIT në atë te QYTETARIT, Njeriut URBAN. Pra filmi bën fjale për përshtatjen (ADAPTION) e këtij karakteri ndaj ndryshimeve në TREGIMIN E MADH por edhe në realitetin politik te Shqipërisë.
Filmi është një kryevepër i kinematografisë shqiptare, si nga ana politike, pasi ka arritur ta përçoj mesazhin politike shume qarte, si edhe nga ajo artistike, pasi karakteret i ka shpalosur shume mire.
=== Interpretojne ===
* [[Albert Verria]] xhaXha Sulo
* [[Nikolin Xhoja]] Xha Beqo
* [[Flora Mërtiri]] Kryetare e kooperativës
* [[Ismail Zhabjaku]] Sekretari i Partisë i Kooperativës
* [[Lazër Filipi]] Shoku Ropi, funksionar partie
* [[Robert Ndrenika]] si Djali i Xha Sulos
* [[Dario Llukaçi]] Shoferi i Taksise
* [[Meropi Xhoja]] Sotirica
* [[Reshat Arbana]] Nje nga te rinjte e fshatit
* [[Ferit Gjevori]] Koperativist
* [[Haxhi Sejko]] Koperativist
* [[Fatbardha Lalo]]
* [[Saimir Kumbaro]]
* [[Rauf Pojani]]
* [[Tefta Hamzaraj]]
* [[Valbona Simixhiu]]
== Shih edhe ==
| 