Gjuha (komunikim): Dallime mes rishikimesh

Psikolinguistët bëjnë dallim midis strukturës së jashtme dhe strukturës së brendshme të fjalive. Fjalitë mund të kenë strukturë të jashtme të ndryshme, por strukture të brendshme të njëjtë, kuptim të njëjte. P.sh., "Alfredi puthi macen.", "Macja u puth nga Alfredi.". Ne jemi të aftë të lidhim strukturën e jashtme dhe të brendshme të fjalëve me anë të <u>rregullave gramatikore transformuese</u>. <ref>Chomsky, N. (1968). ''Language and mind''. New York: Harcourt Brace Jovanovich.</ref> Këto rregulla na lejojnë të kapim idetë (strukturat e brendshme) dhe t'i konvertojmë ato në fjali më kuptim (strukturat e jashme). Trajtimi i një gjuhe bëhet në dy mënyra; ''Botom-up'' (procesimi nga poshtë lart) dhe ''Botom-down'' (procesimi nga lart poshte). Kur duam të komunikojmë dicka ne fillojmë me një mendim me kuptim, zgjedhim shprehjet për të shprehur mendimin, artikulojmë tingujt të cilat përbëjnë fjali. Këtë proces psikolinguistët e quajnë ''Botom-down''. Kur duam të kuptojmë gjuhën që flitet nga një tjetër person, ne fillojnë, zakonisht, të dëgjojmë tingujt e ligjëratës dhe i interpretojmë ato si fjalë me kuptim, të harmonizuara së bashku me fjali dhe që bartin mendime me kuptim. Këtë proces psikolinguistet e quajnë ''Botom-up'' .