Relievi i Azisë: Dallime mes rishikimesh

[[FiguraSkeda:Asia satellite orthographic.jpg|thumb|right|300px|Pamje e reievit të Azisë nga sateliti]]

[[FiguraSkeda:Everest North Face toward Base Camp Tibet Luca Galuzzi 2006.jpg|thumb|right|300px| [[Mont Everest]] maja më e lartë në botë]]

'''Azia''' karakterizohet si kontinenti më i vjetër i rruzullit tokësor. Pjesa më e vjetër konsiderohet pjesa e Angarës, e cila është sajuar në periudhën arkaike. Pastaj në fillim të paleozoikut formohet edhe nji masë në jug e quajtur Godvana, e cila ka përfshirë nga kontinenti i [[Amerika Jugore|Amerikës Jugore]] deri tek ai i [[Australi]]së, por edhe disa pjesë të Azisë. Lëvizjet e mëvonshme kan shkaktuar coptimin e Angarës dhe me coptimin e Godvanës, në fundosjen e sajë, duke formuar [[Oqeani Indian|Oqeanin Indian]]. Në mes të këtyre dy masave Angarës dhe Godvanës ka qenë formuar një det i madh i quajtur Tetis.

Në kenozoik , në kohën më të re përkatësisht në terciar janë bërë ndryshime të mëdha në koren e Tokës. Nën presionin e madh që kanë shkaktuar Angara dhe Godvana në gjeosinklinalin e Tetisit kan shkaktuar orogjenezën dhe formimin e strukturave të reja, duke formuar malet e larta dhe vargmaleve në rruzullin tokësor.

Format kryesore të kontinentit të Azisë, të formuara me fuqitë e brendshme, janë ndryshuar me procese eksogjene, e në radh të parë me akullzimin në kuaternar dhe me veprimin eroziv të ujrave rrjedhëse.

Në Kontinentin e Azisë dominon relievi malor. Me mbi 900 m lartësi mesatare , është tre herë më e lartë se kontinenti i [[Evropë]]s, dhe më i larti nga të gjith kontinentët tjerë.

'''Malet''' kanë formën e një pegese natyrore , të cilat shtrihen nga brigjet e [[Deti Mesdhe|Detit Medhe]], në perëndim, deri te brigjet e [[Oqeani Paqësor|oqeanit Paqësor]], në lindje. Azia Qendrore dallohet për nga madhësia dhe lartësia. Malet kryesore janë [[Himalajet]] me majen më të lartë në botë , [[Mont Everesti|Mont Everest]] 8848 m, dhe gjatësi 2500 km, [[Karakorum]], [[Hindokush]], [[Pamir]], [[Tien Shan]], [[Alltaji]] etj. Këto male janë të mbuluara me borë dhe akull gjat gjth viti.

Në veri të Himalajave shtrihet rrafshnalta më e madhe në botë – [[Tibeti]], me lartësi mesatare 4500 m. Tibeti njihet edhe si “ Kulmi i Botës”. Në perëndim të [[Pamiri]]t dhe të [[Hindokushi]]t shtrihen disa rrafshnalta, të mbyllura me kurora maore, si rrafshnalta e [[Irani]]t, Armenisë, Anadollisë, Arabisë dhe rafshnalta e Dekanit në Azinë Jugore. Rrafshnaltat të mbyllura me kurora malore jo vetëm se janë të izoluara dhe larg rrugëve të rëndësishme ato pengojnë edhe depërtimine masave të lagështa. Për këtë arsye këto vise kanë pak reshje dhe janë shëndrruar në shkretira.

== Shih edhe këtë ==

* [[Azia]]

[[CategoryKategoria:Azi]]