Funksionet me shumë variabla: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
v Robot: ndryshime kozmetike
Rreshti 1:
== Përkufizimi ==
Rregulla '''ƒ''' sipas së cilës çdo pikë <math> M(x,y) </math> nga një zonë ''D'' (domeni i [[Funksioni | ''funksionit'']]) në [[Sistemi koordinativ kartezian|sistemin koordinativ]] ''xoy'' i korrespondohet një dhe vetëm një numër real ''z'' nga [[Bashkësitë |''bashkësia numerike'']] ''R'' (kodomeni i funksionit) dhe çdo numri nga ''R'' i përgjigjet së paku një pikë nga ''D'', e quajmë '''[[funksion me dy variabla]]'''.<ref>Funksionet me dy e më shumë variabla.Hajdar Peci. Matematika 2. Fakulteti elektroteknik në Prishtinë 2008.</ref> dhe simbolikisht shënohet <math> z=f(M) </math> ose <math> z=f(x,y). </math>
 
=== Grafiku i funksionit ===
[[imageSkeda:Three-dimensional graph.png|right|thumb|300px|Grafiku i [[Funksionet trigonometrike |''funksionit'']] ''f(x, y) = [[sinusoida|sin]](x<sup>2</sup>)·[[Trigonometria|cos]](y<sup>2</sup>)''.]]
[[Grafiku|''Grafiku i funksionit'']] <math> z=f(x,y). </math> zakonisht paraqet një [[Sipërfaqja|''sipërfaqe'']], ndërprerjet e saj me rrafshe paralele <math> z=c </math> janë [[Lakorja|''lakore'']], projeksionet e të cilave në rrafshin ''xOy'' kanë [[Ekuacioni |''ekuacionet'']] <math> f(x,y)=c </math> dhe quhen [[Lakorja|lakore]] nivelore. Për funksionin me tri variabla quhen [[Sipërfaqja|''sipërfaqe'']] nivelore.
 
=== Limiti i funksionit ===
 
Rrethinë me rreze ''δ'' ose ''δ''-rrethinë të pikës ''M₀(x₀,y₀)'' në rrafshin ''xOy'' e quajmë bashkësinë e të gjitha [[Pika|''pikave'']] <math> M(x,y) </math> që gjenden brenda rrethit me rreze ''δ'' e me qendër në [[Pika|''pikën'']] M₀. Pikën M₀ e quajmë pikë grumbullimi të zonës ''D'' në qoftë se në çdo ''δ''-rrethinë të saj ekziston së paku një pikë ''M₀'' e ndryshme nga ''M'' e cila i takon zonës ''D''. Pika M₀ mund t'i takojë ose mos t'i takojë zonës ''D''.
Numrin '' A '' e quajmë '''[[Limiti|''limit të funksionit'']]''' ''ƒ'' në pikën e grumbullimit ''M₀'' të domenit ''D'' në qoftë se për çdo
 
Rreshti 23:
: <math> \forall \varepsilon > 0\ \exists \ \delta > 0 : \forall x\ (0 < |x - c| < \delta \ \Rightarrow \ |f(x) - A| < \varepsilon).</math>
 
Pika ''M'' mund të tentoj në pikën ''M₀'' në mënyrë të çfarëdoshme , nëpër ndojnë [[Segmenti|''segment'']], lakore etj.Nëse eksiston [[Limiti|''limiti i funksionit'']] ''ƒ'' në pikën ''M₀'' atëherë ai nuk varet nga rruga nëpër të cilën ''M''&nbsp;→&nbsp;''M₀''.
 
=== Vazhdueshmëria e funksionit ===
 
Le të jetë <math> z=f(x,y) </math> funksion i përkufizuar në zonën ''D'' dhe ''M₀(x₀,y₀)'' një pikë grumbullimi e kësaj zone. Funksioni '''ƒ''' quhet i '''vazhdueshëm''' në pikën ''M₀'' në qoftë se
Rreshti 32:
ku ''a'' ''='' <math>M(x,y)</math> dhe ''c'' ''='' ''M₀(x₀,y₀)''.
 
Funksioni ''ƒ'' është i vazhdueshëm në një [[Bashkësitë |''bashkësi'' ]] ''D'' në qoftë se është i vazhdueshëm në çdo pikë të bashkësisë ''D''. Le të jetë <math>Z=(x,y)</math> funksion i dy variablave dhe ''Δx'' e ''Δy'' shtesat e variablave ''x'' e ''y'', atëherë diferencën
:<math>\Delta z = f(\mathbf{x}+\Delta\mathbf{x},\mathbf{y}+\Delta\mathbf{y}) - f(\mathbf{x,y}).</math>
 
e quajmë [[Diferenciali |''shtesa totale'' ]] e funksionit ''ƒ'' në pikën <math>(x,y)</math> , ndërsa diferencat
 
:<math>\Delta z_x = f(\mathbf{x}+\Delta\mathbf{x},\mathbf{y}) - f(\mathbf{x,y}).</math>
Rreshti 43:
:<math>\Delta z_y = f(\mathbf{x},\mathbf{y}+\Delta\mathbf{y}) - f(\mathbf{x,y}).</math>
 
i quajmë [[Derivati pjesor |''shtesa parciale'' ]] e funksionit ''ƒ'' në pikën <math>(x,y)</math> në lidhje me argumentet ''x'' e ''y''.
Funksioni ''ƒ'' është i vazhdueshëm në pikën ''M₀'' nëse
 
:<math>\lim_{a \to c}\Delta z =0 </math>.
 
ku ''c ='' <math>M(x,y) </math> kurse ''a ='' <math>M_0(x_0,y_0)</math>.
 
Në qoftë se
: <math>\lim_{\Delta x\to 0} \Delta z_x =0 </math>
 
atëherë themi se funksioni ''ƒ'' është i [[Funksionet e vazhdueshme|vazhdueshëm ]] në pikën <math>M_0(x_0,y_0) </math> në lidhje me variablën ''x''. Ndërsa vazhdueshmëria e funksionit sipas ''y''
 
: <math>\lim_{\Delta y\to 0} \Delta z_y =0 </math>.
Rreshti 59:
Nëse funksioni ''ƒ'' është i vazhdueshëm në pikën <math>M_0(x_0,y_0) </math> atëherë ai është i vazhdueshëm në atë pikë në lidhje me secilën variabël veç e veç. Anasjelltas nuk vlen.
[[operacionet matematikore|Operacionet]] e funksioneve të vazhdueshme janë funksione të vazhdueshme.
[[FileSkeda:Rapid Oscillation.svg|thumb|Vazhdueshmëria.]]
 
== Referenca ==
Rreshti 67:
* {{cite book | author= Zenun Loshaj|title= Matematika 2| publisher= Fakulteti elektroteknik në Prishtinë (1996)}}
 
== Për më tepër ==
* [[Ekuacionet e shkallës së përgjithshme]]
* [[Ekuacione diferenciale]]
* [[Funksionet trigonometrike]]
* [[Bashkësitë]]
 
[[Kategoria:Matematikë]]