Sanxhaku i Smederevës: Dallime mes rishikimesh

'''Pashallëku i Beogradit''' gjatë sundimit Osman ka qenë njësi administrative ushtarake e Sulltanit. Në vitet 1800 ka filluar çlirimi i kësaj hapësire dhe ka vazhduar deri më 1875 me çrast janë çliruar dhe pastruar nga raca shqiptare dhe racat tjera ballkanike me përkatësi fetare myslimane edhe 6 nahije tjera. Nga ky Pashallëk ka filluar krijimi i shtetit serb i cili që nga themelimi ka ndjekur një politikë agresive ndaj racaveetnive tjera që nuk e pranonin asimilimin.

Me pastrimetspastrimet racoreetnike dhe fetare që bëri ky pushtet nga Lugina e Moravës (ndër ta 150.000 shqiptarë), regjimi i dinastisë së Obrenoviqëve (1817-1903) vazhdon politiken e njëjtë dhe ja arrinë që të thirrë në jetë Principatën e Serbisë. Nga kjo principatë lëshohen urdhëresa të ndryshme me qëllim të vijimit të politikës së filluar dhe kështu më 1832 lëshohet urdhëresa me të cilën ndalohet qarkullimi i shqiptarëve dhe boshnjakëve në territorin e saj. Kjo urdhëresë i drejtohej kryesisht vendasve shqiptarë dhe boshnjak d.m.th ata duheshin të paraqiteshin si serbSerb përndryshe pasonte dënimitortura (dënim me 25 goditje me shkopinj). Pas dy viteve (1834) po nga zyrtarët e kësaj principate lëshohet urdhëresa që ushtria e rregullt e posaformuar ta perdor strategjine e tokes se djegur pra ()të djegë fshatra ngate qëcilat nuk i nënshtroheshin asimilimit.

Gjatë fazës së dytë të pastrimit, ka fundi i shekullit XIX , shqytarëtShqitarët ishin përqendruar në qytete, qyteza si Qupri, Paraqin, Uzhicë, KrushecKrushefc, Aleksinc, Karanovc(Kralevë) e Beograd dhe pjesa dërmuese në Sanxhakun e Nishit në qarkun e Toplicës (rrethi i Prokuples, Dobriqit, Kosanicës, Jablanicës, Pustarekës dhe Kurshumlisë), në qarkun e Vranjës (rrethin e Polanicës, Gerdelicës, Masuricës, Inogoshej etj.) si dhe në qarkun e vet Nishit dhe qarkun e Pirotit.

[[Skeda:Distribution of Races on the Balkans in 1923.jpg|thumb|300px|Pastrimet etnike deri më 1923 (racaetnia serbe, gorane dhe boshnjake = racëetni serbe)]]

Gjatë luftës ruseruso-turke të krimit në vitet 1877-1878 fillon rritja e intensitetit të dëbimitdëbimeve që shënon edhe fazën e dytë të dëbimitdëbimeve masivmasive. Mbajtjes së këtyre viseve nën kontroll ju vijnë në ndihmë edhe formacione ushtarake dhe vullnetarë rusRuse.

Pushtimi i territoreve turkete pushtuara nga Turqit, siç ishte predikuar në perëndim e që në fakt ishte pushtimi i territoreve të pa mbrojtura shqiptareShqiptare apo të mbrojtura në një organizim të nivelit të ulët. Gjatë këtij operacioni rusoRuso-serbSerb gjejnë vdekjen mbi 35.000 shqiptarë të moshave të ndryshme perfishre gra e fëmi. Shumica e tyre ishin të masakruar në forma të ndryshme si therje, djegie (së bashku me shtëpinështëpitë), hedhje në lumenjtë të ngrirë etj. Në anën tjetër ky operacion fillon me plaçkitje në forma të ndryshme si dukatari, stolitë të ndryshme, shtrojë-mbulojë, veshëmbathje, paratë, drithërat, bulmetërat, bagëti etj. dhe pas krijimit të terrenit të përshtatshëm hynin ushtritë çlirimtare (Metodat e ushtrisë sllave).

:Disa familje shqiptarë iknin dhe tërhiqeshin në luginat e lumit të Moravës Jugore, nëpër të ftohtin e madh, pran rrugës nëpër grykën e Gerdelices deri në Vranjë dhe Kumanovë, shiheshin fëmijë te hedhur, te vdekur dhe pleq te ngrirë. Tërheqja ishte tragjike, kuajt dhe qetë tërheqeshin ngadalë nëpër borë sepse qerre kishin pak. Disa fëmije të hedhur, të humbur apo gjysmë te vdekur nga lodhja dhe uria ishin ënjturajur dhe fryrë si daullja, disa i linte shpirti atëherë kur tanët i ushqenin ose pas ngrënies”<ref>Stefan L.Popoviq-Putovanje po Novoj Serbie, Beograd,1950,fq.345 </ref>.

E gjithë kjo bëhej me qëllim të transformimit të racës sllave të Pashallëkut të Beogradit në një komb brenda kufirit të një shteti. Si do që të jetë, pas pastrimit nga racaetnia shqiptareShqiptare autoktone dhe racatetnite tjera që nuk pranonin të ishin pjesë e kombit të racësetnise serbe, shteti i tyre bënte planifikime për krijimin e sigurisë së shtetit të tyre. Këto qëllime më së miri i shpjegon Jovan Haxhivasileviq kur fletë për pushtimet në jug të shtetit serb kur thotë se "dëbimi i shqiptarëve u bë me qëllim që Serbia të bëhet shtet i pastër nacional dhe te krijohet mundësi që aksioni serb në të ardhmen të drejtohet ka pjesët e Kosovës"

Sido që të jetë nga këto vise për një kohë te shkurtër u bë pastrimi etnik i mbi 700 fshatrave e vendbanimeve shqiptare me një popullsi rreth 300.000 veta. Në vend të tyre u vendosën sllavë dhe malazezet besnik te regjimit. Popullata e dëbuar shqiptare nga Sanxhaku i Nishit, kryesisht u vendos ne territorin e Kosovës së sotme, disa u vendosen ne territorin e Maqedonisë, e shumë prej tyre përtej Bosforit, në Anadoll e më tutje. Ekzistojnë të dhënat e fshatrave në Kosovë, në të cilat u vendosenvendos kjo popullatë e dëbuar.