Kongresi i Elbasanit: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
→Rëndësia e Kongresit të Elbasanit: rishkrim |
||
Rreshti 35:
==Rëndësia e Kongresit të Elbasanit==
Kongresi i elbasanit hapi rrugën e shkollimit laik, shtroi detyrën e përgatitjes së kuadrove arsimore, beri organizimin e shkollave dhe sigurimin e fondeve për mbajtjen e tyre, caktoi rregullat e drejtimit të shkollës me drejtor e pleqësi dhe bashkoi shqiptarët pa dallim besimi e krahine. Me një fjalë, me këtë Kongres u hodhën bazat e arsimit kombëtar shqiptar për dituri e kulturë. Gjithashtu ky kongres hapi edhe rrugën për një shqipe të shkruar e të njësuar dhe për herë të parë në të u hodh ideja e drejtshkrimit të gjuhës shqipe, ideja për bashkimin e dy dialekteve me zgjedhjen e elbasanishtes si model të shqipes së shkruar.▼
▲Kongresi i
Populli shqiptar gjatë periudhave të ndryshme, duke qenë i okupuar nga të huajt, kur bëhej fjalë për shkrim e lexim në gjuhën amtare ishte në nivel shumë të ulët. Prandaj, menjëherë pas Kongresin të Manastirit ose siç e quanin Kongresit të Abesë, u shtua edhe më shumë etja e shkrimit dhe arsimit në gjuhën amtare shqipe, një ndjenjë e fuqishme që patriotët shqiptarë e kishin mbjellë në popull. Megjithatë, siç e dimë, shkollat ishin shumë të rralla dhe mësuesit e gjuhës shqipe ishin të paktë. Siç thoshte Hamdi Ohri “kush mësonte një çik shqip ishte më i lumturi i shqiptarisë”. Këtë ua thoshte atyre që ua mësonte gjuhën shqipe në burg. Patriotët shqiptarë ishin të vetëdijshëm se pa arsim në gjuhën amtare nuk mund të mbijetojë as kombi. Andaj klubet shqiptare e morën mbi vete këtë mision të shenjtë që, krahas propagandës për shkrim e shkollë shqipe, të kujdesen edhe për mirëmbajtjen e tyre, duke mos i kursyer as ekonomitë e tyre që i kishin krijuar me bukën e helmit të kurbetit. ▼
▲
Njëra prej detyrave më primare me të cilën ishin ngarkuar klubet ishte që gjuha shqipe të futet si gjuhë mësimi në të gjitha shkollat shtetërore fillore e qytetëse (ruzhdije). Për këtë çështje, për t’u kërkuar leja që gjuha shqipe të behet gjuhë zyrtare në gjitha shkollat në Shqipëri, u ngarkua Klubi i Manastirit .▼
▲Njëra prej detyrave më primare me të cilën ishin ngarkuar klubet ishte që gjuha shqipe të futet si gjuhë mësimi në të gjitha shkollat shtetërore fillore e qytetëse (ruzhdije). Për këtë çështje, për t’u kërkuar leja që gjuha shqipe të behet gjuhë zyrtare në gjitha shkollat në
Klubet shqiptare vepronin në bazë të programeve ose, siç i quanin patriotët shqiptarë, kanonizma. Klubi qendror i Manastirit i nxiste degët e veta kudo që të ngrinin klube edhe në fshatra, madje edhe me 5-10 anëtarë. Kështu duke angazhuar dhe duke ndërmarrë hapa konkretë dhe për të parë se si organizohej puna, ata e formuan edhe “Lidhjen për Përhapjen e Shkollave Shqipe” dhe e ngritën një fond të posaçëm për hapjen, pajisjen dhe mirëmbajtjen e shkollave. Ky fond u themelua diku në muajin nëntor të vitit 1908, ndërsa në të shumë shpejt u anëtarësuan shumë patriotë shqiptarë edhe nga viset e Maqedonisë së sotme.▼
▲Dashuria ndaj alfabetit e shkollës dita-ditës po shtohej dhe, në bazë të kronikave të kohës, kudo shohim një aktivitet të vrullshëm për përhapjen e shkollave në gjuhën amtare, si në: Manastir, Dibër, Ohër, Kërçovë, Gostivar, Shkup, Veles e gjetiu. Në këtë kohë, përveç Klubit të Manastirit, si klube me aktivitete të mëdha shquheshin edhe klubi i Shkupit, ai i Ohrit, i Strugës i Kërçovës dhe i Kumanovës. Arsimdashësit shqiptarë në veprimtarinë e tyre vazhduan të vepronin fuqimisht në formimin dhe zgjerimin e ndërgjegjes kombëtare shqiptare dhe në zhvillimin e psikologjisë kombëtare të popullit. Ata kudo që shkonin evokonin krenarinë dhe të kaluarën e lavdishme që shqiptarët ruajtën ndër shekuj. Klubet shqiptare vepronin në bazë të programeve ose, siç i quanin patriotët shqiptarë, kanonizma. Klubi qendror i Manastirit i nxiste degët e veta kudo që të ngrinin klube edhe në fshatra, madje edhe me 5-10 anëtarë. Kështu duke angazhuar dhe duke ndërmarrë hapa konkretë dhe për të parë se si organizohej puna, ata
▲Vetëm dhjetë muaj nga Kongresi i Manastirit, më 2-9 shtator 1909, u organizua një kongres me përmasa kombëtare dhe me rëndësi tejet të veçantë për përhapjen dhe zhvillimin e arsimit shqip, që në historinë tonë kombëtare quhet “Kongresi i Shkollave Shqipe” i njohur si “Kongresi i elbasanit”. Kongresi i elbasanit ishte një përgjigje ndaj rrezikut për fatin e alfabetit e të shkollës shqipe që vinte nga njerëzit e pushtetit, nga kleri i lart mysliman dhe nga të gjithë ata që punonin në favor të politikës së osmanizmit e të forcimit të perandorisë së tyre. Ky kongres ishte menduar mirë dhe ishte edhe një grusht i fortë për të gjithë armiqtë, qofshin të huaj ose të vendit. Ky kongres ishte edhe një sulm ndaj Kongresit të Dibrës, përmes të cilit turqit e rinj arritën që te shqiptarët e krahinave të ndryshme ta nxisin përdorimin e alfabetit sipas dëshirës - kjo do të thoshte vetëm arab. Menjëherë pas Kongresit të Manastirit, e sidomos pas Kongresit të Dibrës, turqit e rinj dhe përkrahësit e tyre shqiptarë kërkonin që xhamitë t’i kthejnë në vende politike-propagandistike kundër alfabetit dhe shkollës shqipe e jo që ato të shërbejnë si vende adhurimi. Kështu Ministria e Arsimit të Turqisë në fund të vitit 1908 urdhëroi që në shkollat e Vilajetit të Kosovës gjuha shqipe të mësohet me shkronja arabe. Po një urdhër i tillë u dha edhe në shkurt të vitit 1909 për prefekturën e elbasanit.<ref name="Mustafa">{{cite web|last=Mustafa|first=Avzi|url=http://www.voal-online.ch/index.php?mod=article&cat=SHQIPTAR%C3%8BT&article=3075&highlight=elbasan&match=|title=Kongresi i elbasanit, vepër me rëndësi për historinë e arsimit dhe të gjuhës shqipe |publisher=VOA|date=9 korrik 2009}}</ref>
==Referenca==
| |||