Wikipedia:Pikëpamje neutrale: Dallime mes rishikimesh

Ka edhe një arsye tjetër t´i përkushtohemi kësaj politike. Përkatësisht, kur është e qartë për lexuesit se ne nuk presim nga ata të përshtasin ndonjë mendim të veçantë, kjo i lë ata të lirë të formojnë mendimet e veta nga mendjet e tyre, dhe kështu t´u jipet atyre zemër për ''pavarësine intelektuale''. Qeveri totalitare e instituticione dogmatike kudo mund të gjejnë arsye t´i kundërvihen Wikipedias, nëse ne i´a arrijme të mbështetemi në politikën tonë të paparagjykimtë: paraqitja e shumë teorive kundërshtuese në një larmi të gjërë subjektesh nënkupton se ne, krijuesit e Wikipedias, besojmë në kompetencën e lexuesve në vetë formimin e mendimeve të tyre. Tekstet që paraqesin pikëpamje të shumfishta ndershmërisht, pa pyetur që lexuesi të pranojë çdonjërën prej tyre, janë çlirimtare. Asnjanësia përmbys dogmatizmin dhe pothuajse kushdo që punon në Wikipedia mund të pajtohet se, kjo është një gjë e mirë.

 

Çfarë nënkuptojmë ne nuk është e qartë, dhe keqkuptohet lehtë.

 

Paragjykimi vetvetiu nuk duhet të jetë i vetëdijshëm. Për shembull, fillestarët në një fushë shpesh nuk arrijnë të kuptojnë se ajo që tingëllon si dicka normale, në të vërtetë është e njëanshëm në favor të një pikëpamjeje të veçantë. (Pra, jo rrallë ne kemi nevojë për një ekspert në mënyrë që të bëjmë artikullin tërësisht të paanshëm.) Për të marrë një shembull tjetër, shkruesit mund që, pa ndonjë qëllim, të propagandojnë paragjykim "gjeografik" , duke përshkruar për shembull një mosmarrëveshje ''sikur të jetë kryer në një shtet'', pa e ditur se mosmarrëveshja është përshtatur në mënyrë të ndryshme në vende të tjera.

 

 

Shpeshherë i japim një formulim alternativ politikës së pikëpamjes meutrale: shtjello fakte, që përfshijnë fakte mbi opinionet, po mos shtjello vetë opinionet. Me "fakt" nënkuptojmë një "copë informacioni mbi të cilin nuk kan ndonjë mosmarrëveshje serioze". Në këtë kuptim, që një anketë prodhoi një farë rezultati të publikuar, është një fakt. Që Marsi është një planet, është fakt. Që Sokrati ishte filozof, është fakt. S'ka njeri që seriozisht t'i hedhi poshtë këto gjëra. Pra ne ndjehemi të lirë të shtjellojmë aq shumë fakte sa mundim. Kurse "mendim", nga ana tjetër, është "një pjesë e informacionit për të cilën ka disa mosmarrëveshje."

Ne duhet, në vend të kësaj, të shkruajmë artikuj me tone që ''të gjitha'' qëndrimet e paraqitura janë të paktën të pranueshme. Le të paraqesim të gjitha pikëpamjet ndërluftuese me simpati. Ne mund të shkruajmë me qëndrime, që kjo e ajo është ide e mirë, përveç asaj, mbi pikëpamjen e disa keqinterpretimeve, që përkrahësve të pikëpamjes së përmendur u ka shpëtuar kjo apo ajo hollësi. Nëse ne nuk mund t´a bëjmë këtë, ne do të shkruajmë ndoshta gjëra me aq shumë përbuzje saqë përpunimet pasuese do të kenë një kohë të vështirë duke bërë çdo gjë veç për t'i mbuluar ato.

 

 

A special case is the expression of aesthetic opinions. Wikipedia articles about art, artists, and other creative topics (e.g., musicians, actors, books, etc.) have tended toward the effusive. This is out of place in an encyclopedia; we might not be able to agree that so-and-so is the greatest guitar player in history. But it is important indeed how some artist or some work has been received by the general public or by prominent experts. Providing an overview of the common interpretations of a creative work, preferably with citations or references to notable individuals holding that interpretation, is appropriate. For instance, that Shakespeare is one of the greatest authors of the English language is a bit of knowledge that one should learn from an encyclopedia. Notice, determining how some artist or work has been received publicly or critically might require research; but that reception, unlike the idiosyncratic opinion of the Wikipedia article writer, is an opinion that really matters.

 

 

Those who constantly attempt to advocate their views on politically charged topics (for example), who seem not to care about whether other points of view are represented fairly, are violating the nonbias policy ("write unbiasedly"). But the policy entails that it is our job to speak for the other side, and not just represent our own views. If we don't commit ourselves to doing that, Wikipedia will be much, much weaker for it. We should all be engaged in explaining each other's points of view as sympathetically as possible.

"Writing for the enemy" might make it seem as if we were adding ''deliberately'' flawed arguments to Wikipedia, which would be a very strange thing to do. But it's better to view this (otherwise puzzling) behavior as adding the ''best'' (published) arguments of the opposition, preferably citing some prominent person who has actually made the argument in the form in which you present it, stating them as sympathetically as possible. Academics, e.g., philosophers, do this all the time.

 

 

It might help to consider an example of a biased text and how Wikipedians have rendered it at least relatively unbiased.

If there's ''anything'' possibly contentious about the policy along these lines, it is the implication that it is ''possible'' to characterize disputes fairly, so that all the major participants will be able to look at the resulting text, agreeing that their views are presented sympathetically and as completely as possible (within the context of the discussion). It is an empirical question, not a philosophical one, whether this is possible; and that such a thing ''is'' indeed possible is evident simply by observing that such texts are being written daily by the most capable academics, encyclopedists, textbook writers, and journalists.

 

 

''How are we to write articles about pseudoscientific topics, about which majority scientific opinion is that the pseudoscientific opinion is not credible and doesn't even really deserve serious mention?''

Hence, on the one hand, Wikipedia does not officially take a stand even on such obvious issues, but on the other, it will not look as though we (the authors of Wikipedia) had accorded equal credibility to morally repugnant views. Given that the authors of Wikipedia represent a rough cross-section of the educated public, our readers can expect us to have a similar cross-section of opinion about extremism: most of us abhor it.

 

 

''Wikipedia shqiptare duket se ka një pikëpamje shqiptaro-centrike. Nuk është kjo kundër pikëpamjes neutrale?''