OLIM

Kompania "Olim" sh.a. themeluar në vitin 1999, me objekt të veprimtarisë së tij: "prodhimit dhe tregtimit të naftës ushqimor, ushqim të kafshëve, Import - eksportin e lëndëve të para, si dhe makineri të ndryshme të përdorura në këtë industri, etj".

Ndërtimi i fabrikës Olim ka filluar në janar 1999, dhe në nëntor 2000 në tregun shqiptar të vajrave vegjetale, duket një emërtim të ri të naftës të rafinuar të lulediellit "Olim".

Me cilësi të lartë e produktit dhe rezultatet e kompanisë në treg, shpejt konvertohet "Olim" në një markë e njohur mirë. Në kushtet e krijuara, në vitin 2003, kompania ka rritur kapacitetin e njësisë rafinimit, nga 45 ton në 70 ton / ditë. Gjithashtu, në vitin 2003 kompanisë "Olim" është vlerësuar me "Kupën e Artë e Cilësisë".

"Olim" Kompania prodhon vaj luledielli i rafinuar: paketuar në shishe PET 1Liter, 4liters dhe 5 litra.

Shkurtër të zhvillimit afatgjatë strategjia e kompanisë ka qenë e përqendruar e prodhimit, përmirësimin e teknologjisë dhe mbylljen e ciklit të prodhimit, në mënyrë që të përmirësuar profitabilitetit. Mbi këtë bazë, në qershor të vitit 2004, është kaluar në një teknologji të vazhdojë të rafinimit të naftës "grexho" dhe kapaciteti rafinimit të bëhet 120 ton / ditë.

Kompania, në qershor të vitit 2005, është certifikuar nga të Menaxhimit të Cilësisë ISO 9001:2000 Sistemi për rafinimit, magazinimit, paketimit dhe shitjen e vajit të lulediellit dhe misrit dhe nga Menaxhimit të Sigurisë sistemit HACCP të produkteve ushqimore.

OLIM MISIONI Ne synojmë të ruajmë pozicionin e liderit, në Shqipëri, për prodhimin dhe tregtimin e vajrave vegjetale, duke garantuar konsumatorët për cilësinë e produkteve tona, si dhe te hyjme në tregun rajonal e më gjërë. HISTORI 1999 fillon ndertimi i fabrikes 2000 fillon prodhimi i vajit te lulediellit “Olim“ ne ambalazh 1 liter 2001 fillon rafinimi i vajit grexho ne linjen e rafinerise “ batch” 45 ton/24 ore 2003 rritet kapaciteti i linjes se rafinerise ne 70ton/ ore 2004 vihet ne pune linja e rafinimit te vazhduar 120 ton/ 24 ore 2005 kompania çertifikohet sipas Sistemet te Menaxhimit te Cilesise ISO 9001 : 2000 dhe HACCP. 2005 mbyllet cikli i prodhimit, starton punen reparti i presimit dhe i ekstraksionit SHIFRAT DHE OBJEKTIVAT E TREGUT • 60% te tregut te vajit vegjetal ne Shqiperi. • Te rrisim eksportet • Te permiresojme rentabilitetin. • Te plotesojme deshirat dhe / ose prirjet e konsumatorit PROFILI I KOMPANISE OLIM Ndodhet në Gjokaj, Tiranë, 15 km larg qendrës së Tiranës, 7 km larg aeroportit ndërkombëtar të Rinasit dhe 20 km larg portit më të madh të Shqipërisë, portit të Durrësit. Kompania “Olim” është anëtare e AM Group-it, që aktualisht përfaqëson në Shqipëri. një nga kompanitë më të mëdha të industrisë së lehtë dhe ushqimore. “Olim” ka nisur aktivitetin e saj në Shtator 2000 dhe aktualisht ka një kapacitet rafinimi 120 ton vaj luledielli në ditë. Fabrika përbëhet nga këto njësi: • - Sillosët e magazinimit të lëndës së parë (farës së lulediellit) me një kapacitet 10.000 ton. Sillosët janë prodhuar në Sh.B.A. nga G.S.I. – Grain System International; • - Reparti i Presimit dhe i Parapresimit, aktualisht me një kapacitet 120 ton/ditë, por që parashikohet të rritet në 240 ton / ditë; • Reparti e ekstraksionit, me një kapacitet 100 ton/ditë; • - Reparti i rafinimit fizik dhe kimik të vajit grexho, me një kapacitet 120 ton/ditë. • - Dy makina NISSEi ASB (prodhim japonez) që prodhojnë shishet PET 1 litër, me një kapacitet të dyja së bashku deri 6000 shishe/orë. • - Linja e mbushjes dhe e paketimit AVE – Venetia (prodhuar në Itali) me një kapacitet 5000 shishe 1 litër/orë. Teknologjia e avancuar e prodhimit, stafi teknik mjaft i kuaifikuar kanë bërë që vaji i lulediellit “OLIM”, të jetë vaji më i preferuar në tregun shqiptar për cilësinë e lartë dhe çmimin referuar kësaj cilësie. Kompania “OLIM” është sot lider në tregun e prodhimit dhe tregtimit të vajit vegjetal në Shqipëri, duke patur mbi 50 % të tregut. Synimi kryesor i kompanisë për vitin 2005 është mbyllja e ciklit të prodhimit, prodhimi i vajit të lulediellit duke filluar nga fara. Shpërndarja e vajit “OLIM” realizohet nëpërmjet një rrjeti distributorësh në qytetet kryesore të Shqipërisë. Transporti i mallit tek distributorët dhe tregtarët e shumicës bëhet nëpërmjet mjeteve të transportit që administrohen nga Departamenti i Transportit, pjesë e AM Group-it. Kompania “OLIM” ka zhvilluar dhe vënë në zbatim gjatë vitit 2005: • Sistemin e Menaxhimit të Cilësisë ISO 9001:2000; • Sistemin e Sigurisë së Produktit Ushqimor HACCP

Importi e prodhimi i vajit vegjetal, dyshohet se tregu është i manipuluar. Konkurrenca: Dy kompanitë manovrojnë me çmimet. Një nga produktet kryesore të konsumit me përdorim të gjerë dhe të përditshëm, siç është vaji vegjetal, mund të jetë bërë pjesë e një “plani” manipulimi nga kompanitë që operojnë në treg. Të paktën këto janë aludimet fillestare të Autoritetit të Konkurrencës, i cili, pasi ka marrë një ankesë dhe ka parë situatën, ka vendosur hapjen e një hetimi paraprak. Tregu Hetimi, që do të përfshijë periudhën nga janari i këtij viti deri në tetor, do të përqendrohet në prodhimin/importin dhe shitjen me shumicë të vajit vegjetal. Sipas të dhënave paraprake, në vendimin e Konkurrencës theksohet se tregu ka një përqendrim të lartë, që ka ardhur në rritje nga viti 2010, duke kulmuar në gusht-tetor 2012. Në tregun e prodhimit të vajit vegjetal, sipas Konkurrencës, operojnë vetëm dy kompani. “Në tregun e prodhimit të vajit vegjetal operojnë vetëm dy ndërmarrje, “Olim” sh.a. dhe “Vajra Bimore” sh.a. Këto dy ndërmarrje importojnë vajin e papërpunuar, të cilin, pasi e përpunojnë, e hedhin në tregun e shitjes me shumicë. Treguesit e përqendrimit në këtë treg janë shumë të lartë për vetë faktin se janë vetëm dy ndërmarrje prodhuese”, vlerëson Autoriteti i Konkurrencës. Ajo që ngre dyshime për një “marrëveshje” mes kompanive është mënyra se si ndryshon struktura e tregut, ku nëse e para ka fillimisht 60 për qind dhe e dyta pjesën e mbetur, në një periudhë të dytë ky raport ndryshon duke shkuar 60 për të dytën dhe pjesa e mbetur për të parën. Treguesit për abuzim Edhe pse jemi në fazën e hapjes së një hetimi paraprak, sipas Konkurrencës, janë vërejtur sjelle që ngrenë dyshime për kufizim, shtrembërim apo pengim të konkurrencës në treg. “Nga analiza e çmimeve të paraqitura në ankesë dhe të rezultuara nga monitorimi, u konstatua se: ka marzhe të njëjta të rritjes së çmimit në afate të përafërta kohore; rritja e çmimit njoftohet më përpara në kohë se të ndodhë realisht kjo rritje; është vënë re mungesë oferte për një periudhë të shkurtër dhe furnizimi me çmime të rritura pas kësaj periudhe; rritja e çmimit të vajit vegjetal është reflektuar në tregun e shitjes me pakicë”, thuhet në vendimin e tetorit. Një tjetër tregues është edhe ai i mosreflektimit të uljes së çmimeve në bursë në tregun vendas, pasi sipas Konkurrencës, çmimet e shitjes me shumicë kanë shfaqur menjëherë rritjen, por jo uljet që ndodhin në tregjet ndërkombëtare.

TIRANE–LAJMIFUNDIT–Autoriteti i Konkurrencës në bazë të një ankese mbi rritjen e çmimit të vajit vegjetal në treg, ka monitoruar tregun e prodhimit, importit dhe shitjes me shumicë të vajit vegjetal. 2. Nga analiza e tregut të prodhimit, importit dhe shitjes me shumicë të vajit vegjetal rezultoi se: - Oferta për vaj vegjetal në tregun shqiptar sigurohet nga importi i vajit të rafinuar dhe nga prodhimi në vend i vajit vegjetal (rafinimi i vajit të papërpunuar të importuar); - Nga analiza e të dhënave të Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave mbi importet e vajit vegjetal ka rezultuar se tregu i importit të vajit vegjetal është shumë i përqëndruar me një tregues HHI prej 2769. Shkalla e përqëndrimit ka ardhur duke u rritur nga 1746 në vitin 2010, në 2406.89 në vitin 2011 dhe në 2769 në 8 tetë mujorin (janar-gusht) 2012. - Në tregun e prodhimit të vajit vegjetal operojnë vetëm dy ndërmarrje, “Olim” sh.a dhe “Vajra Bimore” sh.a. Këto dy ndërmarrje importojnë vajin e papërpunuar, të cilin pasi e përpunojnë e hedhin në tregun e shitjes me shumicë. Treguesit e përqendrimit në këtë treg janë shume të lartë për vetë faktin se janë vetëm dy ndërmarrje prodhuese. Gjatë viteve 2011- 2012 vihet re një ndryshim i strukturës së këtij tregu, ku ndërmarrja “Olim” gjatë 8(tetë) mujorit (janar-gusht) 2012 arrin në pjesën e tregut që kishte ndërmarrja “Vajra Bimore” në vitin 2011, konkretisht mbi 60% të tregut të prodhimit vendas, si dhe e kundërta, ndërmarrja “Vajra Bimore” gjatë 8 (tetë) mujorit (janar-gusht) 2012 arrin në pjesën e tregut që kishte ndërmarrja “Olim” në vitin 2011, konkretisht mbi 39% të tregut. - Tregu i shitjes me shumicë përfshin si ofertën nga ndërmarrjet prodhuese ashtu edhe ndërmarrjet importuese të vajit vegjetal. Në këtë treg vihet re një rritje e indeksit të përqëndrimit (nga 1697.34 në vitin 2011, në 1808 për 8(tetë) mujorit (janar-gusht) 2012). Gjithashtu në vitin 2012 edhe treguesi CR3 është rritur nga 63 në 68% duke shkuar në të njëjtën linjë me rritjen e HHI. - Nga analiza e çmimeve të paraqitura në ankesë si dhe të rezultuara nga monitorimi u konstatua se: ka marzhe të njëjta të rritjes së çmimit në afate të përafërta kohore; rritja e çmimit njoftohet më përpara në kohë se të ndodhe realisht kjo rritje; është vënë re mungesë oferte për një periudhë të shkurtër dhe furnizimi me çmime të rritura pas kësaj periudhe; rritja e çmimit të vajit vegjetal është reflektuar në tregun e shitjes me pakicë. 3 Çmimet e shitjes me shumice nuk kanë reflektuar në kohë zbritjet dhe kanë reaguar menjeherë ndaj rritjes së çmimeve të blerjes në tregjet ndërkombëtare. Sa më lart, sjellja e ndërmarrjeve që ushtrojnë veprimtari në tregun e prodhimit/importit dhe shitjes me shumicë të vajit vegjetal, mund të përbëjë kufizim, shtrembërim apo pengim të konkurrencës në kuptim Ligjit Nr. 9121, datë 28.07.2003 “Për mbrojtjen e konkurrencës”, i ndryshuar. PËR KËTO ARSYE: Komisioni i Konkurrencës, në zbatim të nenit 24, shkronja d, si dhe nenit 42, pika 1, të Ligjit Nr .9121, datë 28.7.2003 “Për mbrojtjen e konkurrencës”, me propozim të Sekretariatit, V E N D O S I: I. Të miratojë hapjen e hetimit paraprak në tregun e prodhimit/importit dhe shitjes me shumicë të vajit vegjetal për të parë nëse ka ose jo, shenja të kufizimit të konkurrencës. II. Periudha e hetimit do të jete Janar – Tetor 2012. III. Ngarkohet Sekretari i Përgjithshëm për ndjekjen e procedurave hetimore të parashikuara në Ligj dhe aktet nënligjore përkatëse, si dhe përgatitjen e raportit të hetimit paraprak jo më vonë se data 30.10.2012.

Prodhoen 22.000 ton vaj. Olim zoteron 40% te tregut vendas 22/09/2007 00:00 0 KOMENTE (37) VIZITA Ajo që vihet re nga të dhënat e Ministrisë së Bujqësisë është rritja e vazhdueshme e përpunimit të vajit nga kompanitë vendase. Në 2006-ën rezultojnë të kenë dalë nga fabrikat shqiptare rreth 22 mijë ton vaj i rafinuar ose rreth 3.4 miliard lekë. Nga të dhënat e importit është e vështirë të nxirret vlera e vajit të gatshëm, për shkak se një pjesë e madhe e vajit hyn e parafinuar dhe përpunohet në tregun vendas. Por, sipas industrialistëve konsumi vjetor i vajit është rreth 36 mijë ton në vit (tregu total llogaritet në rreth 5.7 miliard lekë); dmth që importi i vajit të gatshëm është rreth 12 mijë ton në vit. Në këtë mënyrë, prodhimi vendas zë rreth 61% të tregut. Pjesa më e madhe e tregut vendas, rreth 40%, i përket kompanisë Olim, që sipas të dhënave nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve (të dhënat nga deklarimet e xhiros vjetore për 2006) ka pasur rreth 1.4 miliard lekë të ardhura. Olim zë rreth 23% të tregut total (prodhim vendas+import). Në vendin e dytë në tregun total, sipas xhiros është vaji "Floriol" me një total xhiroje prej rreth 980 milion lekësh në 2006, me rreth 38% të tregut të importit dhe 16% të tregut total. Pjesa tjetër e tregut ndahet më së shumti nga kompanitë e tjera vendase, që veprojnë në rrethe të ndryshme dhe pak nga importi. Sipas të dhënave, prodhimi vendas ka pësuar një rritje prej rreth 15%, krahasuar me 2005-ën duke konfirmuar kështu konsolidimin e vazhdueshëm të kësaj kompanie. Kompanitë kanë qenë të kujdesshme edhe ndaj eksporteve. Në 2006-ën janë eksportuar afro 360 ton ose 25 milion lekë. Sipas çelës së Olim, kompanitë po eksportojnë më së shumti në Kosovë, që shihet si një treg shumë potencial. "Po eksportojmë në Kosovë pa tarifa doganore duke shfrytëzuar certifikatën EUR 1, ndërkohë që në vendet e tjera të rajonit nuk mund të hyjmë sepse ndjekin politika tarifore për të mbrojtur prodhimin vendas". E njëjta gjë nuk mund të thuhet për Shqipërinë, ku që me nisjen e zbatimin e marrëveshjes me Organizatën Botërore të Tregtisë, vaji i importit hyn pa paguar doganë. OLIM LULEDIELLI • Produktet OLIM

PËRSHKRIM I SHKURTËR Vaji i lulediellit është i rafinuar plotësisht përpara se të bëhet produkt ushqimor dhe përmban sasi të lartë Vitamine E dhe acide yndyrore të pangopura. Ai është 100% vaj luledielli i pastër dhe 100% i shëndetshëm. Ai është një zgjedhje shumë e mirë për tu përdorur për gatim, sallatë, majonezë etj .

Duke patur si qëllim kryesor arritjen e standarteve të larta në cilësinë e prodhimit dhe të ambalazhimit, garantimin dhe sigurinë që produkti të plotësoj sa më shumë kënaqësinë e konsumatorit “Olim” sh.a prodhon një vaj: 1. të përshtatur për të ruajtur paraqitjen dhe cilësinë në temperatura deri -10 O C 2. në sasi të madhe të yndyrnave te pangopura të cilat janë të rëndësishme për shëndetin dhe sasi të ulët në yndyrna të ngopura. 3. durueshmëri të lartë në temperaturat e gatimit 4. datë skadence 18 muaj nga data e prodhimit 5. i ruajtur në kushte të mira ambalazhimi dhe stokimi 6. volum i saktë dhe i garantuar në mbushje 7. cmime të qëndrueshme dhe të arsyeshme 8. me etiketa të dizenjuara në përputhje me Standardet e etiketimit të EU Si i tillë vaji i lulediellit dhe misrit i prodhuar nga Olim sh.a është i preferuar nga të gjithë nivelet e popullates dhe të shërbimit të ushqimit. Vlerat ushqimore: Vaj Luledielli / Vlerat ushqimore 100g

Kaloritë 820 kcal

Yndyrna të Ngopura 8-11 g

Yndyrna të Pangopura 80-83 g

Kolesterol 0.0 mg

Proteina 0.0 g

Karbohidrate 0.0 mg

Vitamina E 41 mg

Hekur 0.0 mg

Sodium 0.0mg

Standarti “Olim” sh.a Karakteristikat fizike / Vaj luledielli

Paraqitja në Temp. e dhomës E qartë

Pesha specifike në 20 0 C 0.918-0.923

Indeksi i refraksionit në 40 0 C 1.4610-1.4680

Lagështia dhe sub. Volative në 105 0 C 0.1% max

Ngjyra ( Lavibond 5 ¼ cell) 1 Red - 10 Yellow

Aroma dhe shija Pa hidhërim, karakteristike

Karakteristikat Kimike / Vaj luledielli

Acide Yndyrore të Lira 0.05%

Gjurmë sapunesh (sodium oleate) max 0.0 ppm

Numri i Peroksideve max 0.0-1.0 Meg/kg

Numri i Jodit 118-141 wijs

Numri i Sapunifikimit 188-190

Lëndë të pa sapunifikueshme 1.5% max

Pika e tymit 235 0 C

Aditivë Nuk ka

Informacioni i Paketimit të vajit të lulediellit “ Olim”

Volumi i paketimit Paketimi Paketimi pesha Net (g) Paketimi pesha Gross (g) Barkodi i paketimit Cope per kuti Dimensioni I kutise(mm) Pesha e kutise gross (g) 1 lit Olim Olim Shishe PET 910 940 5300000015017 15 400x245x285 14700 1 lit Olim Olim Shishe PET 3640 3750 530000001547 4 380x380x280 15100 5 lit Olim Olim Shishe PET 4550 4955 530000005057 4 315x250x310 20150

Shkëlqimi i industrisë së vajit 27/03/2012 16:00 0 KOMENTE (123) VIZITA Industria e prodhimit të vajit në vend ka marrë një zhvillim të madh dy vitet e fundit. “Kjo ka bërë që importet të bien dhe të rritet prodhimi vendas”, thotë Maksim Dhamo Drejtor i Agropërpunimit dhe Marketingut në Ministrinë e Buqësisë dhe Ushqimit. Jo vetëm kaq, por prodhuesit e vajit shprehen të kënaqur me ecurinë e biznesit të tyre. Aktualisht dy janë shoqëritë prodhuese shqiptare, që mbulojnë një pjesë të konsiderueshme të tregut të vajit në vend, “Olim” dhe “Fiol”, ndërsa vaji që importohet më shumë është “Floriol”.Burime të fabrikës së vajit “Olim” pohojnë se sipas studimeve të tyre të tregut, ata mbulojnë rreth 55% të nevojave të tregut shqiptar për vajrat ushqimorë. Nga ana e tij, përfaqësuesi i fabrikës së vajit “Fiol”, Z. Bajram Dine pohon se “po ecim shumë mirë dhe brenda 2 vitesh kemi arritur të mbulojmë 25 % të tregut të vajit në vend”. Ndërsa të dhënat e Ministrisë së Bujqësisë flasim për një konsum të vajit ushqimor prej 30,000 ton në vit, nga të cilat rreth gjysma importohet (sipas të dhënave të ACIT).Në vendin tonë, sipas statistikave rezulton se në Shqipëri numri i ndërmarrjeve të prodhimit të vajit ushqimor (vegjetal dhe vajit të ullirit), nga 51 të tilla në vitin 1998, në vitet e fundit rezultojnë 117 ndërmarrje, në të cilat punojnë rreth 430 punëtorë. Në këtë numër përfshihen si ndërmarrjet që merren me përpunimin e vajit vegjetal, ashtu dhe ato të përpunimit të ullirit. Në shumicën dërmuese të tyre këto janë ndërmarrje të vogla (rreth 100 prej tyre janë me më pak se 5 punëtorë) dhe vetëm dy ndërmarrje janë me më shumë se 20 punëtorë. Rritja e prodhimit vendas ka bërë që çmimet e vajit në tregun shqiptar të ulën vitet e fundit në masën 20-30 %. “Kjo ka ardhur si pasojë e hyrjes në treg të shoqërisë Fiol”, thotë Administratori i saj, Z. Bajram Dine. Edhe drejtuesit e OLIM pohojnë se çmimi i vajit u ul pas daljes së tyre në treg. Në vitin 2001, çmimi i një litër vaji ishte 150-180 lekë, ndërsa sot çmimet e vajit variojnë nga 117 120 lekë për litër. Në bazë të llogaritjeve të “Monitor”, duke u nisur nga konsumi vjetor i vajit, rezulton që shqiptarët të shpenzojnë 36 milion dollarë në vit vetëm për vajin. Problemet e industrisëMosprodhimi i lëndës së parë në vend si dhe mungesa e energjisë elektrike janë dy problemet, që shqetësojnë sot industrinë e vajit në vend. Aktualisht ndërmarrjet e vajit në vend importojnë vaj të papërpunuar (grexho) dhe e përpunojnë atë duke e kthyer në vaj ushqimor. “Importi i lëndës së parë ka vënë në vështirësi të mëdha industrinë e përpunimit të vajit të lulediellit, ndaj duhet konsideruar domosdoshmëria e nxitjes së investimeve në sektorin e bujqësisë për mbjelljen e lulediellit në vend”, thotë Z. Maksim Dhamo, drejtor i Agropërpunimit dhe Marketingut në Ministrinë e Bujqësisë dhe Ushqimit. Ndërmarrjet që merren me përpunimin e vajit vegjetal punojnë pothuajse të gjitha më lëndë të parë importi. Para viteve 90, për këtë lloj industrie ishte pothuajse i zgjidhur problemi i sigurimit të lëndës së parë, pasi në vend kultivoheshin rreth 21 mijë ha me luledielli, me një prodhim vjetor prej rreth 17,000 ton. Statistikat aktuale të Ministrisë së Buqësisë dhe Ushqimit tregojnë se sipërfaqja, që mbillet aktualisht me luledielli është pothuajse e papërfillshme dhe me prodhimin që realizohet as që mund të bëhet fjalë për për të furnizuar me këtë produkt industrinë përpunuese. Industria e vajit në vend sipas prodhuesve “i ka të gjitha mundësitë për tu zhvilluar si industri me cikël të mbyllur, që nënkupton jo vetëm përpunimin e lulediellit dhe prodhimin e vajit, por edhe prodhimin e ushqimeve të blegtorisë dhe pse jo edhe mbarështrimin e llojeve të veçanta të kafshëve, siç mund të jetë shpendaria, etj.” Dhe nëse do të arrihej sigurimi i lëndës së parë në vend “do të mundësonte një frytshmëri më të lartë të investimeve në industrinë e vajit dhe në këtë kontekst, një përgjegjshmëri më të madhe të saj për të ndjekur dhe nxitur fermerët që merren me prodhimin e lulediellit”. Kohët e fundit ka një iniciativë të shoqërive të prodhimit të vajrave vegjetalë, që të lidhin kontrata me fermerët vendas për prodhimin e lëndës së parë farë luledielli. Kjo iniciativë po përkrahet dhe nga Ministria e Buqësisë dhe Ushqimit, pasi do të ndikojë në përmirësimin e gjendjes së të ardhurave të familjeve fermere në zona të ndryshme të vendit. Nëse fabrikat e vajit në vend do të furnizohen me farë luledielli të prodhuar në vend, sipas llogaritjeve të Ministrisë së Buqësisë e Ushqimit do të duhej të mbilleshin rreth 15-20 mijë ha me këtë kulturë, që do të thotë punësim e të ardhura për rreth 10 mijë familje si dhe ulje e konsiderueshme e vlerës së importeve ushqimore. Dhamo thotë se “Zhvillime të tilla mundësojnë organizimin e partneriteteve të qëndrueshme mes kësaj industrie dhe prodhuesve të lulediellit, si në drejtim të sigurimit të lëndës së parë, ashtu dhe në drejtim të furnizimit të fermerëve me ushqime për kafshët. Duke konsideruar si tepër të domosdoshme ecjen në këtë rrugë të industrisë së vajit, ne vlerësojmë se shumë shpejt prodhimi vendas do të mund të plotësojë nevojat e brendshme dhe në një të ardhme të afërt, do të mund të jetë i pranishëm edhe në tregun rajonal”. Një problem tjetër i kësaj industrie është dhe mungesa e energjisë elektrike. “Kohët e fundit, me luhatjet e mëdha të tensionit dhe me ndërprerjet e shpeshta, është bërë serioz për pajisjet nga njëra anë dhe nga ana tjetër ka rritur kostot (ndërprerjet e energjisë na detyrojnë shpesh ti përsërisim proçeset)”, thotë Ligor Dhamo, Drejtor Ekzekutiv i shoqërisë së vajit OLIM. Në të njëjtën kohë, kosto shtesë për vajin që prodhohet në vend është dhe nafta e përdorur për gjeneratorët në rast të mungesës së energjisë elektrike. “Nafta kushton shumë dhe na duhet të punojmë me gjenerator që të përballojmë prodhimin ditor”, thotë Bajram Dine, Administrator i shoqërisë Fiol. Megjithëse, vaji është një mall që kuotohet në bursë, çmimet e tij nuk ndryshojnë shumë dhe dihen, por prodhuesit e vajit në vend shprehen se ka mjaft abuzime me vajin e pakontrolluar dhe me cilësi të dobët, që vjen nga importi. “Vaji që vjen nga importi është me çmim më të lirë dhe me një cilësi shumë të dobët në krahasim me vajin tonë, kjo sjell dhe prishjen e tregut”, thotë Bajram Dine Administrator i Përgjithshëm i firmës Fiol. Vaji dhe marrëveshjet e tregtisë së lirëSipas angazhime të OBT-së tarifa doganore e vajrave vegjetalë të rafineruar parashikohej të bëhej 0 në vitin 2002. Ky angazhim nuk është respektuar në paketat fiskale 2002 dhe 2003, ndërkohë që është bërë 0 në 2004. Në vendin tonë ky sektor ka marrë një zhvillim të vrullshëm, sidomos pas vitit 2000 dhe janë kryer rreth 18 milion dollarë investime prej të cilave 8 milion janë marrë kredi nga banka të nivelit të dytë apo projekte të mbështetura nga qeveria shqiptare, bëjnë të ditur burime nga Ministria e Bujqësisë. Investimet janë kryer për ngritjen e linjave të rafinerimit të vajrave vegjetalë dhe për montimin e linjave të prodhimit të vajrave nga farat vajore si luledielli. Nënshkrimi i Marrëveshjeve të Tregtisë së Lirë u shty, pasi sipas Z. Maksim Dhamo, drejtor i Agropërpunimit dhe Marketingut në MBU, “Heqja e mbrojtjes për vajrat vegjetalë të rafineruar do të rrezikonte shlyerjen e këtyre kredive në banka”. Prodhuesit vendas, nga ana e tyre shprehen se ky është një problem i madh. “Vajrat vegjetalë të importit vijnë me tarifë doganore zero dhe me çmim më të ulët, ndërkohë që ne në këto vende nuk mund të eksportojmë, pasi tarifat doganore janë mjaft të larta dhe ne nuk kemi leverdi të eksportojmë”, thotë Z. Bajram Dine Pronar i firmës së vajit FIOL. Tarifa doganore e vajit në Kosovë është 10%, në Maqedoni 15%, në Turqi 39% .Me hyrjen në treg të shoqërive shqiptare të vajit ka rënë dhe importi. Nëse në vitin 2001 janë importuar rreth 19 mijë tonë vaj luledielli të rafineruar, sipas të dhënave të Ministrisë së Bujqësisë, në vitin 2002 kjo sasi është ulur në 16 mijë tonë në vitin 2003-2004 importi i vajit është 14 mijë ton në vit. Ndërsa eksportet pothuajse janë në shifra minimale dhe prodhuesit vendas nuk mendojnë të eksportojnë të paktën për këtë vit. “Kemi mjaft kërkesa në vend, dhe taksat doganore janë të larta”, thotë Bajram Dine, i firmës Fiol. Intervistë me Z. Ligor Dhamo – Drejtor Ekzekutiv i shoqërisë “OLIM”Vaji është “harruar” nga MTL-tëÇmund të na thoni rreth aktivitetit të “Olim”. Sa kohë ka në treg? Çpjesë të tregut mbulon?Investimin për ndërtimin e fabrikës së vajit “OLIM” e filluam në Janar të vitit 1999 dhe e përfunduam në vitin 2000 (pikërisht në momentin kur qeveria negocionte me OBT-në). Në Nëntor të vitit 2000, në tregun shqiptar të vajrave ushqimorë u paraqit etiketa e vajit të rafinuar luledielli “Olim”, prodhuar nga shoqëria me të njëjtin emër, që së bashku me shoqërinë “DEKA” bëjnë pjesë në grupin industrial “AM Grup”, më të madhin në vend në sektorin e industrisë së lehtë dhe ushqimore.Vaji “Olim” hyri që në fillim me sukses në treg dhe kjo ndodhi falë cilësisë së tij të mirë dhe të pandryshueshme, që garantohet nga cilësia e lëndëve të para, teknologjia bashkëkohore e prodhimit dhe nga një personel teknik mjaft i përgatitur.Fabrika “Olim”, është e vetmja në vendin tonë, që mund të punojë me cikël të mbyllur, domethënë proçesi i prodhimit të vajit fillon me presimin e farave vajore të lulediellit, ekstraksionin kimik të vajit nga bërsitë që dalin nga presimi, rafinimin e vajit, prodhimin e ambalazhit plastik (PET) dhe në fund me ambalazhimin e vajit në shishe 1 litërshe dhe bidona 4 dhe 5 litra. Një pjesë e bërsive të lulediellit është parashikuar të përpunohet më tej në “AGROTEK” linjë e prodhimit të ushqimeve vitaminoze për kafshë, pjesë e “AM Group”.Fabrika e filloi punën me një kapacitet rafinues prej 70 ton/24 orë, ndërsa që nga Qershori i 2004 me rritjen e kërkesave në treg, kapaciteti shkon deri në 140 ton/24 orë.Aktualisht, sipas një studimi tregu të zhvilluar nga ne, vaji “Olim” mbulon rreth 55% të nevojave të tregut shqiptar për vajrat ushqimorë. Cilat janë problemet që ka industria e vajit në vend dhe si përballeni ju si prodhues?-Pa dyshim, problemi më i rëndësishëm me të cilin përballet industria e vajit në vendin tonë është mungesa e prodhimit të lulediellit në vend.Kjo na ka detyruar që, megjithëse i kemi pajisjet për nxjerrjen e vajit nga farërat vajore të lulediellit, ta prodhojmë vajin e rafinuar duke përdorur kryesisht si lëndë të parë vajin e parafinuar të marrë nga importi. Në kushtet ku çmimi i vajit të parafinuar kuotohet në bursën e mallrave dhe të mungesës së ekonomisë së shkallës, kjo gjë ndikon drejtëpërdrejt në koston tonë të prodhimit.Duke synuar qoftë dhe mbulimin e pjesshëm të nevojave të fabrikës tonë me farë luledielli (në varësi të përmbajtjes së vajit në farat e lulediellit nevojiten 200 deri në 250 ton fara në ditë), ne kemi zhvilluar bisedime dhe jemi në kontakt të vazhdueshëm me Ministrinë e Bujqësisë dhe të Ushqimit për problemin e kultivimit të lulediellit, Në këtë kuadër, jemi duke bashkëpunuar edhe me shoqatën amerikane UMCOR, e cila po punon për vënien në jetë të një projekti të USDA për kultivimin e lulediellit në vendin tonë. Faza e parë e projektit pilot është zhvilluar në rrethin e Fierit, faza e dytë do të përfshijë dhe rrethin e Lushnjës dhe pas kësaj do të kalohet në zbatimin e projektit në sipërfaqe më të mëdha. Fillimi na duket premtues. -Informaliteti në tregun e vajit. Për një mall që kuotohet në bursë, siç është vaji, nuk mund të ndodhë që çmimet të ndryshojnë shumë nga njëri shitës tek tjetri (për vajrat e importuara), por që me sa duket, janë rezultat i evazionit fiskal, apo i shitjes së vajrave të përzier dhe me cilësi të dobët. Ky treg, ashtu si shumë të tjerë, është i pakontrolluar si nga pikëpamja sasiore, ashtu dhe për sa i përket sigurisë së produktit ushqimor. Vaji “Olim” dallohet nga vajrat e tjerë të tregtuar për kapsulën e sigurisë si dhe për zbatimin e standardeve ndërkombëtare të administrimit të cilësisë ISO 9001:2000 dhe të sigurisë së produkteve ushqimore HACCP.-Për vitin 2004, problemi më i madh që iu shkaktua industrisë së prodhimit të vajit në Shqipëri ishte hyrja në fuqi e Marrëveshjes me Organizatën Botërore të Tregtisë, që do të thotë që taksa doganore me të cilin vaji i rafinuar hyn në Shqipëri është zero. Mjafton tju kujtoj që për të futur vaj në Kosovë taksa doganore është 10%, në Maqedoni 15%, në Turqi 39% e kështu me rradhë. Natyrisht, dikush mund të thotë që “hapja e kufijve” ofron mundësinë për çmime më të ulëta për konsumatorin shqiptar, duke harruar së pari, që ishte vaji “Olim që solli ndryshimin e çmimit të vajit në tregun shqiptar dhe së dyti, që për ekonominë tonë kjo do të thotë fitim i munguar, taksa dhe tatime të munguara në buxhetin e shtetit, investime të munguara, vende të reja pune të munguara. -Si problem teknik mund të përmendim dhe atë të energjisë elektrike, që veçanërisht kohët e fundit, me luhatjet e mëdha të tensionit dhe me ndërprerjet e shpeshta, është bërë serioz për pajisjet nga njëra anë dhe nga ana tjetër ka rritur kostot (ndërprerjet e energjisë na detyrojnë shpesh ti përsërisim proçeset).Ju tregtoni edhe në Kosovë. Si është tregu kosovar, në krahasim me atë shqiptar?Ne kemi tregtuar në Kosovë në mënyrë krejt spontane. Tregu kosovar është ende i pa organizuar mirë për të dhënë një gjykim të saktë për të. Megjithatë, 90% e kërkesës potenciale të këtij tregu mendojmë që përcaktohet nga çmimi, duke mos e marrë në konsideratë cilësinë e produktit. E veçanta e konsumatorit kosovar është që ai preferon prodhimin vendor.Sa ju kanë ndihmuar Marrëveshjet e Tregtisë së Lirë për të rritur eksportet drejt shteteve që i kemi nënshkruar ato?Sado e çuditshme që mund tju tingëllojë, vaji ushqimor nuk është përfshirë në asnjë nga Marrëveshjet e Tregtisë së Lirë (MTL) që qeveria shqiptare ka nënshkruar me vendet e Rajonit dhe kjo është normale, sepse të gjithë mbrojnë prodhimin e tyre vendas.Flet Bajram Dine, Administrator i shoqërisë FiolFabrika e vajit Fiol ka rreth dy vjet, që ka nisur të punojë dhe aktualisht mbulon 25% të tregut të vajit. Në fabrikë kemi instaluar një teknologji të viteve të fundit dhe prodhojmë 35 ton në 24 orë, dhe me një cilësi mjaft të mirë. Problemi më i madh në këtë industri është konkurenca e pandershme. Ne prodhojmë vaj shumë më të mirë se ai që importohet me një normë aciditeti 0.4 dhe konkurrohemi me çmimin e importit, që është shumë më i lirë dhe prodhim me një cilësi mjaft të dobët. Lëndën e parë e importojmë nga jashtë, kohët e fundit kemi importuar 4,200 ton nga Amerika, vaj grexho dhe e përpunojmë në rafineri. Aktualisht tregtojmë vaj në të gjithë Shqipërinë dhe kemi ecur majft në jug të vendit, sidomos në Sarandë. Plane të afërta për eksport nuk kemi. Ende nuk mund të eksportojmë, pasi taksat doganore në Kosovë apo Maqedoni janë shumë të larta. Por, kemi mjaft plane për të ardhmen. Për vitin 2005 do të rrisim sasinë e vajit Fiol në treg, duke rritur kapacitetet prodhuese dhe duke ofruar më shumë cilësi. Investimi për fabrikën është 3 milion dollarë. Kemi marrë dhe kredi nga bankat por nuk janë të leverdishme, sepse normat e interesit janë mjaft të larta të larta, në një kohë që ne kemi norma e fitimi mjaft të ulta. Një rëndësi të madhe i kushtojmë publicitetit, në bazë të fitimit nxjerrim dhe koston mujore të reklamave që shkon deri në 1 milion lekë në muaj.