[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
Rreshti 14:
| webfaqja =
}}
== Biografia==
 
'''Azem Shkrelí''' lindi më [[1938]] në [[Rugova|Rugovë]] të [[Peja|Pejës]]. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa në [[Prishtina|Prishtinë]] ai vazhdoi shkollën e mesme për të vazhduar fakultetin Filozofik, degën e gjuhës dhe të letërsisë shqipe. Për shumë vjet ai ka qenë kryetar i shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, drejtor i Teatrit Krahinor në [[Prishtinë]] dhe themelues e drejtor i [[Kosovafilmi|Kosova Filmit]].
 
Poezitë e tij janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja. Shfaqja e [[Azem ShkrelitShkreli]]t si [[poet]], përpos që përputhej me ardhjen e talentit të fuqishëm, shënonte njëkohësisht kthesën e parë drejt hapjes dhe modernizimit të poezísë shqipe të Pasluftës. Shkreli u ngjít natyrshëm në kulmet e poezisë së sotme shqiptare dhe këtë vend ai e konsolidoi dhe e përforcoi nga njëra vepër poetike në tjetrën, deri në atë të fundit, që e la dorëshkrim "''Zogj dhe gurë''", botuar më [[1997]].
 
'''Azem Shkrelí''' lindi më [[1938]] në [[Rugova|Rugovë]] të [[Peja|Pejës]]. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa në [[Prishtina|Prishtinë]] ai vazhdoi shkollën e mesme për të vazhduar fakultetin Filozofik, degën e gjuhës dhe të letërsisë shqipe. Për shumë vjet ai ka qenë kryetar i shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, drejtor i Teatrit Krahinor në Prishtinë dhe themelues e drejtor i [[Kosovafilmi|Kosova Filmit]].
 
Poezitë e tij janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja. Shfaqja e Azem Shkrelit si [[poet]], përpos që përputhej me ardhjen e talentit të fuqishëm, shënonte njëkohësisht kthesën e parë drejt hapjes dhe modernizimit të poezísë shqipe të Pasluftës. Shkreli u ngjít natyrshëm në kulmet e poezisë së sotme shqiptare dhe këtë vend ai e konsolidoi dhe e përforcoi nga njëra vepër poetike në tjetrën, deri në atë të fundit, që e la dorëshkrim "Zogj dhe gurë", botuar më 1997.
 
Vdiq në pranverën e vitit [[1997]].
Azem shkreli u ngjit ne maje te letrave shqipe dhe vetesvetës i krijoi pavdeksine
me dhembje e përjetuam ndarejen e tij fizike: NRW,së në [[Gjermani]], në ''Qendren Kulturore Shqiptare'', ne [[Gelsenkirchen]],
 
== Veprat letrare ==
 
=== Poezi ===
*|Bulzat ({{L|1960}}),
*|Engjujt e rrugëve ({{L|1963}}),
*|E di një fialë prej guri ({{L|1969}}),
*|Nga bibla e heshtjes ({{L|1975}}),
*|Pagëzimi i fjalës ({{L|1981}}),
*|Nata e papagajve ({{L|1990}}),
*"Lirikë me shi ({{L|1994}}),
*|Zogj dhe gurë ({{L|1997}}).
Azem Shkreli
Vepra - “Bulzat”
 
Autori ne vepren “Bulzat” e cila eshte nje liber me poezi, ne kete veper pjesen me te madhe te poezive ai ia dedikon vendilindjes dhe dashurise.
Kjo veper eshte e perbere nga gjashte cikle:
“Poema e pakthyeme”, “Kallximi ne tri kange”, “Akuarele”, “Elegji”, “Intimet” dhe “Hoje”.
 
I. Poema e pakthyeme
“Poema e pakthyeme” eshte nje poeme ku autori e paraqet veten e tij dhe kohen e cila teshme ka kaluar. Sikur stinet qe nderrohen edhe koha ka ikur e ai tashme eshte plakur. Ai ka nostalgji dhe mall per kohen e kaluar. Te poezia “Hajla”, ku si nentitull i poezise eshte dedikimi Ne kujtim te feminis sime, nga ketu lexuesi mund ta kuptoj se autori ka nje nostalgji per kohen e shkuar dhe per vendlindjen. Ai ne fillim e pershkruan femijerin e tij, se si neper ato brigje qe tani i shiqon dikur i kishte shkelur edhe pa te mbathura. Kujtimet, jane ato qe mbesin; stina e pranveres, gjelbrimi, djelli qe leshon rrezet, tingujt e fyellit, jane te gjitha keto elemente qe tani i kujton, ai me nuk mund te shijoj gezimin e dikurshem qe i sillnin keto gjera, ai i jetojn, por pershkak te moshes tani vetem mund qe ti shiqoj dhe te kaluaren me te gjitha keto gjera vetem ta kujtoj.
Te poezia “Kostaret” jane paraqitur malsoret te cilet tashme gjenden ne livadhet e tyre per te kositur, pershkruhat harmonia e cila mbreteron gjate kositjes, ku bujqit ia marrin kanges gjate kohes kur kosisin, malsojra sjell buken (piten) per ata qe tashme ndodheshin ne livadh.
Nder poezit e tjeta te kesaj vepre jane edhe “Bija e fshatit” dhe “Lakmija” ku bukurish natyrore i shtohet edhe bukuria femrore. Ne poezin “Bija e fshatit” praraqitet nje vajze me vyrtytet e femres ideal ku ajo ne shtepi eshte nje amvise, ndersa ne fush poa shut nje puntore e madhe, per te thone “Lum ai qe kjo i bjen hise!...”.
Vjersha “Lakmija” ketu paraqitet nusja e re ne fush e cila kishte edhe nje djale, por qe te gjithe ata qe e shihnin mbetnin te hamendur nga fiziku i saj.
“Korrtorja” ne kete poezi eshte paraqitur nje grua e cila perveq se duhet te jete nje nene, ajo ka edhe nje detyr me teper, duhet qe te bej vjelat vjetore. Ajo qe me mengjes niset e zbret posht nga mali per ne are me femijen e saj te vogel. Ajo eshte e gezuar kur shef se nuk ka re ne qjell dhe se do te mund qe te korr “Buke e jete kjo vere, pra, mjafte ka fale e s’ka me pasun skame!”.
“Rrefimi i gjyshes” eshte nje poezi e cila te mallengjen, te mbush emocion dhe te bene per vete qe ne momentin e pare qe e lexon: Dashuria dhe Kanuni.
Tema te cilat jane prekur edhe nga autore te tjere, por qe tani nepermjet rrefiit te nipit ajo kujtohet dhe tregohet si diqka qe ka jetuar brez pas brezi. Eshte nje tregim qe flet se si gjyshja i shpalos nipit kujtimet nga e kaluara, ku pershka te dashurise djali ishte vrare (sipas rregullave kanunore dashuria ishte e ndaluar, para marteses) ndersa vajzen fati e kishte larguar diku tjeter.
 
==Vepra==
- “Bulzat”- Kjo veper eshte e perbere nga gjashte cikle: “''Poema e pakthyeme''”, “''Kallximi në tri kangë''”, “[[Akuarele]]”, “[[Elegji]]”, “''Intimet''” dhe “''Hoje''”.
== Vepra ==
II. Kallximi ne tri kange
“Shputat e hueja”, “Mohomi”, “Tuba e tretun” dhe “Nusja”.
III.*| [[AKUARELE]]
Ne kete cikel te poezive eshte paraqitur nje vash e re e cila tashme ishte nje nje mosh te re, por babai e kur shef nje dite se vajza e tij eshte rritur I thote se tashme eshte koha per martes. Me tej do te pataqitet martesa e saj dhe lumturia me djalin qe ka zgjedhur.
 
III. AKUARELE
“Mbramje” ketu pershkruhet mbremja e cila i merr kujtimet e dites. “Hana” ketu pershkruhet se si humbet neper re. “Dhe loti” ketu kemi te paraqitur lotet te cilet sikur jane ne pritje gjithmone.
 
IV. *|[[ELEGJI]]
“Nji jete”, poezit “Murana”, ”Ne ndamje”, “Renkimi i vorreve”, “Melodija e nji kasollje”, “Vajzes mbi vorr”.
“Nji jete” ketu kemi te paraqiut lindjen e djalit ku edhe pushka kerset. Kur lind djali kerset pushka per here te pare, por kur te rritet ai duhet te shkoj ne lufte dhe shkrepja e pushkes per te dyten here eshte vrasja e tij.
Po ashtu ne poezit “Murana”, ”Ne ndamje”, “Renkimi i vorreve”, “Melodija e nji kasollje”, “Vajzes mbi vorr”, shprehin pikelliin per njeriut te dashur. Kur jemi tek kjo tem poezia “Nanes” eshte nje poezi prekese, ku autori pershkruan hubjen e nenes dhe iden me te cilen ishte rritur si femije qe ajo nje dite do te kthehej. Deshira qe nje dite do te ulej ne preherin e saj do te mbetet vetem nje enderr e pajetuar!
 
V*|. Intimet
Ne kete cikel te poezive bejne pjese poezitPoezitë: “O, kenge”, “Lirike intime”, “Lotet e maleve” dhe “Kercenimi”.
VI.*| HOJE
Te poezia “Lirike intime” pershkruhet gezimi ne nje kasoll, ku aty lind nje djale, dhe gezimi eshte i madh. Paraqitet lumturia e nenes. Eshte nje gezi i madh qe tani perterihet eri i gjyshit.
 
VI. HOJE
Ne kete cikel bejne pjese poezite: “Perralla e mshefun”, “Kepute nji lule”, “Qortim”, “Kur te shkosh…”, “Vargje malli”, “Peshperitje”, “Dashni”, “Portret”, “Deshire”, “Ngashnjim”, “Hoje”, dhe “Dallga”.
Ne kete cikel te poezive autori ka paraqitur dashurine, per cilen ai tashme eshte lidhur. Vasha te cilen ai e dashuron nuk gjendet afer tij, kujtimet, portreti, endrrat, te gjitha keto jane ne mendjen dhe zemren e tij.
[[Bernard Lazraj]]
Kete brenge per te cilen ai shkruan mund ta verejme net e gjitha poezit e ketij cikli, por tek poezia “Dallga” qe eshte e fundit, shofim se dashuria per te cilen ai kengon mbetet nje pikepyetje:
A thue, oj vashe, nder fusha t’blerta t’moshes
Qe n’dej na e ndezi gjakun
A e din me m’thane ti mue: ku do ta kene
Deshirat tona cakun?! pergatitur nga Bernard Lazraj
 
=== Prozë ===
Line 86 ⟶ 63:
{{commons|Azem Shkreli}}
{{imdb emri|id=0794543|emri=Azem Shkreli}}
*| [[http://www.elsie.de/en/books/b50.html]]
*| [[http://www.letersia.fajtori.com/Letersi/Moderne/Azem_Shkreli/]]
*| [[http://www.shkreli.net/azem/index.html Strona poświęcona A.Shkreli]]
*| [[[http://www.albanianliterature.net/authors_modern2/shkreli.html Strona poświęcona literaturze albańskiej|Sh.Cakolli]]
Azem shkreli u ngjit ne maje te letrave shqipe dhe vetes i krijoi pavdeksine
Me dhembje e perjetuam ndarejen e tij fizike nga ne,ne mergimtaret e NRW,se ne Gjermani, ne Qendren Kulturore Shqiptare, ne Gelsenkirchen, undame nga ai nje jave para se te jepte frymen e fundit! At kohe ai mbajti ne at qender nje ore letrare.
Azem shkreli u ngjit ne maje te letrave shqipe dhe vetes i krijoi pavdeksine
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Shkruan: Shaban Cakolli
 
 
Autoritet i cili nuk mund te zevendsohet, qe i mungon shume Kosoves, me te cilin do te kishim nje krijimtari me te mire, nje kinomatografi me moderne. Nje poet qe tere qenja e tij i kushtohej poezise, vertete ai ishte vet poezia!
 
Poezia e tij nuk mbështëtej ne anene reagimit,por ne urtesine. Azemi ishte figure madhore intelektuale,nje poet qe e mbajti gjalle lirine e Kosoves. Ishte poet i gjykimit te thelle, poet qe kerkonte qe koha te mos kohoj pa ne. Ai nuk kishte nevoje per lavdata, nga se ishte lavdata vet. Shkreli ka gedhendur gjuhen dhe kanxjrre thesare prej saj. Ishte i afert me njerez, te lexoje Azemin dhe me pas te qendroje me te, nuk do te kishe verejtur fare ndryshime, ai ishte poezia vet. I ka dashur shume mergimtaret, dhe ka bashkepunuar meta. Shihej se kishte nje ngarkese psikologjike ne rrafshin kombetar.
 
Ka qene i afert dhe bashkepunetor me personalitete te shquara gjermane, veqmas me Hans Joachim-Lanksch dhe Bodo Gudjons. Kosova dhe shqiptaret kudo qe ndodhen,me vdekjen e Shkrelit humben, prijesin e teatrit, prijesin e shkrimtareve,te kosovafilmit, poetin, prozatorin dhe dramaturgun, gazetarin e shkelqyer:
 
Ishte autor i shume librave"Bulzat","Engjujt e rrugeve";"di nje fjale prej guri","Nga bibla e heshtjes","Pagezimi i fjales","Kenga e hutinit","karvanii bardhe,etj.,deri te vellimi i fundit "Zjarr i fjetur".
 
Veprat etij ishin te vequara dhe te botuara ne shume gjuhe: angleze,italiane,hungareze,rumune,ruse,turke,gjerm ane,daneze,arabe,sllovene,maqedone,dhe serbe.
 
Ai me kohe kishte hapur rruge ne krijimtarine dhe kulturen shqiptare, por edhe ne gazetari, dalloheshin reportazhet e tij te veqanta dhe te guximshme per kohen e tij. Shkreli ishte poet mendimtar, poet qe aq sa mbështëtej ne pervojen e tij, po aq ne fuqine e mendimit, kurse natyra, elementi rustikal dhe idilik, jane vetem mjete per te ambientuar objektin e observimit. Te libri i heshtjes, heshtja na del si nje alegori, meqe shenjon fjalen e brendshme te poetit, urtine dmth, fuqine emendimit. Ai i ka frymezuar brezat pas me porosine:
Mos u ben poet,nese nuk mundte lindesh ,ne secilin varg, ne secilen fjale";
"Por edhe mos u be poet, nese nuk mund te vdesish , persecilin varg, per secilen fjale"!!!
 
Te poezite e Shkrelit, peshohen mire fjalet, si fjala e shenuar, po ashtu ajo e thene, del si nje nga problemet kyqe dhe me funksion te veqante.
 
MBI DET
 
Skajin nuk ta pame fundin
nuk ta dime
na more me vete
Gjemim i fjetur s'dime
ku po na shpie
lamtumire brigje
Poshte peshkaqen larte
peshkanjerez
i bukur o.
 
Me dhembje e perjetuam ndarejen e tij fizike nga ne,ne mergimtaret e NRW,se ne Gjermani, ne Qendren Kulturore Shqiptare, ne Gelsenkirchen, undame nga ai nje jave para se te jepte frymen e fundit! At kohe ai mbajti ne at qender nje ore letrare. Aty une lexova cikel poezish nga permbledhja ime"TOKe DARDANE",duke u kthyer nga nga skena, ne vend qe t'ja jipja nje liber, ai ma ori nga dora,e lexoj per pak qaste, pastaj erdhi:
 
Me thas e i kishte pelqyar shume, dhe do ta lexonte tersisht, kur te kthehem pas dy javeve me tha, do te bisedojme me gjersisht!Por fatkeqesisht, shkoi dhe nuk u kthye me.
 
Fjalet e tija me mbeten ne kujtese, kurse lajmi i vdekjes se tij na pat rene si rrufe. Azem Shkreli, iku ne jeten tjeter si cdo udhetar i kesaj bote, natyrisht iku heret, por mbeti ne maje te letrave shqipe. Ne krijuesit ne mergim, me mall e kujtojme, e nderojme, e kultivojme dhe e rrespektojme.
 
[[Kategoria:Shkrimtarë shqiptarë]]