Safet Butka: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Hatake (diskuto | kontribute) No edit summary |
Hatake (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 11:
{{Leter profesioni| Jurist, publicist}}
{{Leter Tabela Fund}}
: “''Balli Kombëtar humbi një udhëheqës të zotin dhe Shqipëria një nga patriotët e parë që binin viktimë e komunistëve.”<ref name="ds">Smiley D., ''Me detyrë në Shqipëri'', Tiranë 1993</ref>
'''Safet Butka''' ([[1901]] - [[19 shtator]] [[1943]]) ishte një profesor, politikan dhe nacionalist shqiptar si veprimtar i [[Balli Kombëtar|Ballit Kombëtar]]. Bir i atdhetarit të njohur [[Sali Butka]], ai organizoi demonstratat studentore në prill të vitit 1939 gjatë pushtimit italian dhe u internua në Ventotene. Pas kthimit të tij ai organizoi lëvizjen antifashiste, në rajonin e tij të lindjes dhe ishte një nga themeluesit e organizatës nacionaliste të Ballit Kombëtar. I dëshpëruar nga lufta e brendshme civile në Shqipëri, ai vrau veten në vitin 1943.
Line 18 ⟶ 20:
Safet Butka u lind në [[Butka|Butkë]], të [[Rrethi i Kolonjës|Kolonjës]], më [[10 gusht]], [[1901]]. Ai ishte fëmija i pestë i [[Sali Butka|Sali Butkës]] ndër shtatë tjerët, Qenamin, Iljazin, Ganiun, Muharremin, Xhaferrin dhe Naxhijen.
Pasi mbaroi shkollën fillore në fshatin e tij të lindjes, ai shkoi për studime të mëtejshme në [[Linz]], [[Austria|Austri]], ku përfundoi shkollën e mesme. Gjatë qëndrimit të tij në Linz ai mori me vehte kushëririn e tij të, të riun [[Qemal Butka]], një arkitekt i famshëm shqiptar, i cili më vonë do të bëhej kryetari i bashkisë së [[Tirana|Tiranës]]. Pas shkollës së mesme, Safet Butka shkoi për të studiuar në [[Universiteti i Gracit|Universitetin e Gracit]], ku ai u diplomua me nderime në filozofi në vitin 1928.<ref name="dk">Kaloçi D., ''Sali Butka, patrioti i famshëm që mbrojti qeverinë e Ismail Qemalit : [Historia
e familjes "Butka"'', [[Gazeta shqiptare]]. - Nr. 2642, 18 nëntor, 2003, f. 12 - 13.</ref>
Gjatë qëndrimit të tij në Austri, ai ishte organizatori i shoqatës studentore "''Shoqëninë e studentëve shqiptarë Albania''" bashkë me [[Aleks Buda|Aleks Budën]], [[Eqerem Çabej]]n, [[Krist Maloki]]n, [[Lasgush Poradeci]]n, kushuririn Qemalin, [[Skënder Luarasi]]n, etj. Botoi një koleksion të poezisë së zgjedhur të [[Naim Frashëri]]t ("''Naim Frashëri, vjershëtori dhe edukatori kombëtar''")dhe në vitin 1925 një studim mbi veprën e Naim Frashërit ("''Naim Frashëri një shëmbull, një udhëheqës dhe një ideal për djalërinë shqiptare''"). Ai u kthye në Shqipëri në vitin 1928 dhe u emërua profesor në [[Liceu Kombëtar i Korçës|Liceun Francez të Korçës]]. Në vitin 1929 ai u martua me Hatixhe Lubonjën, me të cilin ai kishte 4 fëmijë, Saliu, Iljazi, [[Uran Butka|Urani]] dhe Tefta.<ref name="dk"/>
Nga 1928 në 1939 ai punoi si mësues dhe drejtor në shkolla të ndryshme të mesme në qytetet shqiptare të Korçës, në Instutin Tregtar të [[Vlora|Vlorës]] dhe në [[Liceu i Gjirokastrës|Normalen e Gjirokastrës]], ku shërbeu dhe si drejtor. Ai ishte edhe drejtori i Klubit të parë Shqiptar të Mesimdhënësve dhe ishte një nga profesorët e parë që zbatoi metodat perëndimore në procesin e mësimdhënies në vendin e tij. Si kryetar i shoqatës, ai ishte nismëtar një sërë aktivitetesh patriotike dhe kulturore, si: vendosjen e pllakës përkujtimore tek [[Rrapi i Mashkullores]] në kujtim të dëshmorëve të çetës së [[Çerçiz Topulli]]t, realizoi memorialin e [[Koto Hoxhi]]t dhe përkujtimin e figurave të tjera të shquara si: [[Hoxha Tahsini|Hoxhë Tahsini]], [[Bajo Topulli]] etj.
Bashkëorganizator me min. e Arsimit [[Faik Shatku]]n, për kthimin e eshtrave të Naim Frashërit nga Turqia në Shqipëri. Në këtë kohë ai shkruajti artikuj në revista pedagogjike, sociale dhe filozofike. Botoi mjaft shkrime problemore në shtyp si: "Për të nesërmen shqiptare", "Për zhvillimin e gjuhës", "Mbi edukatën kombëtare", "Po shqiptarizmit dhe Perëndimit" etj.
Kulmin si edukator në shërbim të brezit të ri, ai e arriti gjatë kohës që punonte si drejtor i Gjimnazit
== Veprimtaria gjatë [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]] ==
Në ishullin famëkeq do gjente intelektualë e patriotë si [[Llazar Fundo|Zai Fundo]]n, [[Muzafer Pipa|Muzafer Pipën]], [[Abaz Ermenji]]n, [[Isuf Luzaj]]n dhe federalistët italianë [[Altiero Spinelli]]n dhe [[Sandro Pertini]]n. Kërkesës për lirimin e tij Mëkambësia nuk i përgjigjej. Vetëm me 7 shkurt 1942 Kryesia e Këshillit të Ministrave në Tiranë njoftonte Komandën e Lartë të Karabinierisë që Safet Butka së bashku me bashkëatdhetarë të tij ishin liruar dhe u jepej porosia organeve kompetente për t’i lënë të lire kur të mbërrijnë në Shqipëri. Ndërsa Komanda e Lartë e Karabinierëve duke i njoftuar Komandat e grupeve të Karabinierisë së Shkodrës, Korçës dhe Tiranës, u kujtonte edhe referencat për veprimtarinë e mëparshme te tij.<ref>AQSH. F. 249, V 1942, D.I/303, f. 77.</ref>
U lirua
Forcat e tij sulmuan italianët në [[Vithkuqi|Vithkuq]] në mars të vitit 1943. Më 25 mars 1943, forcat e Butkës sulmuan dhe shkatërruan një brigadë tërë italiane në afërsi të [[Voskopoja|Voskopojës]]. Kishte viktima të konsiderueshme në të dy anët, por vullnetarët dhe Çeta e Safet Butkës vrau numrin më të madh të ushtarëve italianë dhe pjesa tjetër u dorëzuan dhe u mor rob. Çeta e Butkës sulmoi qendrën e italianëve në Voskopojë, ku liroi të gjithë të burgosurit politikë, dhe mori nga depot ushtarake për në Ersekë, një sasi të rëndësishme të armëve dhe municioneve.▼
Butka ishte një nga themeluesit e Ballit Kombëtar. Edhe pse një nacionalist i flaktë, ai u përpoq në kohë të ndryshme për të bashkëpunuar me Frontin Nacional-Çlirimtar të drejtuar nga komunistët. Me 8 shkurt të vitit 1943 ai organizoi një takim me përfaqësues komunistë dhe me 19 mars 1943 u arrit një marrëveshje për bashkëpunim.<ref>Prof. Dezhgiu M., ''Safet Butka, Luftëtar për mbrojtjen e idealit kombëtar'', 28 maj 2008</ref> Ai gjithashtu bëri një marrëveshje tjetër lokale në gusht 1943 dhe ishte një nga nismëtarët dhe mbështetësit e [[Marrëveshja e Mukjes|Marrëveshjes së Mukje]].
Me 8 gusht nënshkruan një marrëveshje me majorin [[Billy McLean]], dokumenti në shqip dhe frëngjisht<ref>AQSH, Fondi 270/AP, v.1943, D.40</ref> trajton për luftën e përbashkët kundër gjermanëve.
Me 13 gusht aksioni në Bermash të Kolonjës u krye me sukses nga një çetë e Safet Butkës që i ishte dhënë [[David Smiley]]t, duke shkatërruar 4 autoblinda, një top dhe duke lënë 25 gjermanë të plagosur e të vrarë,<ref name="ds"/><ref>AQSH f.270, d.64, v.1943</ref> ndërsa çeta komuniste përpiqte t'i prishte punë ishte David Smiley që i dha një ultimatum.
Pas denoncimit të Marrëveshjes së Mukjes nga komunistët shqiptarë, ai u revoltua. Ai kishte frikë një luftë civile midis shqiptarëve dhe kur u pyetej lidhur me këtë çështje, deklaronte “''I pari dhe i fundit shqiptar që do të vras unë është vetja ime''”.
Pas kapitullimit të Italisë, më 8 shtator 1943, në qytetin e Korçës u organizua një demonstratë masive paqësore, me anë të cilës kërkohej që ushtria italiane të bashkohej me forcat antifashiste kundër pushtuesit të ri gjerman. Në demonstratën e 9 shtatorit 1943 u hodhën parulla për bashkimin e popullit dhe u kënduan këngë atdhetare. Në këto rrethana komanda italiane nxjerr autoblindat që qëllojnë mbi demonstruesit me mitraloz duke shkaktuar 59 demonstrues të vrarë dhe 120 të plagosur.
▲Më 25 mars 1943, forcat e Butkës sulmuan dhe shkatërruan një brigadë tërë italiane në afërsi të [[Voskopoja|Voskopojës]]. Kishte viktima të konsiderueshme në të dy anët, por vullnetarët dhe Çeta e Safet Butkës vrau numrin më të madh të ushtarëve italianë dhe pjesa tjetër u dorëzuan dhe u mor rob. Çeta e Butkës sulmoi qendrën e italianëve në Voskopojë, ku liroi të gjithë të burgosurit politikë, dhe mori nga depot ushtarake për në Ersekë, një sasi të rëndësishme të armëve dhe municioneve.
Pas kesaj masakre trupat italiane filluan të tërhiqen në drejtim të Tiranës me 10 shtator 1943.
Nga 9 deri në 13 shtator në Poçestë në rrugën Pogradec-Korçë, forcat e Safet Butkës, së bashku me forcat partizane të drejtuara nga [[Nexhip Vinçani]] sulmuan karvanin italian që ishte tërhequr nga qyteti i Korçës, duke bllokuar përparimin e tij për 5 ditë. Gjashtë ditë pas betejës së përbashkët të Pocestës, çeta e Safet Butkës u rrethua nga larg nga forcat komuniste të komanduara nga T.Kolaneci dhe N.Vinçani. Sekretari juridik i çetave të Safet Butkës, Xhevdet Kapshtica, shkruante: “''Ishte më tepër se një rrethim, një grackë, një provokim për luftë vëllavrasëse midis shqiptarëve. Po viheshin në zbatim vendimet e Konferencës së Dytë të Labinotit, që i shpalli luftë të armatosur Ballit Kombëtar. Natyrisht, në teqenë e Melçanit ata nuk mund të sulmonin, për shkak të forcave të konsiderueshme që kishim, por edhe të pozicionit gjeografik të Teqesë, që është një kështjellë e lartë natyrore. Dy nga të qarkorit të BK të Korçës i thanë Safetit se kishte ardhur koha që t’u përgjigjeshim këtyre provokimeve, siç e meritonin. “Kjo nuk do të bëhet kurrë, sa të jem gjallë unë. Vetëm po të kalohet mbi trupin tim!''”.<ref>Kapshtica Xh., ''Pse e vrau veten Safet Butka'', botuar te gazeta “Liria”.</ref>
Vrau veten më [[19 shtator]] 1943 në teqenë e fshatit [[Melçani|Melçan]], duke i qendruar besnik fjalës së tij.
▲Butka ishte një nga themeluesit e Ballit Kombëtar. Edhe pse një nacionalist i flaktë, ai u përpoq në kohë të ndryshme për të bashkëpunuar me Frontin Nacional-Çlirimtar të drejtuar nga komunistët. Në shkurt të vitit 1943 ai organizoi një takim me përfaqësues komunistë dhe në mars 1943 u arrit një marrëveshje për bashkëpunim. Ai gjithashtu bëri një marrëveshje tjetër lokale në gusht 1943 dhe ishte një nga nismëtarët dhe mbështetësit e [[Marrëveshja e Mukjes|Marrëveshjes së Mukje]]. Me 13 Gusht aksioni u krye me sukses nën drejtimin e Safet Butkes duke shkatërruar një autoblindë, një top dhe duke lënë 25 gjermanë të vrarë, ndërsa çeta komuniste përpiqte t'i prishte punë ishte David Smiley që i dha një ultimatum. Me 18 Gusht 1943 misioni aleat i kërkon Safet Butkës takim në Shtyllë, sepse shtabi aleat do të largohej së shpejti nga rrethinat e Korçës dhe do te vendosej në Leskovik, brenda dy ditësh u mblodhën 700-800 luftëtarë për të bërë një stervitje nga oficerët anglezë, por u mor vesh se batalioni Hakmarrja kishte goditur nga mbrapa në Gostivisht forcat nacionaliste. Menjëherë Safeti i shkroi një letër Majorit McLean që ta ndjente sepse nuk mund të takohej sepse të tjera obligime më të mëdha, dhe ngjarje të papritura kishin ndodhur, pra duhej të kthehej për të ndaluar luftën vëllavrasëse dhe gjakderdhjen.
== Burime ==
{{ref}}
[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]
| |||