[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 20:
}}
'''Hugo Rafael Chávez Frías''' ({{IPA-es|ˈuɣo rafaˈel ˈtʃaβes ˈfɾi.as}}; [[28 korrik]] [[1954]] – [[5 mars]] [[2013]]) ishte [[Presidenti i Venezuelës|President]] i [[Venezuela|Venezuelës]] nga viti 1999 e deri në vdekejn e tij në 2013. Më herët ai ishte udhëheqës i partisë politike [[Lëvizja e Republikës së Pestë]] nga themelimi i saj më 1997 e deri në vitin 2007, kur u bë udhëheqës i [[Partia e bashkuar socialiste e Venezuelës|Partisë së bashkuar socialiste të Venezuelës]] (PSUV). Ai ndoqi ideologjinë e tij politike të njohur si [[Bolivarianizëm]] dhe "socializëm i shekullit XXI", u përqëndrua në zbatimin e reformave socialiste në vend, si pjesë e një projekti social të njohur si [[Revolucioni Bolivarian]] që shtetëzoi industritë kryesore, rriti fondet qeveritare të kujdesit shëndetësor dhe arsimit, si dhe sipas shifrave të qeverisë, uli në mënyrë të konsiderueshme nivelin e varfërisë në vend.<ref>{{cite web|author=Ian James|url=http://news.yahoo.com/venezuela-vote-puts-chavismo-critical-test-172039207.html|title=Venezuela vote puts 'Chavismo' to critical test|publisher=Yahoo |date=4 October 2012|accessdate=2 February 2013}}</ref>
== Jeta ==
 
U lind nga një familje e klasës punëtore në [[Sabaneta (Barinas)|Sabaneta]]. Çavez u bë oficer karriere dhe pasi u zhgënjye prej sistemit politik venezuelian, në fillim të viteeve 1980 themeloi lëvizjen e fshehtë [[Lëvizja revolucionare bolivariane-200]] (MBR-200) dhe punoi për rrëzimin e qeverisë. Çavez në vitin 1992 udhëhoqi MBR-200 në grushtin e shtetit kundër partisë qeveritare [[Aksioni demokratik]] të presidentit [[Carlos Andrés Pérez]]. Grushti dështoi dhe Çavez u burgos. Dy vite më pas doli nga burgu dhe themeloi partinë politike social-demokrate, Lëvizja e Republikës së Pestë,dhe në zgjedhjet e vitit 1998 u zgjodh president i [[Venezuela|Venezuelës]]. Menjëherë miratoi një kushtetutë të re e cila u njihte më shumë të drejta për grupet e margjinalizuara dhe ndryshoi strukturën e qeverisë venezuelane. Në vitin 2000 u rizgjodh president. Gjatë madatit të dytë presidencial, ai implementoi sistemin e "misioneve bolivare", këshillave komunale dhe kooperativat e vetëqeverisura nga punëtorë, reformën e tokës agrare si dhe shtetëzimin e industive kryesore. Më [[7 tetor]] [[2012]], Çavez me fitimin e zgjedhjeve presidenciale për herë të katërt, kundër [[Henrique Capriles]] ,garantoi një mandat të ardhshëm gjashtë-vjeçar.<ref name="Reuters">{{cite web|title=Venezuela's Çavez re-elected to extend socialist rule|url=http://www.reuters.com/article/2012/10/08/venezuela-election-idUSL1E8L70WK20121008|publisher=Reuters|accessdate=8 October 2012}}</ref>
== Qëndrimi ==
 
Çavez i përshkruante politikat e tij si [[anti-imperializmi|anti-imperialiste]], ishte kritik aktiv i [[neoliberalizmi|neoliberalizmit]] dhe ''kapitalizmit laissez-faire''. Përgjithësisht, Çavez ishte një kundërshtar i shquar i politikës së jashtme të [[SHBA|Shteteve të Bashkuara]].<ref>[[#Ell02|Ellner 2002]].</ref> U bë aleat i fortë i qeverisë komuniste të [[Fidel Kastro|Fidel Kastros]] dhe më pas [[Raul Kastro|Raul Kastors]] në [[Kuba|Kubë]] dhe i qeverive socialiste të [[Evo Morales]] në [[Bolivi]], [[Rafael Correa]] në [[Ekuador]] e [[Daniel Ortega]] në Nikaragua. Presidenca e tij shihesj si pjesë e socializmit "[[vala rozë]]" të përhapur në [[Amerika latine|Amerikën Latine]]. Mbështeti bashkëpunimin mes vendeve të Amerikës Latine dhe Karaibeve, luajti rol kyç në themelimin e [[Unioni i Kombeve të Amerikës Jugore|Unionit të Kombeve të Amerikës Jugore]], [[Aleanca bolivariane për Amerikën|Aleancën bolivariane për Amerikën]], [[Banka e jugut|Bankën e jugut]] si dhe rrjetin rajonal televiziv [[TeleSur]].