[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
[[File:Shinobue and other flutes.jpg|right|thumb|320px|Lloje flautesh nga gjithë bota.]]
'''Flauti''' ([[latinisht|lat.]] ''flatus'', [[italisht|it.]] ''flauto'', gr. πλαγίαυλος) quhetështë instrumenti i frymës, në të cilin tingulli formohet duke i fryrë me gojë një hapjeje të vogël. Nga përplasja e valëzës së ajrit krijohen vorbulla, që shkaktojnë dridhje të gypit të ajrit të instrumentit. Ndryshimet në regjistrin e tingullit të prodhuar krijohen duke hapur dhe mbyllur vrimat, që gjenden përgjatë gypit. Në varësi të pozicionit mbajtës të instrumentit dallojmë flautin e drejtë ose fyellin ([[fyelli]] dhe flautin e tërthortë (flauto traverso), i cili del në shumë versione nëpër qytetërime të ndryshme.
 
== Etimologjia ==
Fjala "flaut" ka hyrë në shqipe nëpërmjet italishtes në fillim të shek. XX. Supozohet se në këtë kohë ka hyrë në Shqipëri edhe instrumenti i flautit. Në parë ndër shqiptarë përdorej vetëm fjala [[fyell]] për veglën e njohur popullore. Në Evropë fjala "flaut" (angl. flute, fr. flute, gjerm. Flöte, rus. флейта, gr. πλαγίαυλος) ka filluar të përdoret gjatë Mesjetës. Nuk mund të etimologjizohet nëpërmjet latinishtes (latinët përdornin emërtimin "tibia").
Instrumentisti që luan flaut quhet "flautist", fem. "flautiste".
 
== Historia ==
Ka dëshmi se llojedisa "vegla"flautitthjeshta përdoreshinmuzikore si veglaformë muzikoreflauti përdoreshin që prej periudhës së neandertalit, rreth 50.000 vjet më parë. Në Greqinë e Lashtë përdorej flauti dyjar, i cili shfaqet nëpër shumë enë dhe skulptura antike. Flauti i tërthortë del edhe nëpër skulptura romake dhe bizantine, por gjithashtu është i përhapur edhe në muzikën e Azisë së Vogël (me referenca që prej shek. IX para e.s.) dhe Evropës Perëndimore (dëshmohet që në shek XII pas e.s.) [[Fyelli]] është i përhapur në muzikën popullore të Lindjes së Mesme Ballkanit. Arkeologë gjermanë kanë zbuluar fyej prej kockash zogu dhe fildishi, me moshë të paktën 35.000-vjeçare dhe që përbëjnë pas gjithë gjasash veglat muzikore më të lashta në botë <ref>[http://www.nooz.gr/page.ashx?pid=9&aid=305272&cid=191 Nooz.gr], Zbulohen ndoshta instrumentet më të lashta në botë me moshë rreth 35.000-vjeçare, 25 qershor 2009.</ref>.
 
Që nga [[Rilindja]] e këtej shumë vepra pikture dëshmojnë përdorimin e gjerë të flautit në Evropë.