Nili: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Addbot (diskuto | kontribute) v Bot: Migrating 145 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q3392 (translate me) |
No edit summary |
||
Rreshti 23:
[[Kategoria:Lumenj në Afrikë]]
Nil
Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë
Për përdorime të tjera, shih Nilit (kthjellim).
Coordinates: 30 ° 10'N 031 ° 06'E
Nil
Lumi
Pellgu ujëmbledhës i Nilit-së
Vendet Etiopia, Sudani, Egjipti, Uganda, Republika Demokratike e Kongo, Kenia, Tanzania, Ruanda, Burundi, South Sudan
Qytetet Jinja, Juba, Khartoum, Kairo
Primar burimi Bardhë Nil
- Lartësi 2,700 m (8858 ft)
- Koordinatat 02 ° 16'56 "S 029 ° 19'53" E
Mesëm burimi Blue Nile
- Vendndodhja Liqeni Tana, Etiopia
- Koordinatat 12 ° 02'09 "N 037 ° 15'53" E
Bashkërrjedhje Burimi pranë Khartum
Gojë
- Vendndodhja Deti Mesdhe
- Lartësi 0 m (0 ft)
- Koordinatat 30 ° 10'N 031 ° 06'E [1]
6,650 km Gjatësia (4.132 mi)
2.8 Gjerësia km (2 mi)
Pellgut 3,400,000 km2 (1.312.747 sq mi)
Shkarkoj
- Mesatarja 2,830 m3 / s (99941 cu ft / s)
[2]
Nile (arabisht: النيل, një-zero; egjiptian lashtë: Iteru & Ḥ'pī; Koptike egjiptian: ⲫ ⲓ ⲁ ⲣ ⲱ, P (h) iaro; Amharic: ዓባይ, ʿ Abbai?) Është një i madh në veri-rrjedhin lumë në verilindje të Afrikës, në përgjithësi konsideruar si lumi më i gjatë në botë. [3] Kjo është 6,650 km (4130 milje) të gjatë. Nil është një "ndërkombëtar" lumi si burimet e saj të ujit janë ndarë nga njëmbëdhjetë vende, domethënë, Tanzania, Uganda, Ruanda, Burundi, Republika Demokratike e Kongo, Kenia, Etiopia, Eritrea, South Sudan, Sudan dhe Egjipt. [4] Në veçanti, Lumi Nil siguron burim primar të ujit dhe kështu që është arteria jeta e saj në drejtim të rrymës për vendet si Egjipti dhe Sudani. [5]
Nil ka dy degëve kryesore, Nil Bardhë dhe Blue Nile. Nil Bardhë është më e gjatë dhe ngrihet në rajonin e Liqeneve të Madh të Afrikës qendrore, me burimin më të largët ende të papërcaktuar, por gjendet në asnjërin Ruanda apo Burundi. Ajo rrjedh në veri përmes Tanzani, liqenit Viktoria, Uganda dhe Jugore Sudani. Blue Nil është burimi i shumicës së ujit dhe tokës pjellore. Ajo fillon në Liqenin Tana në Etiopi në 12 ° 02'09 "N 037 ° 15'53" E dhe rrjedhat në Sudan nga juglindje. Të dy lumenj takohen në afërsi të kryeqytetit sudanez Khartum.
Pjesa veriore e lumit rrjedh pothuajse tërësisht nëpërmjet shkretëtirës, nga Sudani në Egjipt, një vend të cilit qytetërim ka varej mbi lumin që nga kohrat e lashta. Shumica e popullsisë dhe në qytete të Egjiptit shtrihen përgjatë ato pjesë të veriut luginës së Nilit Aswan, dhe pothuajse të gjitha faqet kulturore dhe historike e Egjiptit të lashtë janë gjetur përgjatë brigjeve të lumit. Nil përfundon në një deltë të madhe që boshatis Në Sea.Etymology Mesdheut
Në gjuhën e lashtë egjiptiane, quhet Nil Ḥ'pī ose Iteru, do të thotë "lumin e madh", e përfaqësuar nga hieroglifet e treguar në të majtë (fjalë për fjalë itrw, dhe 'ujërat' përcaktuese). [Citim i duhur] Në kopt, fjalët piaro (Sahidic) ose phiaro (Bohairic) kuptimi "lumi" (lit. p (h). IAR-o "the.canal-madh") vijnë nga të njëjtin emër të lashtë.
Etimologjia e emrit Nilit angleze.. (Latinisht: Nīlos; grek: Νεῖλος [6]), është kontestuar [7] Etimologjitë e mundshme përfshijnë kuptimin semite Nahal "Lumi" [8]
Kurs
Shih gjithashtu: Bardhë Nil
Nil në Dendera, siç shihet nga sateliti SPOT
Harta tregon kurset e Bardhë dhe Blue Nil
Nil pranë Beni Suef
Image përbëra satelit i Nilit të Bardhë.
Mbi Khartum Nil është i njohur edhe si Nilit Bardhë, një term që përdoret gjithashtu në një kuptim të kufizuar për të përshkruar pjesën midis Liqenit jo dhe Khartum. Në Khartum lumi është bashkuar me Nilit Blue. Nil Bardhë fillon në Afrikën Lindore ekuatorial, dhe Blue Nile fillon në Etiopi. Të dy degët janë nga krahët perëndimore të Rift të Afrikës lindore.
Baseni kullimit e Nilit mbulon 3.254.555 kilometra katrore (1.256.591 sq mi), rreth 10% e zonës së Afrikës. [9] Pellgu Nil është kompleks, dhe për shkak të kësaj, shkarkimi në çdo pikë të caktuar përgjatë mainstem varet nga shumë faktorë, duke përfshirë motit diversione, avullimit dhe avullim-transpirimit, dhe rrjedhjen e ujërave nëntokësore.
Burim
Burimi i Nilit është konsideruar ndonjëherë të jetë Liqeni Viktoria, por liqeni ka lumenj ushqyes e madhësi të konsiderueshme. Lumi Kagera, i cili derdhet në liqenin Viktoria në afërsi të qytetit të Tanzanisë Bukoba, është ushqyes gjatë, edhe pse burimet nuk bien dakord mbi të cilat është kontribues i gjatë i Kagera dhe kështu burimi më i largët i Nilit vetë. [10] Ajo është ose Ruvyironza, e cila del në Bururi Province, Burundi, [11] apo Nyabarongo, i cili rrjedh nga Forest Nyungwe në Ruanda. [12] Të dy lumenj takohen ushqyes pranë Rusumo Falls në kufirin Ruanda-Tanzani.
Një parti e fundit të eksplorimit [13] shkoi në një vend të përshkruar si burim të detyruesit Rukarara, [14] dhe nga piraterie një rrugë që jeton në xhungël-up mbyten shpatet malore të pjerrëta në pyll Nyungwe gjenden (në sezonin e thatë) një sipërfaqe të dukshëm në hyrje rrjedhin për shumë milje në rrjedhën e sipërme, dhe gjeti një burim të ri, duke i dhënë Nile një gjatësi prej 4.199 kilometra (6.758 kilometra)
Headwaters Lost
Informata të mëtejshme: Lista e lumenjve nga gjatësi
Dikur Liqeni Tanganyika drenazhuar drejt veriut përgjatë Luginën Rift të Afrikës në Nil Bardhë, duke e bërë Nilit rreth 1400 kilometra (870 mi) më të gjata, deri sa ajo u bllokua në kohë Miocene nga pjesa më e madhe e vullkaneve Virunga.
Në Ugandë
Gjethet Nil Liqeni i Victoria Falls në Ripon pranë Jinja, Uganda, si Nilit Victoria. Ajo rrjedh përafërsisht për 500 kilometra (300 mi) më larg, nëpërmjet Liqenit Kyoga, derisa arrin Lake Albert. Pas largimit Lake Albert, lumi është i njohur si Nili Albert.
Në Sudanin e Jugut
Ajo pastaj derdhet në Sudanin e Jugut, ku ajo është e njohur si Xhebel Al Bahr ("Deti i malit", ndoshta nga Nahr al Xhebelit, "Lumi i malit"). Bahr al Ghazal, në vetvete 716 kilometra (445 mi) të gjatë, bashkohet me Al Bahr Xhebelin në një lagunë të vogël të quajtur Liqeni Jo, pas së cilës Nil bëhet i njohur si Abyad el Bahr, apo Nili Bardhë, nga balta bardha pezulluar në ujërat e tij. Kur përmbytjet Nil kjo lë një depozitë të pasur silty që fekondon tokën. Nil nuk përmbytjet më në Egjipt që nga viti përfundimin e Digës Aswan në vitin 1970. Një degë lumi lumi, el Bahr Zeraf, rrjedh nga seksioni Nil Bahr al Jabal dhe ribashkohet Nilit Bardhë.
Prurja e Xhebel Al Bahr në Mongalla, South Sudan është pothuajse konstante gjatë gjithë vitit dhe mesataret 1,048 m3 / s (37,000 cu ft / s). Pas Mongalla, Al Bahr Xhebel hyn kënetat të mëdha të rajonit sudd së Jugut Sudan. Më shumë se gjysma e ujit të Nilit është humbur në këtë moçal të avullimit dhe djersë. Norma mesatare e rrjedhjes i Nilit të Bardhë në bishtat e kënetave është rreth 510 m3 / s (18,000 cu ft / s). Prej këtu ajo shpejt të takohet me lumin Sobat në Malakal. Mbi një bazë vjetore, Nil Bardhë në rrjedhën e sipërme Malakal kontribuon rreth pesëmbëdhjetë për qind të totalit të rrjedhjes së lumit Nil. [15]
Prurja mesatare e Nilit të Bardhë në Malakal, vetëm nën lumin Sobat, është 924 m3 / s (32600 cu ft / s); rrjedhin pik është përafërsisht 1,218 m3 / s (43,000 cu ft / s) në tetor dhe minimale rrjedhin është rreth 609 m3 / s (21,500 cu ft / s) në prill. Kjo luhatje është për shkak variacion thelbësor në rrjedhën e Sobat, e cila ka një rrjedhje minimale prej rreth 99 m3 / s (3500 cu ft / s) në muajin mars dhe një rrjedhë kulmin e mbi 680 m3 / s (24,000 cu ft / s ) në tetor. [16] Gjatë sezonit të thatë (janar-qershor) Nil Bardhë kontribuon në mes 70 për qind dhe 90 për qind e totalit të shkarkimeve nga Nilit.
Në Sudan
Më poshtë RENK Nil Bardhë hyn në Sudanin, ajo rrjedh në veri të Kartum dhe plotëson Nilit Blue.
Kursi i Nilit në Sudan është e veçantë. Ajo rrjedh mbi gjashtë grupe të katarakte, nga e parë në Aswan të gjashtë në Sabaloka (vetëm në veri të Khartum) dhe pastaj kthehet në rrjedhë drejt jugut para se të kthehej përsëri të rrjedhë në veri. Kjo është quajtur Bend i Madh i Nilit.
Në veri të Sudanit lumi hyn Lake Nasser (i njohur në Sudan si Liqenit Nubia), pjesa më e madhe e të cilave është në Egjipt.
Në Egjipt
Më poshtë Dam Aswan Lartë, në kufirin verior të liqenit Nasser, Nil rifillon kursin e saj historike.
Në veri të Kajros, Nil ndahet në dy degë (ose distributaries) që kullosin Mesdheut: Rosetta Dega në perëndim dhe në lindje Damieta, formimin e deltës së Nilit.
Degët
Atbara River
Më poshtë turmë me Nilit Blue vetmi kontribues i madh është lumi Atbara, përafërsisht në gjysmë të rrugës në det, e cila ka origjinën në Etiopi veri të Liqenit Tana, dhe është rreth 800 kilometra (500 mi) të gjata. Atbara rrjedh vetëm, ndërsa nuk ka shi në Etiopi dhe thahet shumë shpejt. Gjatë periudhës së thatë të janari në qershor, ajo zakonisht thahet. Ajo i bashkohet Nilit rreth 300 kilometra (200 mi) në veri të Khartum.
Blue Nile
Artikulli kryesor: Blue Nile
Blue Nile Falls ushqyer nga Liqeni Tana pranë qytetit të Bahir Dar, Etiopi.
Nile Delta nga hapësira
Blue Nile (Ge'ez ጥቁር ዓባይ Ṭiqūr ʿ Ābbāy (Black Abay) për të Etiopasve; arabisht: النيل الأزرق; transliteruar: an-Nil al-Azraq) buron nga Liqeni Tana në malësitë e etiopiane. Blue Nile rrjedh rreth 1,400 kilometra në Kartum, ku Blue Nil Bardhë Nil dhe të bashkohen për të formuar lumin. Nëntëdhjetë përqind e ujit dhe nëntëdhjetë e gjashtë për qind e sedimenteve transportuar kryer nga Nili [17] e ka origjinën në Etiopi, me pesëdhjetë e nëntë për qind e ujit nga Nilit Blue (pjesa tjetër nga të qenit Tekezé, Atbarah, Sobat dhe degëve të vogël). Erozioni dhe transportimin e baltë ndodh vetëm gjatë sezonit të shirave etiopian në verë, megjithatë, kur i reshjeve është veçanërisht i lartë në Plateau etiopian; pjesa tjetër e vitit, lumenjtë e mëdhenj kullues Etiopinë në Nil (Sobat, Blue Nile, Tekezé , dhe Atbarah) të ketë një rrjedhje të dobët.
Fluksi i Nilit Blue ndryshon në mënyrë të konsiderueshme gjatë ciklit të saj vjetor dhe është kontributi kryesor për ndryshim të madh natyror i rrjedhës së Nilit. Gjatë sezonit të thatë shkarkimin e natyrshme e Nilit Blue mund të jetë aq i ulët sa 113 m3 / s (4000 cu ft / s), megjithëse digat në rrjedhën e sipërme të rregulluar rrjedhjen e lumit. Gjatë sezonit të lagësht rrjedhin kulmin e Nilit Blue shpesh tejkalon 5663 m3 / s (200.000 cu ft / s) në fund të gushtit (një diferencë prej një faktor i 50).
Para vendosjes së digave mbi lumin shkarkimi vjetore varionte nga një faktor i 15 në Aswan. Flukset kulmin e mbi 8212 m3 / s (290,000 cu ft / s) ka ndodhur gjatë fund të gushtit dhe fillim të shtatorit, dhe flukset minimale prej rreth 552 m3 / s (19,500 cu ft / s) ka ndodhur gjatë fund të prillit dhe në fillim të majit.
Bahr el Ghazal Sobat dhe Lumi
Bahr al Ghazal Sobat dhe Lumi janë dy degëve më të rëndësishme të Nilit të Bardhë në aspektin e shkarkimit.
Pellgu Bahr al Ghazal e kullimit është më e madhe e ndonjë prej baseneve nën-Nilit-së, matjen 520,000 kilometra katrore (200,000 sq mi) në madhësi, por ajo kontribuon një sasi relativisht të vogël të ujit, rreth 2 m3 / s (71 cu ft / s) çdo vit, për shkak të volumeve të jashtëzakonshme të ujit duke u humbur në ligatinat sudd.
Lumi Sobat, e cila bashkohet Nil një distancë të shkurtër më poshtë Liqenit Jo, kullon rreth gjysma sa më shumë tokë, 225,000 km2 (86.900 sq mi), por kontribuon 412 metra kub për sekondë (14,500 cu ft / s) çdo vit në Nil. [ 18] Kur në përmbytje Sobat mbart një sasi të madhe të sedimenteve, duke shtuar në masë të madhe në ngjyrë të Nilit Bardhë. [19]
Yellow Nil
Nil Yellow është një kontribues që lidhte ish malësitë Ouaddaï e lindore Çad c lumit Nil Valley. 8000 për të c. 1000 BC. [20] Eshtrat e tij janë të njohur si Howar përroit. Wadi kalon nëpër Gharb Darfur në afërsi të kufirit verior me Çadin dhe takohet me Nilit afër pikës jugore të Bend Madhe.
Histori
Informata të mëtejshme: Klima historia e Saharasë
Rikonstruksioni i Oikoumene (bota e banuar), një hartë e lashtë bazohet në përshkrimin Herodoti 'të botës, rreth 450 pes.
Harta Historike e lumit Nil nga Piri Reis
Nile (iteru në egjiptasja e lashtë) ka qenë litar shpëtimi i qytetërimit në Egjipt që nga Epoka e Gurit, me shumicën e popullsisë dhe të gjitha qytetet e Egjiptit pushojnë së bashku ato pjesë të luginës së Nilit gënjyer në veri të Aswan. Ndryshimi i klimës në fund të moshës akull më të fundit çoi në formimin e shkretëtirës Sahara, mundësisht sa kohë më parë si 3400 pes.
Eonile
Nil është i pranishëm së paku lumi i pestë që ka rrodhi në veri nga malore etiopiane. Imazhet satelitore është përdorur për të identifikuar përroskave thatë në shkretëtirë në perëndim të Nilit. Një kanioni Eonile, e mbushur tani me domethënie sipërfaqe, përfaqëson një Nil stërgjyshore quajtur Eonile që rrodhi gjatë Miocenit të mëvonshme (23-5300000 vjet para pranishëm). Eonile transportuar sedimentet klastike të Mesdheut; disa fusha të gazit natyror janë zbuluar brenda këtyre sedimenteve.
Gjatë krizës së fund-Miocenit Messinian kripësi, kur Deti Mesdhe ishte një pellg i mbyllur dhe avulluar deri në pikën e të qenit bosh ose gati kështu, Nil prerë kursin e saj poshtë në nivelin e ri bazë derisa ajo ishte disa qindra metra nën nivelin e oqeanit botëror në Aswan dhe 8,000 metra (2.400 m) më poshtë Kajro. [21] Kjo krijoi një kanion shumë të gjatë dhe të thellë e cila ishte mbushur me llum, kur Mesdheu ishte rikrijuar. Në disa pika sedimente ngritur shtratit të lumit të mjaftueshme për të fryhen në perëndim në një depresion të krijuar Liqeni Moeris.
Liqeni Tanganyika drenazhuar veriut në Nil deri Vullkanet Virunga bllokuar kursin e saj në Ruandë. Nil ishte shumë më e gjatë në atë kohë, me headwaters e tij më të largëta në veri Zambia.
Nil integruar
Ka dy teori rreth moshës së Nilit integruar. Njëra është se kullimit integruar i Nilit është e moshës së re, dhe se pellgu Nil ishte thyer dikur në seri e baseneve të veçanta, vetëm më veriore të cilat ushqehet një lumë ndjekur kursin aktual e Nilit në Egjipt dhe Sudan. Tha postulatit se Egjipti vetvete furnizohet më nga ujërat e Nilit gjatë pjesës së hershme të historisë së saj. [22]
Teori tjetër është se kullimit nga Etiopia nëpërmjet lumenjve ekuivalente me Nilit Blue dhe Atbara dhe Takazze rrodhi në Mesdheun nëpërmjet Nilit egjiptian që nga viti edhe prapa në kohë terciar. [23]
Seleme sugjeroi se gjatë (65.000.000-2588000 vjet më parë) terciar një seri e baseneve të veçanta të mbyllura kontinentale secili okupuar nga pjesët kryesore të Sistemit Rift sudanez: Mellut përçarje, përçarje Nile White, Blue Nile përçarje, përçarje Atbara dhe SAG El përçarje Naam. [24] Rift Mellut Pellgut është gati 12 kilometra (7,5 mi) të thellë në pjesën e saj qendrore. Kjo çarje është ndoshta ende aktiv, me aktivitet tektonik raportuar në kufijtë e saj veriore dhe jugore. Të kënetat sudd të cilat formojnë pjesën qendrore të basenit mund të jetë ende rënie. Sistemi Rift Nil Bardhë, edhe pse cekët se çarjes el Bahr Arabe, është rreth 9 kilometra (5,6 mi) të thellë. Eksplorimit gjeofizik i Sistemit Blue Nil Rift vlerësuar thellësinë e sedimenteve të jetë 5-9 kilometra (3,1-5,6 mi). Këto nuk ishin të ndërlidhur pellgje deri fundosje e tyre pushuar, dhe shkalla e depozitimit të sedimenteve ishte e mjaftueshme për të mbushur dhe të lidheni tyre. Nile egjiptiane lidhur me Nilit sudanez, e cila kap headwaters etiopian dhe Ekuatoriale gjatë fazave aktuale të aktivitetit tektonik në Evropën Lindore, Qendrore dhe Rift Sistemeve sudaneze. [25] lidhja e Niles ndryshme ndodhur gjatë periudhave ciklike lagësht. Atbara Lumi vërshoi legenin e saj të mbyllura gjatë periudhave të lagësht që kanë ndodhur rreth 100,000 deri 120,000 vjet më parë. Blue Nile lidhur me Nilit kryesore gjatë 70,000-80,000 vite PB Periudha e lagësht. Sistemi i Bardhë në Nil Bahr El Arab dhe të bardhë përçarjet Nilit mbeti një liqen i mbyllur deri në lidhjen e Nilit Victoria me sistemin kryesor rreth 12.500 vjet më parë.
Roli në themelimin e qytetërimit egjiptian
Historiani grek Herodoti shkroi se "Egjipti ishte dhuratë e Nilit". Një burim i pafund i furnizuam, ajo siguroi një rol vendimtar në zhvillimin e qytetërimit egjiptian. Depozitat lym nga Nili e bëri toka përreth pjellore, sepse lumi mbush bankat e saj çdo vit. Egjiptianët e lashtë kultivuar dhe tregtohen grurit, liri, papirus dhe të mbjellurave tjera rreth Nilit. Gruri ishte një kulture vendimtar në Lindjen e Mesme uria rrënuar. Ky sistem tregtare siguroi marrëdhënie diplomatike e Egjiptit me vendet e tjera, dhe kontribuoi në stabilitetin ekonomik. Larg-gjerë tregtar ka qenë kryer në përgjatë Nilit që nga kohërat e lashta. Kockave Ishango është ndoshta një shkop në fillim të shënoj. Ajo ka qenë sugjeruar se kjo tregon numrat e kryeministrit dhe shumëzimit, por kjo është e diskutueshme. Në librin Matematika Si ndodhi: e para 50.000 viteve, Peter Rudman argumenton se zhvillimi i konceptit të numrave të kryeministrit vetëm mund të ketë ardhur pas konceptit të ndarjes, të cilën ai daton që pas 10.000 pes, me numrat e kryeministrit ndoshta nuk po kuptohet deri rreth 500 pes. Ai gjithashtu shkruan se "asnjë përpjekje ka qenë bërë për të shpjeguar se pse një grup i diçkaje duhet të shfaqin multiples e dy numrave të kryeministrit, në mes të 10 dhe 20, dhe disa nga numrat që janë pothuajse multiples e 10". [26] Ai u zbulua përgjatë headwaters i Nilit (pranë liqenit Edward, në verilindje të Kongos) dhe ishte karbonit-datë për 20.000 pes.
Uji buall u prezantua nga Azia, dhe asirianët futur deve në shekullin e 7-të. Këto kafshë janë vrarë për mish, dhe ishin zbutur dhe përdoren për lërim-ose në rast se deveve ', topi. Uji ishte jetike për të dy njerëzve dhe gjësë së gjallë. Nil ishte gjithashtu një mjet i përshtatshëm dhe efikas i transportit për njerëzit dhe mallrat. Nil ishte një pjesë e rëndësishme e jetës së lashtë egjiptian shpirtërore. Hapy ishte perëndia e përmbytjeve vjetor, dhe të dy, ai dhe faraoni u menduar për të kontrolluar përmbytjet. Nili është konsideruar të jetë një rrugë e shtruar nga jeta në vdekje dhe jetën e përtejme. Lindje ishte menduar si një vend të lindjes dhe rritjes, dhe në perëndim është konsideruar vendi i vdekjes, si Ra zot, Sun, iu nënshtrua lindjen, vdekjen dhe ringjalljen çdo ditë si ai kaloi qiellin. Kështu, të gjitha varret ishin në perëndim të Nilit, sepse Egjiptasit besonin se në mënyrë për të hyrë në jetën e përtejme, ata duhej të varrosej në anën që simbolizonte vdekjen.
Si Nil ishte i tillë një faktor i rëndësishëm në jetën e egjiptian, kalendari i lashtë u bazuar edhe në 3 ciklet e Nilit. Këto stinët, secili i përbërë prej katër muajsh prej tridhjetë ditësh secili, u thirrën Akhet, PERET, dhe Shemu. Akhet, që do të thotë përmbytje, ishte koha e vitit kur Nil përmbytur, duke lënë disa shtresa të tokës pjellore prapa, duke ndihmuar në rritjen e bujqësisë. [27]
PERET ishte sezonin e në rritje, dhe Shemu, sezonin e kaluar, ishte sezonin e korrjes, kur nuk ka pasur shi. [27]
Kërko për burimin e Nilit
Plini Plaku spekuluar mbi burimin e Nilit
Richard Francis Burton, Victorian explorer
Henry Morton Stanley konfirmoi burimi i Nilit në vitin 1875
Pavarësisht përpjekjeve të dështuara të grekëve dhe romakëve të depërtojnë në ligatinat sudd në Sudanin e Jugut, të sipërme të Nilit mbetën kryesisht të panjohur. Ekspedita të ndryshme dështuar për të përcaktuar burimin e lumit, kështu kapitulim përfaqësime klasike helenistike dhe romake e lumit si një zot mashkullor me fytyrë dhe kokë pengohet në perde. Të dhënat Agatharcides se në kohën e Ptolemeut II Philadelphus, një ekspeditë ushtarake kishte depërtuar mjaft larg përgjatë rrjedhës së Nilit Blue për të përcaktuar se përmbytjet u shkaktuan nga vera rainstorms rëndë sezonale në malësi etiopiane, por jo Evropiane e antikitetit është i njohur për kanë arritur Liqeni Tana.
Rogeriana Tabula përshkruar si burim të tre liqenet në 1154.
Evropianët filluan të mësojnë në lidhje me origjinën e Nilit në shekujt e 15 dhe 16, kur udhëtarët në Etiopi vizituara Liqeni Tana dhe burimi i Nilit Blue në malet në jug të liqenit. Edhe pse James Bruce pretenduar të jetë i pari evropian që kanë vizituar headwaters, [28] shkrimtarët moderne të japin kredi për Paez Pedro jezuit. Llogaria Paez i burimit të Nilit [29] është një llogari e gjatë dhe të gjalla të Etiopisë. Ajo u botua në mënyrë të plotë vetëm në fillim të shekullit të 20-të, edhe pse ajo u shfaqën në veprat e bashkëkohësve Paez, duke përfshirë Baltazar Tellez, [30] Athanasi Kircher [31] dhe nga Johann Michael Vansleb. [32]
Evropianët kishte qenë rezident në Etiopi që nga fundi i shekullit të 15-të, dhe njëri prej tyre mund të keni vizituar headwaters edhe më parë pa lënë gjurmë me shkrim. João Portugalisht Bermudes publikoi përshkrimin e parë të Issat Tis Falls në kujtimet e 1565 e tij, krahasuar ata me Nilit Falls aludohet në Republica de Cicero-së. [33] Jerónimo Lobo përshkruan burimin e Nilit Blue, duke vizituar menjëherë pas Pedro Paez. Telles gjithashtu e përdorur llogarinë e tij.
Nili i Bardhë ishte edhe më pak e kuptuar. Të lashtët besonin gabimisht se lumit Niger përfaqësuara shtrirjet e sipërme të Nilit të Bardhë. Për shembull, Plini Plaku Nil shkroi se kishte origjinën e tij "në një mal të Mauretania ulët", rrodhi mbi tokë për distanca "sa ditë", pastaj kaloi në ilegalitet, u rishfaq si një liqeni të madh në territoret e Masaesyli, atëherë mbyt përsëri poshtë shkretëtirë të rrjedhin nëntokësore "për një distancë prej 20 ditësh udhëtimi 'derisa ai arrin Etiopinë e afërt". [34] Një tregtar Diogenes emrin raportuar se uji i Nilit ka tërhequr lojë të tilla si buall ujë.
Liqeni Viktoria u kthjellët parë nga evropianët në vitin 1858, kur explorer britanik John Hanning Speke arritur breg saj jugor, ndërsa udhëtonte me Richard Francis Burton për të eksploruar Afrikën Qendrore dhe gjeni Liqeneve të Madh. Duke besuar se ai kishte gjetur burimin e Nilit më parë këtë "kupën e madhe e ujit të hapur", për herë të parë, Speke quajtur liqeni, pasi atëherë Mbretëresha e Mbretërisë së Bashkuar. Burton, shërohet nga sëmundjet dhe pushimi jug të mëtejshëm në brigjet e liqenit Tanganika, ishte i zemëruar që Speke pretenduar se kanë provuar zbulimin e tij të jetë burimi i vërtetë i Nilit kur Burton konsideruar këtë si ende i pazgjidhur. Një grindje shumë publike pasoi, i cili ndezi një marrëveshje e madhe e debatit intensiv brenda komunitetit shkencor dhe interes nga hulumtuesit tjetër ose të prirur për të konfirmuar ose të hedhur poshtë zbulimin Speke së. British explorer dhe misionar David Livingstone shtyrë shumë larg në perëndim dhe hyri në sistemin e lumit Congo vend. Ajo ishte në fund të fundit Welsh-amerikan explorer Henry Morton Stanley i cili ka konfirmuar zbulimin Speke-së, circumnavigating liqenit Viktoria dhe raportimin rrjedhjen e madhe në Ripon Falls në bregun verior të liqenit.
Përfshirja Evropian në Egjipt shkon prapa në kohën e Napoleonit. Laird kantjerin e Liverpulit dërgoi një avullore hekuri të Nilit në 1830. Me përfundimin e Kanalit të Suezit dhe blerja britanik i Egjiptit në 1870, steamers shumë britanikë lumi ndjekur.
Nil është kanali natyror të zonës navigacion, duke i dhënë akses në Khartum Sudan dhe nga avullore. Rrethimi i Kartum ishte thyer me qëllim-ndërtuar sternwheelers postuan nga Anglia dhe steamed deri lumit për të rimarrë qytetin. Pas kësaj erdhi navigacion rregullt me avull e lumit. Me Forcat britanike në Egjipt në Luftën e Parë Botërore dhe ndër-luftës vjet, steamers lumi dhënë dy siguri dhe ndonjë gjë interesante për piramidat dhe Thives. Avulli navigacion mbeti integrale të të dy vendeve si vonë si 1962. Trafiku Sudan avullore ishte një litar shpëtimi si hekurudhat pak apo rrugët janë ndërtuar në atë vend. Steamers Shumica vozis kanë qenë në pension për shorefront shërbim, por varka modern turistik me naftë të mbetet në lumë.
Fshati në Nil, 1891
Epokës moderne
Bashkimi i lumenjve Kagera dhe Ruvubu pranë Rusumo Falls, pjesë e sipërme e Nilit-së.
Dhows mbi Nil
Nil kalon nëpër Kajro, kryeqytetin e Egjiptit, qyteti
Nil ka qenë prej kohësh përdoret për të transportuar mallra përgjatë gjatësinë e saj. Erërat e dimrit goditje në jug, deri lumit, kështu që mund të lundrojnë anijet deri lumit, dhe poshtë lumit duke përdorur rrjedhën e lumit. Ndërsa egjiptianët shumica ende jetojnë në luginën e Nilit, 1970 Përfundimi i Lartë Dam Aswan përfundoi përmbytjet veror dhe ripërtëritjen e tyre të tokës pjellore, rrënjësisht ndryshon praktikat bujqësore. Nil mbështet shumica e popullsisë që jetojnë përgjatë brigjeve të tij, duke bërë të mundur egjiptianët të jetojnë në rajonet ndryshe shkretë të Saharasë. Rrjedha e lumenjve është i shqetësuar në disa pika nga Cataracts e Nilit, të cilat janë seksione të shpejtë-rrjedh ujë me shumë ishuj të vogla, ujë të cekët, dhe shkëmbinj, të cilat formojnë një pengesë tek kërkimi nga varka. Ligatinat sudd në Sudan gjithashtu formon një pengesë të vështirë navigacion dhe pengojnë rrjedhjen e ujit, në masën që Sudani kishte tentuar një herë për të kanalizuar (Canal Jonglei) që të anashkalojë kënetat. [35] [36]
Qytetet Nil përfshijnë Khartum, Aswan, Luxor (Thives), dhe Giza - aglomeracion Kajro. Katarakti i parë, më i afërt me gojën e lumit, është në Aswan, në veri të digës Aswan. Kjo pjesë e lumit është një rrugë e rregullt turistike, me dalje në det anije dhe varka me vela prej druri tradicionale të njohura si feluccas. Shumë anije turistike përshkojnë rrugë në mes të Luxor dhe Aswan, duke ndaluar në Edfu dhe Kom Ombo përgjatë rrugës. Brengat e sigurisë kanë kufizuar cruising në pjesën veriore për shumë vite.
Një simulim kompjuteri studim të planifikojnë zhvillimin ekonomik të Nilit u drejtua nga Murriz Morrice dhe WN Allan, për Ministrinë e Hidro-energjisë së Republikës së Sudanit, gjatë vitit 1955-1957 [37] [38] [39] Morrice ishte Këshilltar i tyre hidrologjik, dhe Allan paraardhësi i tij. M.P. Barnett drejtuar zhvillimin e software dhe operacionet kompjuterike. Llogaritjet janë mundësuar nga të dhëna të sakta fluksin mujore të grumbulluara për 50 vjet. Parim themelor ishte përdorimi i mbi-vitit magazinimit, te ruajtur ujin nga vjet reshura për përdorim në vjet thatë. , Navigacion ujitjes dhe nevoja të tjera janë konsideruar. Çdo kompjuter postulatit të drejtuar një grup të rezervuarëve dhe ekuacione operative për lirimin e ujit si një funksion të muajit dhe nivelet në rrjedhën e sipërme. Sjellje që do të kishte rezultuar dhënë të dhënat fluksin ishte modeluar. Mbi 600 modele janë drejtuar. Rekomandimet janë bërë për autoritetet sudaneze. Llogaritjet janë drejtuar në një kompjuter IBM 650. Studimet Imitimi për të hartuar e burimeve ujore janë diskutuar më tej në artikull mbi modelet Hidrologjia transportit, që kanë qenë përdorur që nga vitet 1980 për të analizuar cilësinë e ujit.
Pavarësisht nga zhvillimi i rezervuarëve, thatësira të shumta gjatë viteve 1980 çoi në uria e përhapur në Etiopi dhe Sudan, por Egjipti ishte ushqyer nga uji bllokuara në Lake Nasser.
Ndarja e ujit mosmarrëveshje
Uji i Nilit ka prekur politikën e Afrikën Lindore dhe Bririn e Afrikës për shumë dekada. Vendet përfshirë Uganda, Sudani, Etiopia dhe Kenia janë ankuar në lidhje me dominimin egjiptian të burimeve të saj ujore. Nil Pellgut nismë promovon një bashkëpunim paqësor në mesin e këtyre shteteve. [40] [41]
Disa përpjekje janë bërë për të krijuar marrëveshjet ndërmjet vendeve që ndajnë ujërat e Nilit. Është shumë e vështirë që të ketë të gjitha këto vende bien dakord me njëri-tjetrin duke pasur parasysh interesin personal të secilit vend dhe dallimet e tyre politike, strategjike, dhe sociale. Më 14 maj 2010 at entebbe, Uganda), Etiopia, Ruanda, Tanzania dhe Uganda kanë nënshkruar një marrëveshje të re mbi ndarjen e ujit të Nilit edhe pse kjo marrëveshje ngritur kundërshtimin e fortë nga Egjipti dhe Sudani. Idealisht, këto marrëveshje ndërkombëtare duhet të promovojnë përdorimin e drejtë dhe efikas të burimeve të pellgut të Nilit ujore. Pa një kuptim më të mirë në lidhje me disponueshmërinë e burimeve të ardhshme të ujit të lumit Nil, ne mund të presim më shumë konflikte në mes të këtyre vendeve mbështeten në Nil për furnizimin e tyre me ujë, zhvillimet ekonomike dhe sociale. [5]
Arritjet moderne dhe eksplorimit
Nil Bardhë ekspeditë, e udhëhequr nga të Afrikës së Jugut Coetzee kombëtar Hendrik, u bë i pari për të lundruar tërë gjatësinë e Nilit-së. Ekspedita filloi në burimin e Nilit në Ugandë më 17 janar, 2004 dhe arriti të sigurtë në Mesdhe në Rosetta, katër dhe një muaj e gjysmë më vonë. [42]
Më 28 prill 2004, gjeolog Pasquale Scaturro dhe partneri i tij, kayaker dhe dokumentar regjisor Gordon Brown u bë njerëzit e parë për të lundruar në Nil blu, nga Liqeni Tana në Etiopi në plazhet e Aleksandrisë në Mesdhe. Edhe pse ekspedita e tyre përfshihen të tjerët, Brown dhe Scaturro ishin të vetmit për të përfunduar udhëtimin e tërë. [43] Ekipi motors outboard përdoret për shumicën e udhëtimit të tyre. Më 29 janar 2005 kanadez Les Jickling dhe Zelanda e Re Mark Tanner përfunduar tranzitin e parë njerëzor powered.
Një ekip i udhëhequr nga Meredith Jugut afrikanë Peter dhe Hendrik Coetzee më 30 prill 2005, u bë i pari për të lundruar burimin kryesor largët e Nilit, lumit Akagera, e cila fillon si Ruvyironza në Bururi Province, Burundi.
| |||