[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
'''Monopoli''' është shprehje në ekonomi me të cilën përshkruhet ndërhyrja e përhershme e një ndërmarrje të fuqishme në treg nëpërmjet diktimit të proceseve duke mos llogaritur pasojat (fitimin, humbjen) me qëllim të sundimit të përjetëshem të atij tregu.
1. Ç’është monopoli?“Më e mira nga të gjitha fitimet e monopolit është një jetë të qetë” Sir John Richard Hicks, Econometrica, "Teoria e Monopolit”
 
2. Në ekonomi, një monopol [(nga monos greke / μονος (vetëm ose e vetme) + polein / πωλειν (për të shitur)] ekziston kur një individ i veçantë apo një ndërmarrje ka kontroll të mjaftueshëm në lidhje me një produkt apo shërbim të veçantë, duke përcaktuar ndjeshëm kushtet në të cilat të individët tjerë do të kenë qasje në të.
Monopoli impulsiv është ndërhyrja e përkohshme e një ndërmarrje të fuqishme në treg të lirë nëpërmjet diktimit të proceseve duke mos llogaritur pasojat (fitimin, humbjen) me qëllim të vendosjes së marrëdhënieve të reja.
3. Monopoli në këtë mënyrë karakterizohet nga mungesa e konkurrencës ekonomike për një të mirë (mallë) ose shërbim që ata ofrojnë, dhe një mungesë e mallrave zëvendësues praktikë.
 
4. Folja "monopolizoj" i referohet procesit metë cilin fitimet e firmës vazhdimisht marrinpjesën më të madhe të tregut sesa ajo qëpritet në konkurrencën e përsosur.
Lloji i parë mund të vendoset vetëm nga ndërmarrjet me ndikim në organet ligj nxjerrëse, ndërsa lloji i dytë mund të vendoset edhe pa nxjerrjen e ligjeve por gjithsesi duke u thirrur në neutralitetin e nxjerrësve të ligjit, i diktojnë çmimet në treg, deri sa të neutralizojnë apo eliminojnë elementet që për mendimin e tyre janë potencial aktiv për shkatërrimin e tregut.
5.  Një monopol duhet të dallohen nga monopsoni, në të cilën ka vetëm një blerës të një produkti ose shërbimi; monopoli mund të ketë kontroll monopson të një sektori të tregut. Po ashtu, një monopol duhet të dallohen nga një kartelat (një formë e oligopolit ilegal), në të cilën disa ofruesve të veprojnë së bashku për koordinimin e shërbimeve, çmimeve ose shitjes së mallrave. Monopoli është thënë të jetë detyrues kur firma monopol në mënyrë aktive ndalon konkurrentët të hyjnë në fushë ku firma e tyre vepron.
 
6. Në shumë juridiksione, ligjet e konkurrencës vendosin kufizime specifike mbi monopolet. Mbajtja e një pozicioni dominues apo një monopol në treg nuk është i paligjshëm në vetvete, por kategori të caktuara të sjelljes monopolistike kur një biznes është dominues mund të jenë të paligjshme, dhe do të konsiderohen abuzive, për këtë arsye të përballen me sanksione ligjore.
{{cung}}
7. Monopoli i dhënë nga qeveria apo monopoli ligjor, nga ana tjetër, bëhet shpesh për të dhënë një stimul për të investuar në një sipërmarrje të rrezikshme. Qeveria mund të rezervojë aktivitetin që merr sipërmarrja për veten, duke krijuar kështu një monopol të qeverisë (shembull konkret në Kosovë kemi KEK-un i cili ka qenë monopol shtetëror, por që për fat të keq duket që po i afrohet fundi).
 
8. Strukturat e Tregut Në ekonomi, monopoli është një zonë e rëndësishme për studimin e strukturave të tregut, që kanë të bëjnë drejtpërdrejt me aspekte normative të konkurrencës ekonomike, dhe vendos themelet për fusha të tilla si industrin e organizuar dhe ekonominë e drejtuar.
[[Kategoria:Ekonomi]]
9. Ka katër lloje themelore të strukturave të tregut në analizën tradicionale ekonomike: Konkurrencës perfekte (apo konkurrenca e plotë), Konkurrencë monopoliste, Oligopoly dhe Monopoli.
10. Monopoli është një strukturë tregu në të cilin një furnizues i vetëm prodhon dhe shet produktin. Nëse ka një shitës të vetëm në një industri të caktuar dhe nuk ka zëvendësues të afërt për mallrat që prodhohen, atëherë në strukturën e tregut thuhet se është një monopoli "i pastër".
11. Ndonjëherë, ka shumë shitësit në një industri dhe / ose ekzistojnë shumë zëvendësues të afërt për mallrat që prodhohen, por megjithatë disa firma mbajnë fuqinë. Kjo është quajtur konkurrencë monopoliste, ndërsa në kuadër oligopolit teoria kryesore sillet rreth bashkëveprimit strategjik firmës.
12. Në përgjithësi, rezultatet kryesore nga kjo teori i referohen fiksimit të çmimit për të krahasuar të gjitha strukturat e tregut, të analizojë ndikimin e një strukture të caktuar për mirëqenie, dhe të luajë me variacione të ndryshme / supozimeve kërkesës teknologjike për të vlerësuar pasojat e saj në model abstrakt shoqërisë. Shumica e teksteve ekonomik ndjekin praktikën që të mos e spjegojnë modelin konkurencës së plotë, vetëm për shkak të vështirësisë për tu kuptuar , dhe "largohen" nga të ashtuquajturat modele konkurrencës së papërkryer.
13. Pse egziston Monopoli? Monopolet e kanë ekzistuar gjatë gjithë historisë njerëzore. Kjo ndodh per shkak se ekzistojnë forcat e fuqishme si për krijimin ashtu edhe për mirëmbajtjen e monopolit.
14. Në rrënjë të këtyre forcave është dëshira natyrore e njeriut për pasuri dhe pushtet së bashku me faktin se monopolet mund të jenë jashtëzakonisht profitabile dhe të ofrojnë pronarëve të tyre fuqi të jashtëzakonshme financiare, politike dhe sociale. P.sh.
15. 1. Qeveria ka monopolin e eksplorimit të naftës, pasi kjo është konsideruar si një resurs kombëtar sovran. 2. Qeveria ka monopol mbi hekurudhat, sepse infrastrukturat hekurudhore kanë nevojë për një investim të madh dhe sjell fitim në periudha të gjata.
16. Monopolet mund të lindin në disa rrethana; si rezultat i praktikave të biznesit normal që janë karakteristikë e firmave në një industri shumë konkurrues. Ose ato mund të lindin si rrjedhojë e anti ekonomistëve të cilët konkurrojnë në bazë të çmimit dhe kualitetit (duke përfshirë cilësinë e shërbimeve që lidhen me produkt) me qëllim që të shkatërrojë konkurrencën nëpërmjet mjeteve të ndryshme.
17. Karakteristikat e monopolit Një shitës i vetem: Në një monopol është një shitës i vetëm i një të mire që prodhon të gjithë prodhimin. Pra, tregu tërë është duke u shërbyer nga një firmë e vetme, dhe për qëllime praktike, pra një firmë është një industri. Në një treg konkurrues (që është një treg me konkurrencë të përkryer) ka një numër të pakufizuar të shitësish të çdo prodhimi dhe sasie.
18. Fuqia e tregut: Është aftësia për të ndikuar afatet dhe kushtet e këmbimit në mënyrë që çmimi i produktit është vendosur nga firma (çmimi nuk është imponuar nga tregu si në konkurrencën e përsosur). Edhe pse në një monopol fuqia e tregut është e lartë ajo është ende e kufizuar nga ana e kërkesës së tregut. Një monopoli nuk ndeshet me një lakore të përkryer palakueshëme, por me njëkurbë negativisht pjerrët të kërkesës. Rrjedhimisht, çdo rritje çmimi do të rezultojë në humbjen e disa konsumatorëve.
19. Burimet e fuqisë së monopolit Fuqitë e tregut në monopol rrjedhin nga pengesat për hyrjen, rrethanat që parandalojnë ose të pengojnë hyrjen në masë të madhe një konkurrenti potencial në treg apo me aftësinë për të konkurruar në treg. Ka tre lloje kryesore të barrierave të hyrjes, ekonomike, ligjore dhe të qëllimshme
20. 1. Barrierat ekonomike: barrierave ekonomike përfshijnë ekonominë e shkallës, kërkesat e kapitalit, avantazhet e kostos dhe epërsi teknologjike.
21. 1. 1. Ekonomia e shkallës: Monopolet karakterizohet nga kosto degresive në në një fushë relativisht të madhe të prodhimeve. Kostot degresive u jepin monopoleve një avantazh mbi konkurrentët. Monopolet janë shpesh në një pozitë për të ulur çmimet më poshtë se sa e shpenzimet e një hyrje të re operative dhe ti dëboj prej industrisë. Më tej përmasat e industrisë në lidhje me shkallën minimale të efektshme mund të kufizojë numrin e firmave që mund të konkurrojnë në mënyrë efektive brenda industri. Në qoftë se për shembull industria është mjaft e madhe për të mbështetur një firmë të shkallës minimale të efektshme atëherë firmat tjera të industrisë që do të hyjnë veprojë në një masë që është më pak se kosto e prodhimit do të thotë se këto firma nuk mund të prodhojë në një kosto mesatare që është konkurrues me industrinë dominante.
22. 1.2. Kërkesat për kapital: Proceset e prodhimit që kërkojnë investime më të mëdha të kapitalit dhe kostot e zhvillimit apo shpenzimeve janë të konsiderueshme, kufizojnë numrin e firmave në industri. Kur shpenzimet fikse janë të mësdha është vështirë për një firmë të vogël për të hyrë në një industri dhe zgjerohet.
23. 1.3. Epërsitë teknologjike: Një firmë monopol mund të jetë në gjendje që më mirë të bëjë ndërthurjen dhe përdorimin e teknologjisë së avancuar në prodhimin e mallrave të tij, njëkohësisht që të kenë fitim më të mirë, ndërsa firmat e vogla nuk kanë fuqi të kapitalit për të përdorur teknologjinë më të mirë në dispozicion. Ta themi më thjesht, firmat e mëdha shpesh here mund të prodhojnë mallra më të lira se firmat e vogla.
24. Nuk zavendësues të përafërt: Një monopol shet një të mirë për të cilën nuk ka zëvendësues të ngushtë. Mungesa e zëvendësuesve bën kërkesën për një mallë apo shërbim relativisht të palakueshme duke mundësuar monopoleve që të nxjerrin fitime pozitive.
25. 2. Kontrolli i resurseve natyrore: Një burim kryesor i fuqisë së monopolit është kontrolli i burimeve natyrore që janë kritike për prodhimin e një të malli apo shërbimi përfundimtar. Shembuj konkret janë shërbimet publike të tilla si gazi, rryma elektrike, uji, TV kabllor lokal dhe kompanitë e shërbimit telefonik, ekipe sportive profesional etj. ◦ Shërbimet publike janë të njohur si monopole natyrore, sepse ata zotërojnë ekonomitë në shkallë të tilla ◦ Gjithashtu, burime monopolistike mund të ekzistojnë në nivelin lokal për shkak të vendndodhjes gjeografike.
26. 3. Barrierat ligjore: Ekzistojnë barriera në forma ligjore si patentat apo licencat. Patentat i japin shpikësit të drejtën ekskluzive për të prodhuar një produkt për 20 vjet (periudhë të re në mbarë botën patentë e themeluar me një marrëveshje të GATT 1995). Licencat janë dhënë nga qeveria dhe lejojnë vetëm një ose disa firma për të vepruar në një treg të dhënë. Së fundi, pengesat për hyrjen mund të dalin nga pronësia ekskluzive apo nga kontrolli i burimeve thelbësore.
27. Kjo shpesh herë bëhet të stimulojnë shpikje të reja eqë janë të kushtueshme, një industri e tillë mund të ceketedhe industria farmaceutike, ku derdhen miliarda e miliardapër ilaçe të reja të cilat nuk dihet se a do funkcionojnë apojo, kur e kanë ata sigurine, që përfitimet do i kenë tëgarantuara për njëzet vite, ata marrin rreziku, po ta dinin seata do e prodhojnë kurse mbas një muaji një kompani do eprodhonte të njejtin produkt me formulen e tyre, ata nuk dota merrnin mundin që të hulumtonin me vite të tëra dhe tëinvestonin me miliona apo miliarda dollarë.
28. 4. Veprimet e qëllimshme: Një firmë që dëshiron të monopolizoj një treg, mund të angazhohet në lloje të ndryshme të veprimit të paramenduar për të përjashtuar konkurrentët apo eliminimin e konkurrencës. Veprimet e tilla përfshijnë bashkëpunim, lobim autoritetet qeveritare, dhe dhuna.
29. Pastaj, përveç pengesave të hyrjes dhe konkurrencës, barrierat për tu larguar mund të jetë një fuqi tjetër. Pengesat për të dalë janë kushtet e tregut që e bëjnë të vështirë apo e shtrenjtë për një firmë për të lënë një treg. Kosto e lartë e likuidimit është një pengesë kryesore për të dalë nga monopoli. Dalja nga tregu dhe mbylljet janë ngjarje të veçanta. Vendimi nëse do të mbyllen ose të veprojë nuk është prekur nga barrierat dalje. Një firmë do të mbyllet nëse çmimi bie nën minimum shpenzime variabile mesatare.
30. Monopoli kundrejt konkurencës së plotë Përderisa monopoli dhe konkurrenca e përkryershënojë ekstremet e strukturave të tregut ka shumëpika të ngjashme. Funksionet e kostos janë të njëjta. Sitek firmat monopolistike, po ashtu edhe firmat nëkonkurrencë të përkryer mundohen për të minimizuarkoston dhe maksimizuar fitimin. Vendimet për mbylljejanë të njëjta. Por ka edhe dallime, disa prej më tërëndësishmeve janë si vijon:
31. 1. Fuqia e tregut - fuqia e tregut është aftësia për të kontrolluar kushtet dhe gjendjen e këmbimit. Veçanërisht, fuqia e tregut është aftësia për të rritur çmimet pa humbur të gjithë klientët e kundrejtë konkurrentëve. Tek konkurenca përfekte (tash e tutje në disa vende si PC) firmat kanë zero fuqi të tregut, kur është fjala për përcaktimin e çmimeve. Të gjitha firmat në një treg PC janë marrësit e çmimeve. Çmimi është vendosur nga bashkëveprimi i kërkesës dhe ofertës në treg apo të nivelit total. Firmat individuale thjesht marrin çmimeve të përcaktuara nga tregu dhe prodhojnë sasi të prodhimit për të maksimalizuar fitimet e firmës
32. Në qoftë se një firmë PC bënë tentativë për rritjen eçmimeve mbi nivelin e tregut të gjithë "klientët e saj" do tabraktisin blerjen firmën kundrejt blerjes me çmimin e tregutnga firmat e tjera. Një monopol ka kompetencën për tëvendosur çmimet ose sasin edhe pse jo të dyjat. Njëmonopoli është vëndosës i çmimeve. Monopoli është tregudhe çmimet janë vendosur nga monopolisti bazuar mbirrethanat e tij dhe jo si pasojë e ndërveprimit të kërkesësdhe ofertës. Dy faktorët kryesor përcaktimin e fuqisë sëtregut monopol janë kurba kërkesës së firmës dhe strukturae kostos së saj.
33. 2. Diferencimi i produktit: Nuk ka diferencim të produktit në një treg me konkurrues të përkryer. Çdo prodhim është krejtësisht homogjen dhe një zëvendësim i përsosur. Në një monopol diferencimi është i lartë apo absolut në kuptimin që nuk ka zëvendësim. Monopolisti është furnizuesi i vetëm i mirë në fjalë. Një klient ose blen prej monopolist mbi kushtet e tij ose nuk blen fare.
34. 3. Numri i konkurruesve: Tregjet me konkurencë të përkryer përbëhen nga një numër i pafund i blerësve dhe shitësve. Monopoli përfshin një shitës të vetme
35. 4. Barrierat e hyrjes - Pengesat në hyrje dhe rrethanat që e pengojnë nga hyrja në treg janë faktorët që do të pengojnë konkurrentët të veprojnë brenda tregut dhe zgjerim të tregut. Tregjet me konkurencë të përkryer (PC) kanë hyrje të lirë dhe dalje. Nuk ka asnjë pengesë për hyrje, dalje apo konkurrencën në treg. Monopolet kanë barriera relativisht të larta të hyrjes. Barrierat duhet të jenë mjaft të forta për të parandaluar apo dekurajojnë ndonjë konkurrent potencial për të hyrë në treg.
36. 5. Elasticiteti i çmimit të kërkesës: Është ndryshimi i përqindjes në kërkesën e shkaktuar nga një ndryshim prej një për qind (1%) të çmimit relativ. Një monopol i suksesshëm do të përballen me një kurbë relativisht palakueshëm kërkesës. Një koeficient i elasticitetit të ulët është tregues i barrierave për hyrje në fuqi. Një firmë në tregjet me konkurencë të përkryer përballet me atë që e percepton lakore të përkryer të jetë elastike kërkesa. Koeficienti i elasticitetit të kërkesës së një lakore në tregjet me konkurencë të përkryer është e pafund.
37. 6. Fitimetshtesë ose fitime pozitive janë fitim mbi kthimin normal që pritet nga investimi. Një firmë në tregjet me konkurencë të përkryer mund të bëjë fitime të tepërta në afat të shkurtër, por fitimet e tepërta tërheqin edhe konkurrentët të cilët mund të hyjnë lirisht në treg dhe duke ulur përfundimisht çmimet si dhe fitimet e tepërta në zero. Në monopol ruhet shkalla e fitimeve të tepërta, sepse egzistojnë pengesat për të parandaluar hyrjen e konkurrentëve për të hyrë tregut.
38. 7. Maksimizimi i fitimit Një firmë PC maximizon fitimet dukeprodhuar kur çmimet janë të barabarta meshpenzimet margjinale. Një monopol maximionfitimet duke prodhuar kur të ardhurat janë tëbarabarta me kostot margjinale anësore.Rregullat janë ekuivalente.
39. Monopoli dhe efikasiteti Sipas modelit standard, në të cilin një monopolisti vendos një çmim të vetëm për të gjithë konsumatorët, monopolisti do të shesë një sasi më të ulët të mallrave në një çmim më të lartë se firma në konkurrencë të përsosur. Për shkak se konsumatori nuk ndikon në çmim kur kemi monopolin dhe paguajnë më shumë se kostoja e saj, çmimet monopol krijon një humbje që nuk atëron as monopolistit e as konskumatorit duke iu referuar se të ardhurat e mundshme që shkojnë as tek monopolisti e as tek konsumatorët.
40. Duke pasur parasysh praninë e kësaj humbje, tepricë të kombinuara (ose pasuri) për monopolist dhe konsumatorët është domosdoshmërisht më pak se të tepërta të marra nga konsumatorët gjithsej në konkurrencën e përsosur. Ku efikasitet është përcaktuar nga fitimet e përgjithshme nga tregtar, vendosjen e monopolit është më pak efikas se konkurrenca e përkryer.
41. Shpesh thuhet se monopolet e kanë tendencë përtu bërë më pak efikas dhe inovative me kalimin ekohës, duke u bërë "gjigandët e vetëkënaqur",sepse ata nuk duhet të jenë efikase dhe inovativepër të konkuruar në treg. Ndonjëherë këtë humbjeshumë të efikasitetit psikologjik mund të rrisëvlerën e një konkurrent potencial të mjaftueshëmpër të kapërcyer barrierat e hyrjes në treg, ose tësigurojë nxitje për kërkime dhe investimet nëalternativa të reja.
42. Teoria e tregjeve kontestuese argumenton se në disa rrethana monopolet janë të detyruar të sillen sikur nuk kishte konkurrencë për shkak të rrezikut të humbjes së monopolit të tyre në hyrje të reja. Kjo ka gjasa të ndodhë, ku barrierat e një tregu në hyrje janë të ulëta. Ajo mund të jetë për shkak të disponueshmërisë në afat më të gjatë e zëvendëson në tregjet e tjera. Për shembull, një monopol mbi një kanal, ndërsa kishte një vlerë të madhe në fund të shekullit të tetëmbëdhjetë për Mbretërinë e Bashkuar, ka vlerë shumë më pak në fund të shekullit nëntëmbëdhjetë për shkak të futjes së hekurudhave si një zëvendësues.
43. Monopolet e garantuara nga Qeveria Një monopol i dhënë nga Qeveria (i quajtur edhe "de jure monopol") është një formë e monopolit shtrëngues me të cilat qeveria i jep një privilegj të veçantë për një individ apo firmë të jetë ofruesi i vetëm i një mall apo shërbim; konkurentët potenciale janë të përjashtuara nga tregut me ligj, rregullore, apo mekanizma të tjera të zbatimit të qeverisë. E drejta e autorit, patentat dhe markat janë shembuj të dhënë nga monopolet qeveritare.
44. Thyerja e monopoleve Kur monopolet nuk janë thyer përmes tregut të hapur, ndonjëherë një qeveri do të ndërhyjë, ose për të rregulluar monopolit, kthejnë atë në një ambient monopol në pronësi publike, ose me ti thyej ato. Shërbimet publike, shpesh janë efikase me vetëm një operator dhe për këtë arsye më pak të prekshme ndaj shpërbërjes efikase, shpesh janë të rregulluara me forcë ose kthehen në pronësi publike.
45. AT & T dhe Standard Oil janë shembuj të diskutueshëm të shpërbërjes së një monopoli privat: Kur AT & T u thyer deri në "Baby Bell" komponente, MCI, Sprint, dhe kompanitë e tjera të ishin në gjendje për të konkurruar në mënyrë efektive në treg telefonin me distancë të largët.
46. Çfarë thotë ligji? Mbizotrimi mbi një pjesë të madhe të tregut nuk do të thotë gjithmonë konsumatorët po paguajnë çmime të tepërta, që do të shtyenin deri tek kërcënimet me hyrje të reja në treg që do të mund të kufizoin pjesmarrjen e madhe të një firme. Ligji i Konkurrencës nuk ka të bëjë thjesht me egzistencën e një monopoli të paligjshëm, por duke nëqoftëse është duke abuzuar pushtetin një monopol, për shembull mund të ndërmerr duke praktikuar bisedime.
47. Së pari është e nevojshme për të përcaktuar nëse një firmë është dominuese, ose nëse ajo sillet "në një masë të dukshëm në mënyrë të pavarur nga konkurrentët e tij, klientët dhe në fund të fundit të konsumit të saj". Ashtu si me sjellje të mshefta dhe ilegale, mbizotrimet e tregut janë të vendosura në lidhje me tregun e veçantë në të cilën firma dhe produkti në fjalë është shitur.
48. Sipas ligjit të BE, një pjesë të madhe e tregut ngre një mendim se një firmë është dominuese, dhe mund të shpërbët. Nëse një firmë ka një pozitë dominuese, atëherë nuk është "një përgjegjësi të veçantë për të mos lejuar që të pengojë zhvillimin e saj konkurrencës në tregun e përbashkët ". Ende pjesa e më e ulët tregut që një firme të konsiderohet si" dominante " në BE ishte 39,7%.
49. Disa kategori të sjelljes abuzive zakonisht janë të ndaluara sipas legjislacionit të vendit, ndonëse listat janë të mbyllura rrallë. Kategoritë kryesore të njohura janë: ◦ Kufizimi i furnizimit, ◦ Çmimi grabitqar, ◦ Diskriminim Çmimi, ◦ Refuzimi për tregtim etj.
50. Monopolet historike Termi "monopol" për herë të parë shfaqet në “Politikë” të Aristotelit, të cilin Aristoteli e përshkruan Thales Miletin ku dhe tregtia me ullinjë ishte si një monopol (μονοπωλίαν).
51. Kripë e thjeshtë (klorid natriumi) historikisht i dha rritje të monopoleve natyrore. Deri kohët e fundit, një kombinim me diell të fortë dhe lagështia e ulët, ishte e nevojshme për të fituar nga kripa e detit, burimi më zakonshëm. Ndryshimi i niveleve të detit të shkaktuar në mënyrë periodike i detyruan bashkësitë njerëzore të varen nga ato minierat dhe burimet e kripës të pakta brendësi rajonit që kontrollonin minierat dhe
52. burimet kripë, të cilat janë shpesh në zonat armiqësor(shkretëtirë Sahara) për të kërkuar dhe të sigurimit tëorganizuar për transportin, ruajtjen, shpërndarjen. Pastaj më duhet të shtoj për "Gabelle", një taksë e lartë mbi kripen dhe me një famë të keqe, ka luajtur një rol të rëndësishëm në fillimin e Revolucionit Françez, kur kontrollet e rrepta ligjore në vend lejonin se kush ishte i lejuar për të shitur dhe shpërndarë kripë.
53. Shembuj të monopleve ligjore apo monopoleve të paligjshme Komisioni për kripë, një monopol ligjor në Kinë i formuar në vitin 758. British East India Company; krijuar si një monopol tregtarë ligjore në 1600. Dutch East India Company; krijuar si një monopol ligjor tregtar në vitin 1602. Western Union u kritikua si një monopol me rritjen çmimeve në fund të shekullit të 19-të. Standard Oil; shkatërruar në 1911, dy kompanitë e dala nga ajo janë ExxonMobil dhe Chevron Corporation.US Steel; dështimi nga prokuroria për shpërbëjren e tij më 1911. Major League Baseball; mbijetoi gjukimin e iniciuar nga Anti-trust më 1922, megjithëse statusi i saj të veçantë është ende në mosmarrëveshje që nga 2009.
54. United Aircraft and Transport Corporation, kompani e prodhues avion detyruar të marr vetë e linjave ajrore në vitin 1934. American Telephone & Telegraph; gjigante e telekomunikacionit shkatërruar deri në vitin 1982. De Beers, akuzat e vendosura të fiksimin e çmimeve në tregtinë diamantë në 2000s. Microsoft, anti-gjyqësore vendosur besimin në SHBA në 2001; gjobitur nga Komisioni Europian në vitin 2004 për 497 milionë euro, që u konfirmua për pjesën më të madhe nga Gjykata e Shkallës së Parë e Komuniteteve Europiane në vitin 2007. Gjoba ishte 1,35 miliard dollarë në 2008 për mungesë bashkëpunimi sipas rregullave te 2004.