Budapesti: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Addbot (diskuto | kontribute) v Bot: Migrating 162 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1781 (translate me) |
v Roboti: Duke korrigjuar ridrejtimet |
||
Rreshti 32:
|Lartësia =
|Vendasit =
|Themelimi = [[17 Nëntor|17 nëntor]] [[1873]], u bashkuan Buda,</br> Pesti dhe Óbuda
|Zona Kohore = [[Zona Kohore e Evropës Qendrore|CET]] ([[UTC+1]])
|Ora Verore =
|Kodi Postal =
Rreshti 51:
|gjatësia = 19.050278
}}
'''Budapesti''' është kryeqyteti i [[Hungaria|Hungarisë]]. Si qyteti më i madh i Hungarisë, ai shërben si qendra kryesore politike, kulturore, tregëtare, industriale dhe e transportit. Në 2009, Budapesti kishte 1.712.210 banorë, një rënie nga kulmi që u arrit në mesin i viteve 1980 prej 2.1 milion. Si zonë metropolitane Budapesti ka 3.271.110 banorë. Qyteti mbulon një sipërfaqe prej 525 kilometra katrorë brenda kufijve të tij. Budapesti u bë një qytet i vetëm që përfshin të dy brigjet e lumit Danub pas bashkimit më [[17 Nëntor|17 nëntor]] [[1873]] të qyteteve Buda dhe Obuda të bregut të djathtë (perëndimor)të lumit [[Danubi|Danub]], me qytetin Pest që ndodhet në bregun e majtë (lindor) të lumit.
Aquincum, fillimisht një vendbanim Celtic, ishte paraardhësi i drejtpërdrejtë i Budapestit, duke u bërë kryeqytet i provincës romake të Panonias së Poshtme. Hungarezët arritën në këto territore në shekullin e 9-të. Vendbanimi i tyre i parë u e rrëmbye nga Mongolët në 1241-42. Qyteti i rithemeluar u bë një nga qendrat e kulturës së Rilindjes humaniste në shekullin e 15-të. Pas Betejës së Moháçit (Mohács) dhe gati 150 vjet të sundimit osman, zhvillimi i rajonit hyri në një fazë të re të prosperitetit në shekujt e 18 dhe 19, dhe Budapesti u bë një qytet global pas bashkimit në vitin 1873. Ai gjithashtu u bë kryeqytet i dytë i Austro-Hungarisë, një fuqi e madhe që u shpërbë në 1918. Budapesti ishte pika qendrore e Revolucionit hungarez të 1848, Republikës Sovjetike Hungareze të 1919-ës, Operacionit Panzerfaust më 1944, Betejës së Budapestit të vitit 1945, dhe Revolucionit Hungarez të 1956-ës.
| |||