Qabeja: Dallime mes rishikimesh

'''Qabeja''' ([[Gjuha arabe|arabisht]] الكعبة al-kaʿba = [[Kubi|kub]], zar) është një ndërtesë në formë [[kuboidi]] (''[[paralelepipedi]]'') dhe shenjtërorja kryesore e [[Fejafeja islameIslame|fesë islame]]. Ajo ndodhet në oborrin e [[Xhamia al-haram|xhamisë al-haram]] [[MekkaMeka|Mekkë]], [[Arabia Saudite|Arabi Saudite]]. Qabeja vlen në fenë islame si faltorja kryesore. Sipas legjendës ajo thuhet të jetë ndërtuar nga profeti i parë [[Adami dhe Eva|Adami]] (arabisht آدم = Ādam) por më vonë thuhet të ketë rënë në harresë dhe të ketë përfunduar në rrënojë. Profeti [[Abrahami|Abraham]] (arabisht إبراهيم = Ibrāhīm) dhe i biri i tij [[Ismaeli|Ismāʿīl]] (arabisht إسماعيل) thuhet ta kenë zbuluar dhe rindërtuar atë me ndihmën e zotit. Të dy këto figura, të cilat luajnë rol edhe në [[Kristianizmikrishterimi|kristianizëm]] dhe në [[Judaizmi|judaizëm]], vlejnë si [[Profetët e fesë islame|profetë të fesë islame]].

Që në kohën para-islamike kjo ndërtesë adhurohej nga [[Arabët|fiset arabe]] si shenjtërore e perëndisë ''[[Hubal-i|Hubal]]''. Në kultin e Qabesë para-islamike bënin pjesë përveç adhurimit të [[allahu]]t edhe ai i perëndeshave [[al-Lat-i|al-Lat]], [[Manat-i|Manat]] dhe [[al-Uzza]]. Feja islame e ka marrë psh. kultin e [[meteoriti]]t të zi të Qabesë nga feja e vjetër arabe ashtu si edhe [[Haxhihaxhxhi|pelegrinazhin për në Mekkë]]. Urdhëresat islamike në lidhje me pastërtinë rituale (''[[tahāra]]'') e kanë origjinën të paktën pjesërisht në urdhëresat përkatëse të fesë më të vjetër arabe.

Prej vitit 632 Qabeja është shenjtore vetëm islamike. Megjithatë gjatë luftimeve të brendëshme të [[kalifati]]t të vitit 692 ajo u godit me mjete zjarri dhe më 931 „guri i zi“ u morr me vete nga ndjekësit e [[sekti]]t [[Shiitët|shiito]]-[[Ismailitët|ismailit]] të [[Karamitah-u|karmatëve]] për në [[Bahraini|Bahrain]]; vetëm pas vitit 951 guri u kthye (me ndërmjetësimin e [[Fatimidët|fatimidëve]] po ashtu ismailitë) në Mekkë. Sulltani [[Perandoria Osmane|osman]] [[Murati i IV]] urdhëroi më 1630 që të ndërtohej një e re.

Për besimtarët [[Myslimani|myslimanë]] Qabeja është بيت الله = bayt allāh = shtëpi e zotit. Rëndësia krysore e Qabesë është se ajo është qëllimi i pelegrinazhit të madh (''[[haxhihaxhxhi|haxhit]]t''), të cilin myslimanët e kanë për detyrë ta ndërmarrin një herë gjatë jetës së tyre, përderisa të jenë për këtë në gjendje.<ref>''The Encyclopaedia of Islam''. New Edition. Brill, Leiden. Vol. 3, f. 31: "It is a duty obligatory on every Muslim man or woman who has reached the age of puberty and is of sound mind to perform the ''ḥadjdj'' once in his or her life provided that they have the means to do so." Për këtë detyrim shih edhe suren 3, vargun 97: „''Dhe njerëzit e kanë për detyrë ndaj zotit që të bëjnë pelegrinazhin për tek shtëpia'' (Qabeja) ''përderisa të gjejnë mundësinë për këtë.''“</ref> Gjatë pelegrinazhit pelegrinët i sillen rrotull Qabesë shtatë herë në të kundërt të drejtimit të akrepave të orës duke lëvduar [[allahu]]n; kjo sjellje rrotull quhet طواف = ṭavāf. Gjithashtu Qabeja përcakton për myslimanët drejtimin e të falurit ([[kibla]]-n) për çdo vend. Prandaj në çdo [[Xhamia|xhami]] është e detyrueshme që [[kibla]] të evidentohet (''theksohet'') dallueshëm.