Arbërishtja (Itali): Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
Shqipja dhe arbërishtja kanë një origjinë të përbashkët, jo se njëra është dialekt i tjetrës.
Rreshti 40:
 
== Tipare karakterizuese ==
Arbërishtja ruan disa karakteristika të cilat e karakterizojnë atë ne krahasim me [[Shqip|shqipen]]ën, e folur në Shqipëri.
 
=== Shqiptimi ===
 
LetraShkronja "Ë" është e theksuar si ose një [[Schwa]] [ə] ose si [ʊ̜]. Pra fjala "Arbëresh" është e theksuar ose [ɑɾbəɾ'ɛʃ] ose [ɑɾbʊ̜ɾ'ɛʃ] në varësi të folme.
 
;Gj
 
LetraShkronja "Gj" është e theksuar si [ɡ ʲ] sesa [ɟ] i [[Shqip]]. Prandaj, fjala "gjithë" është e theksuar [ɡ ʲ iθ] sesa [ɟiθ].
 
;Gj te GL
 
Në disa fjalë, letrashkronja "Gj" në një fjalë në Shqip zëvendësohet me "GL" në Arbërisht; p. sh. "glet" nuk "gjet" (ai / ajo duket si ...).
 
;H
 
LetraShkronja "H" është e theksuar si [x] shëndosha në [[Gjuha greke|gjuhën greke]]: χαρά [xara], "gëzim,hare." Si e tillë, e shqiptar fjalën "Ha" është theksuar: [xɑ], nuk [hɑ] pasi kjo është në [[Shqipshqip]].
;HJ
Rreshti 65:
;J te NJ
 
kohën e tashme Arbërisht [[tregues]] për "mua" (dmth. unë punojë) është shënuarshënohet me fjalën duke i dhënë fund në "NJ", ndërsa në [[Shqip]] normalisht kjo është shënuarshënohet nga "J". Pra, "të bëj" është "shkó'''nj'' '" në Arbërisht dhe "shkoj" në Shqipshqip.Si neMbaresa dialektektearbëreshe konservativegjendet jugoreedhe ne Shqipëridisa dialekte konservatore të Shqipërisë së jugut.
 
;Ll
 
LetraShkronja "ll" është e theksuar si [ɣ] tingëllojë si në greqisht: γάλα [ɣala] "qumësht." Si e tillë, shqiptare fjala "Llah" (për të ngrënë deri mbushënnë ngopje) është theksuar: [ɣɑx], nuk [ɫɑh] si në [[Shqip]].
;Q
 
LetraShkronja "Q" është e theksuar si "kj" [k ʲ] jo [[Shqip]] shqiptim [c]. Fjala "Qiell" është e theksuar [k ʲ iɛɣ] sesa [ciɛɫ]. Si ne camerishteçamërisht.
 
;Q te KL
 
Në disa fjalë, letrashkronja "Q" në një fjalë në Shqipshqip zëvendësohet me "KL" në Arbërisht; p.sh. "klumësh" nuk "qumësht".
;Y te I
 
Në Arbërisht y-ja shqiptarshqiptare është zëvendësuar nga i. Për shembull "ty" është e theksuar "ti", "hyni" është e theksuar "hini"
 
=== Theksi ===
Theksi në Arbërisht është zakonisht në rrokjen e [[parafundit]] rrokje, si në [[Gjuha italiane|Italianitalisht]] dhe Shqipshqip. Megjithatë, Arbëreshet priren të tingëllojëtingëllojnë disi sardenjas kur flasimflasin shqiptareshqip apo edhe italianeitalisht. Ata i shqiptojnë fjalëfjalët me një theks të veçantë që u lejon atyre të dallohen në mesin e shqiptarëve nga Shqipëria dhe të tjera të italianëve.
=== Fjalori ===
Arbërisht ka shumë fjalë të vjetra të cilat i kanë zhdukur qysh nga [[Shqipshqip]]ja e vjetër ose kujtohen nga të moshuarit ose gjenden në tekstet e vjetra. teDisa këtillafjalë fjaletë tilla hasen needhe në dialektet e shqipes.
 
Disa nga këto fjalë mund të jenëkenë të origjinësorigjinë [[Gjuha greke|greke]], ose të paktën të ndajnë të njëjtat [[Etimologjia|etimologji]] përkatëse si fjaletfjalët greke.
Shembull:
* '''haristís''' [xaɾisti i] (Falenderojfalënderoj) ndahenvjen menga grekegreqishtja "εὐχαριστῶ" [e̞f ˌ xaristo̞] dhe ka kuptimin e "Faleminderit."
 
* '''parkalés''' [paɾkalɛ i] (lyp) ndahenvjen menga grekegreqishtja "παρακαλώ" [ˌ pa rakalo̞] dhe do të thotë "ju lutem."
 
* '''hórë''' [xɔ'ɾə] (fshat) ndahenvjen menga grekegreqishtja "χωρα" dhe do të thotë "tokëstokë", "fshat kryesorekryesor". porPor shih edhe [[Hore-Vranisht]]
 
* '''amáhj''' [ama'x ʲ] kavjen kuptiminnga e "luftës" ndahet me grekegreqishtja "μάχη" [ma'xi] do të thotë "betejë." ose "luftë".
 
== Emri ==