Gjuha latine: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Addbot (diskuto | kontribute) v Bot: Migrating 189 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q397 (translate me) |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
'''Gjuha latine''' ose '''latinishtja''' është një gjuhë e lashtë [[Gjuhët indo-evropiane|indo-evropiane]] e cila fillimisht është folur në rajonin [[Roma|romak]] të quajtur [[Latium]]. Kjo gjuhë fitoi rëndësi të madhe si gjuha zyrtare e [[Perandoria Romake|Perandorisë Romake]]. Gjithë gjuhët romake e kanë origjinën tek latinishtja dhe fjalë me prejardhje nga kjo gjuhë gjenden edhe sot në gjuhët moderne si [[Gjuha angleze|anglishtja]], [[italishtja]], [[frëngjishtja]], [[spanjishtja]], [[rumanishtja]], etj. Mendohet se 80% e fjalëve zyrtare të gjuhës angleze rrjedhin nga gjuha latine. Për më tepër që në botën perëndimore latinishtja vazhdon të jetë gjuha ndërkombëtare në shkencë dhe politikë që prej 1000 vjetësh. Gjuha latine mbetet gjuha zyrtare e [[Kisha katolike romake|Kishës Katolike]], çka e bën atë gjuhën zyrtare të [[Vatikani]]t.
Latinishtja bën pjesë në grupin e [[Gjuhët italike|gjuhëve italike]].
Latinishtja vazhdon të përdoret në krijimin e fjalëve të reja në gjuhët moderne të shumë familjeve të ndryshme, duke përfshirë edhe anglisht, dhe në taksonomisë biologjike. Latinishtja dhe gjuhët e saj të afërm Romancë janë gjuhë vetëm të mbijetuar të grupit Italik e gjuhëve. Gjuhë të tjera e degës Italik u vërtetuar në mbishkrimet e Italisë e hershme, por u asimiluan në latinisht gjatë Republikës Romake. Përdorimi i gjerë i elementeve nga fjalimi gjuhë e folur nga autorët më të hershme dhe mbishkrimet e Republikës Romake bëjnë të qartë se gjuha origjinale e pashkruar e Monarkisë romake ishte një formë vetëm pjesërisht thjeshtueshëm gjuhës së folur - gjuha paraardhësi me latinishten vulgare. Me ardhjen e Republikës Romake të vonë, një gjuhë standarde, forma i shkolluar kishte lindur nga fjalimi i arsimuar, referuar tani si latinisht Klasike. Latinisht vulgare, në kontrast, është emri i dhënë në një gjuhë bisedor që ndryshoi shumë më shpejt, i cili ishte folur në të gjithë perandorisë.
Pas lindjes dhe lulëzimit të saj në rrjedhën e të paktën 2.200 vjetëve, latinishtja filloi ngadalë të vdesë rreth qindvjeçarit të XVI.
| |||