Ebu Jusufi: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 6:
==Jeta dhe veprimtaria==
Line 49 ⟶ 50:
ebu jusufi vdiq në vitin 182 hixhrij ose 798 gregorian, që d.m.th. se jetoi 69 vjet lunar apo 67 solar. Harunur – Rrashidi siç e respektoi për së gjalli, këtë e bëri edhe pas vdekjes. Personalisht mori pjesë në varrim, ia fali xhenazen dhe e varrosi në varrezat e veta familjare.[20] Vdekja e ebu jusufit ka paraqitur humbje jo vetëm për hanefitët, por për të gjithë muslimanët.
==Pasqyrë e veprave==
Shkrimtari e kompilatori i parë dhe një ndër më produktivë të shkollës hanefite, dhe përgjithësisht të së drejtës islame, është imam ebu jusufi. Shkroi shumë dhe në fusha të ndryshme.[21] Ibn Nedimi i thekson veprat e tij që u përkasin fundamenteve të fesë dhe marrëdhënieve pronësore. Ai cek këto vepra: Kitab’us salat, El-Vesaja, Es-Sajdu Ve ’dh-dhebaihu, El-Gasbu ve’l-istibrau, El-Ihtilafu’l-emsari, Err-Rreddu ’ala Malik ibn Enes, Kitab’ul-xhevamil,[22] e të tjera.
Pas këtyre veprave që i cek Ibn Nedimi, ebu jusufi i shkroi edhe këto vepra: El-Ihtilafu ibni Ebi Lajla (ku flet për dallimet dhe mospajtimet ndërmjet mësuesit të tij ebu Hanifes dhe kadiut të Kufes, dhe ish mësuesit të tij Ibn Ebi Lejlasë), Err-Rreddu ’ala sijeri’l-Evzaij (përgjigje në trajtesën e Evzaiut për të drejtën ndërkombëtare), Kitab’ul-hijel (Fiksionet juridike) etj. Autorët e ndryshëm përmendin edhe vepra të tjera të ebu jusufit, sikur që janë ato mbi ibadetin (namazi, zekati, agjërimi), e drejta trashëgimtare e sheriatit, e drejta testamentale, libri i kodit penal etj.[23]
Një ndër veprat më të rëndësishme të ebu jusufit është edhe “Kitab ’ul-athar”. Vepra paraqet një përmbledhje hadithesh të rëndësishme, që i ka transmëtuar ebu jusufi, e që i ka përdorur ebu Hanifeja, dhe në mbështetje të të cilave ka sajuar disa fetva të veta. Aty cekën edhe fetvatë e as’habëve dhe jep shikim në vendin e tyre në plotësimin e zbrazëtirave juridike. Ka mendime se koautor i kësaj vepre është Ibn jusufi, i biri i ebu jusufit.[24] Këtë libër do ta çmojë shumë edhe tradicionalisti i madh Ibn Hanbeli.[25]
Pa mëdyshje, vepra më kapitale dhe më e rëndësishme e ebu jusufit, e shkollës hanefite dhe ndër më të rëndësishmet në të drejtën islame në përgjithësi është “Kitab ’ul-haraxh”. Këtë vepër ebu jusufi e shkroi me kërkesën e halifit abasit Harunur Rrashidit, i cili kishte për qëllim që halifatin ta rregullojë në baza ligjore, t’u përgjigjet kërkesave të kohës dhe të qeverisë e të administrojë më lehtë e më me efikasitet me shtetin. Në këtë vepër ebu jusufi trajton një varg çështjesh vitale për shtetin, siç janë çështja e financave publike, çështja e administratës, gjykatës etj. Për shkak të rëndësisë që ka kjo vepër, do të përpiqemi t’i prezentojmë për së shkurti temat që trajtohen në të, e të cilat janë:
- Lëshimi i traditës bizantine dhe iraniane në çështjet pronësore dhe kthimi në hilafetin e drejtë.
- Përgjegjësia e halifit jo vetëm para Zotit, por edhe para popullit.
- Obligimet e halifit ndaj popullit .
- Obligimet e popullit ndaj halifit.
- Thesari është i Zotit dhe i popullit dhe jo i halifit.
- Caktimi i tatimeve të bëhet në bazë të kritereve të drejta.
- Të drejtat e shtetasve jomuslimanë (ehl ’udh-dhimme) në shtetin islam
- Çështjet pronësore.
- Gjyqësia.
- Liria personale.
- Reformat e burgut, etj. etj.[26]
Kjo vepër si në këtë periudhë, po ashtu edhe më vonë, e sidomos në hilafetin osman dhe në Indi ka ndikuar me të madhe në rregullimin e marrëdhënieve pronësore dhe segmente tjera nga jurisprudenca islame.[27]
Është evidente se në të gjitha veprat e tij është e pranishme edhe tradita e edhe arsyeja. Është evidente edhe kjo se ebu jusufi gjithnjë kur është e domosdoshme së pari shtron mendimin e mësuesit, e pastaj pëlqimin ose mospëlqimin e tij, fakt ky që ebu jusufin e bën të respektuar dhe autentik te shkencëtarët. Konsiderueshëm është më tradicionalist se ebu Hanifeja.[28]
Mirëpo, veprat e ebu jusufit nuk janë përpunuar e realizuar sa duhet, po ashtu nuk janë analizuar në dritën e aktualitetit. Ato më tepër i hasim në citate e fragmente. Është koha e fundit që ato të përmblidhen në një vend, të përkthehen në gjuhë botërore dhe t’i mundësohen ekspertëve të ndryshëm për vlerësime, hulumtime krahasimtare, ndikimet reciproke etj. Kështu çfarë janë, ato u janë të kapshme vetëm një numri të vogël shkenctarësh e specialistësh.
| |||