Ebu Hanife: Dallime mes rishikimesh

Imam ebu Hanifja ka jetuar pesëdhjetë e dy vjet të jetës së tij në periudhën e sundimit emevit dhe tetëmbëdhjetë vjet në periudhën e sundimit abasit. Në vitin 130 h. ka ikur në Mekkë dhe atje ka qëndruar gjer sa është formuar hilafeti abasit dhe pastaj është kthyer në Kufë në kohën e ebu Xha’fer El-Mensurit.

 

 

 

 

 

 

Në këtë pjesë do të flitet për:

 

 

 

 

Nxënësit e ebu hanifes regjistronin mendimet e tij, gjithashtu ndonjë herë ai ua diktonte vetë ato. Ndërsa mendimet e tij të regjistruara në librat e Imam Muhamedit janë nga mësuesi i tij ebu Jusufi dhe të tjerë, gjithashtu disa janë që i ka dëgjuar edhe vetë nga ebu Hanifja. Ngase mosha e tij nuk ishte e mjaftueshme që të regjistrojë gjithë atë që është shkruar nga ebu Hanifja, sepse ebu Hanifja kur ka vdekur ai ka pasur tetëmbëdhjetë vjetë. Imam Muhamedi gjithçka çka ka shkruar i ka marrë nga koleksionet e regjistruara të cilat kanë qenë të njohura nga nxënësit e ebu hanifes. Ndërsa ata të cilët i përshkruajnë libra ebu hanifes ose siç thonë se ka shkruar lidhje me shkencën e fikhut. Kjo thënie e tyre është se nxënësit e tij i kanë shënuar mendimet e tij nën rudaktimin dhe kontrollimin e ebu hanifes ndonjëherë, kështu që nxënësit e tij botuan libra të ndara në kapituj të radhitura duke filluar me pastërtinë, namazin dhe pastaj me adhurimet tjera me radhë (El-Ibadat), pastaj me marrëdhëniet civile (El-Muamelat) dhe më pas e përfunduar me çështjen e trashëgimisë. Ndërsa fillimi nga pastërtia dhe namazi është se personi i obliguar pas besimit të vërtetë me sendin e parë të cilin duhet të jetë i përgjegjshëm është namazi, ngase ai është më i veçanti nga adhurime dhe më i përgjithshmi për nga obligueshmëria.

 

 

 

 

 

 

 

Nga kjo kuptohet se burimi i parë është Kur’ani, i dyti Sunneti, i treti ixhmai (konsensusi) i sahabeve dhe mospajtimet e sahabeve në disa çështje nuk i ka braktisur që të merrë mendimet e të tjerëve, por zgjidhte nga qëndrimet e tyre cilën e donte dhe se dëshira e tij ishte e ndërlidhur me atë çka bënte analogji sipas teorisë së tij ose më shumë e përputhur në nxjerrjen e dispozitave nga Kur’ani dhe Sunneti. Burimi i dytë tregon ndjekjen e tij në të (traditën) çka ishin njerëzit e qytetit të tij dhe ata të cilët pasonin në atë çka ishin njerëzit e qytetit të tij dhe se më e mirë është që të pasohet në atë çka janë të gjithë fukahatë (juristët). Burimi i tretë tregon se në qoftë se nuk ekziston tekst në Kur’an dhe Sunnet ose në qëndrimet e sahabeve, atëherë vepron me kijasin (analogjinë) në atë që mund të implikohet, në qoftë se nuk mund të implikohet në atë çka mund të arrihet me kijas, atëherë vepronte me istihsan (preferencë juridike) në atë çështje që mund të veprohej me të, e në qoftë se jo, atëherë vepronte në bazë të urfit (të drejtës së traditës).

 

 

Qëndrimi i ebu hanifes në lidhje me përbërjen e Kur’anit thotë se Kur’an konsiderohet teksti dhe kuptimi së bashku siç është imani (besimi), i cili ka dy shtylla: vërtetimi me zemër dhe deklarimi me gjuhë. Ndërsa ebu Hanifja e ka lejuar për falësin (namazliun) i cili nuk e dinë gjuhën arabe, nuk mund të fletë mirë dhe nuk mund të shqipton fjalët arabe mirë për personin e tillë e ka konsideruar të lejuar që të lexojë sipas kuptimit (përkthimit) të Kur’anit gjersa ta mësojë të lexojë drejtë. ebu Jusufi dhe Muhamedi nuk e pranojnë leximin e Kur’anit përveç se në gjuhën arabe edhe atë përveçse nga pamundësia e leximit në gjuhën arabe. Transmeton Fahru’l-Islam El-Bezdeviu nga Nuh bin Ebi Merjem, e ky nga ebu Hanifja se ebu Hanifja ka heq dorë nga ky qëndrim i tij në qëndrimin sipas shumicës së dijetarëve se nuk lejohet të lexohet me përkthim. Sipas Kadi Imam ebu Zejdit dhe gjithë verifikuesëve të tjerë ky mendim është mendim i përzgjedhur i Imamit. Gjithashtu, edhe fetvaja në medhhebin hanefij është në bazë të këtij mendimi.