[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
korrigjime ortografike
Rreshti 13:
Perëndia njihet në tradita të ndryshme fetare me emra të ndryshëm:
 
* Në fenë e krishterë Perëndia njihet me emrin "'''Abba'''", që në [[Gjuha aramikearamaike|gjuhën aramikearamaike]] dhe [[Gjuha hebraike|hebraike]] do të përkthehej "baba, atatë", si nënkuptim i termit "Ati Perëndi".
* [[Allahu|Allah]] është emri i Perëndisë në gjuhën arabe, i cili përdoret nga myslimanët dhe po ashtu nga arabët jo-myslimanë. Rrënja "''ilah''" në [[gjuhët semitike]] veriore [[El]] (hebraisht "El" ose më saktë "''Eloha''", aramishtaramaisht "''Eloi''") është fjala lindëse për një perëndi (çdo hyjni), emri Allah përmban nyjën e shquar "''Al''", që i jep fjalë për fjalë kuptimin emrit "[[Allahu|Allah]]" - "Perëndia". Në gjuhën shqipe, ndër myslimanët shqiptarë, Allahu nënkupton Perëndinë. Një traditë islamike pohon se Allahu ka 99 emra, apo veti, ndërsa të tjerë thonë se të gjithë emrat e mirë i përkasin Allahut. Ngjashmërisht, në gjuhën aramikearamaike, që besohet të jetë folur nga [[Jezusi]], fjala "''Alaha''" përdorej për të treguar Perëndinë.
* [[JHVH]] - Jahveh (hebraisht:'Jud-Haj-Vav-Haj', יהוה) janë disa nga emrat e përdorur për Perëndinë në përkthimet e ndryshme të Biblës (të gjitha e përkthejnë njëlloj me shkurtimin e katër shkronjave - JHVH). Katërshkronjëshi është emri me të cilin Perëndia iu bë i njohur [[Moisiu]]t (në Bibël), kur ky e pyeti për emrin dhe Perëndia iu përgjigj emri im është: "Unë Jam Ai që Jam". (''Tekstualisht, «Kur të të pyesin kush të dërgoi, thuaju "Unë Jam Ai që Jam" më ka dërguar»''.)
* [[Elohim]], "Perëndi" (me prapashtesën -''im'', që e kthen fjalën në shumës), përdoret nganjëherë me kuptimin "perënditë" apo më mirë gjykatësit e vdekatarëve.
* [[Trinia|Trinia e Shenjtë]] (një Perëndi në tretri veta, Ati Perëndia, Perëndia Biri ([[Jezusi]], [[Krishti]]), dhe Perëndia [[Shpirti i Shenjtë]]) emërtim që tregon Perëndinë pothuajse në të gjithë krishterimin. Të krishterët arabë përdorin shpesh gjithashtu fjalën arabe "Allah" për të treguar Perëndinë.
== Çështja e ekzistencës së Perëndisë ==
Rreshti 24:
Ka shumë tema filozofike që kanë të bëjnë me ekzistencën e Perëndisë. Disa përkufizime mbi Perëndinë janë aq të pacilësuara saqë ''diçka'' mund të ekzistojë që plotëson këto përkufizime, ndërsa përkufizime të tjera janë dukshëm vetëkundërshtuese.
== Pikëpamja shkencore ==
Pikepamjet shkencore mbi Zotin ndrlidhenndërlidhen me ceshtjençështjen e krijimit dhe persosmerinepersosmërinë e ketijkëtij krijimi. Kjo poashtupo nvaretashtu tepervaret tepër edhe nga zbulimet astronomike qe jane berebërë deri me tani ku sundon teoria e BigBengut apo ShperthimiShpërthimi i Madh ku parpara rreth 17 miliard vite me pareparë gjoja ka ndodhur njenjë shperthimshpërthim i madh me crast kemi fillimin e universitgjithësisë, por jo vetemvetëm, me ketekëtë shperthimshpërthim nenkuptohetnënkuptohet zgjerimi i vetevetë hapesireshapësirës ne te cilencilën qendron ky univers e jo thjesht materia qe preket e shihet. Ky zbulim rrjedh nga zbulimi i shkencetaritshkencëtarit Edvin Huble i cili me teleskopin e tij zbuloi qe yjet largohen prej nesh dhe njeri njëri-tjetrit qe nenkuptonnënkupton se dikur kanekanë qeneqënë te bashkuar. ketijKëtij zbulimi me vonevonë i pasprin dhe e perforcojnepërforcojnë zbulimet e tjera shkencore mbi shperndarjenshpërndarjen e radioaktivitetit ne hapesirehapësirë.
 
==Historia e monoteizmit==
=== Monoteizmi dhe [[panteizmi]] ===
Dallimi mes Monoteizmitmonoteizmit dhe panteizmit eshte njenjë dallim perpër ateatë se kush eshteështë Zoti. Monoteizmi paraqet besimin dhe njesiminnjësimin (ar. Tawheed - التوحيد) i cili ne vetevetë paraqet esencialisht natyrennatyrën unike te Zotit per sa i perket Krijimit dhe ZoterimitZotërimit te Tij. Ne Islam ky koncept eshteështë absolut duke mos u kufizuar vetemvetëm ne ato dy elemente te siperpermendurasipërpëmendura. Monoteizmi tek fetefetë abrahamike eshteështë i njejtenjejtë per sa i perketpërket asaj qe permendempërmendem, mirepomirëpo kulmi dhe persosmeriapersosmëria e tij gjendet ne Islam de facto. Duke u nisur nga teologu i njohur musliman Ibn Tejmijeh dhe nxenesinxënësi i tij Ibn Kajjimi, teorikisht monoteizmin apo thenethënë ndryshe Teuhidin e kanekanë ndarendarë ne dy lloje duke u bazuar ne burimet e doktrines Islamike (Kur'anin si librin hyjnor dhe fjale e Zotit si dhe mbi traditentraditën Profetike te Profetit te fundit (Muhamedit a.s. - Sunnah السنة).
1Lloji i pare i Teuhidit apo monoteizmit paraqet Besimin dhe njesimin ne Supremitetin, njeshmerine dhe persosmerinepërsosmërinë e Zotit sa i perket asaj se Ai eshteështë Krijuesi, Sunduesi, Mbykqyresi dhe Zoteruesi i mbarembarë krijesave. Ai eshteështë i pashembullt dhe nuk i ngjan asnjeasnjë krijese ne cdo cilesicilësi dhe tipar te Tij absolut qe i takon. KeshtuKështu p.sh. zotiZoti eshteështë Ii Plotfuqishmi (ar. El-Kawij - القوي); nme kete rast Ai eshteështë i ploteplotë ne ketekëtë emeremër, i cili ngerthen cilesinecilësinë e Tij absolute ne fuqi dhe i pashembullt poashtupo neashtu në po ketekëtë cilesicilësi. KeshtuKështu njejtenjejtë ne DiturineDiturinë, UrtesineUrtësinë, BukurineBukurinë, MadheshtineMadhështinë, Durimin, Krijimin, FisnikerineFisnikërinë etj. PoashtuPo ashtu vlen te cektet qe Zoti ka cilesicilësi dhe emra me nje numernumër te madh qe vetemvetëm Ai e dindi, mirepomirëpo ne gjuhengjuhën arabe jane 99 emra qe ceken, por kjo nuk do te thotethotë qe janejanë vetemvetëm ato e nuk ka tjera duke u bazuar ne hadithet e theniet profetike te Profetit Muhamed a.s.
2.Lloji i dytedytë i Teuhidit/Monoteizmit quhet Teuhidi i uluhijetit, ilahijetit apo ubudijetit ( teuhid i adhurimit, hyjnizimit apo roberimitrobërimit/nenshtrimitnënshtrimit - التوحيد العبودية). Ky lloj teuhidi lidhet drejtpersedrejtidrejtpërsedrejti me krijesat, te cilat janejanë te nenshtruaranënshtruara kozmologjikisht Zotit (gjegjesishtgjegjësisht ligjeve te Zotit ne natyrenatyrë) dhe duhet t'i nenshtrohennënshtrohen Atij sheriatikisht apo ligjerishtligjërisht urdheraveurdhrave e parimeve moraletemorale, të cilat Zoti i urdheronurdhëron permespërmes profeteveprofetëve e te derguarvedërguarve me argumentet perkatesepërkatëse. Ky lloji i fundit i nenshtrimitnënshtrimit vlenvetemvlen pervetëm njerezitpër njerëzit dhe xhindet, te ciletcilët janejanë te lirelirë ne zgjedhje dhe qe kanekanë arsye e intelekt perpër te dalluar te mirenmirën nga e keqja. Ne Islam ky lloj i teuhidit paraqet thelbin dhe qellimin e krijimit te mbarembarë njerezvenjerëzve dhe xhindeve me crast ne fund do shperblehen ose do te denohendënohen varesishtvarësisht nga shkalla e tyre e nenshtrimitnënshtrimit ndaj Zotit. Nuk duhet anashkaluar fakti i asaj se parimi i lehtesiselehtësisë ne Islam nderlidhetndërlidhet me subjektin perkatespërkatës keshtukështu qe asnjeriasnjëri nuk obligohet pertejpeëtej mundesivemundësive te tij ne veprime e kerkuarakërkuara si adhurimet dhe ritet fetare si namazi, agjerimiagjërimi i ramazanit, pelegrinazhi ne haxh, dheniadhënia e zekatit etj. NenshtrimiNënshtrimi ndandaj Zotit nuk perkufizohetpërkufizohet vetemvetëm ne ketokëto qe permendempërmendem, por ketokëto ishin shtyllat kryesore te Islamit perpër ateatë se cfarecfarë jemi te obliguar e cfarecfarë jo. Lloj i nenshtrimitnënshtrimit eshteështë edhe rrespektimirespektimi i urdheraveurdhrave morale si rrespektimi i prinditprindërve, i farefisit, mysafirit, bamiresiabamirësia ndaj te varfervevarfërve, jetimvejetimëve, te ngratevengratëve, vizita e te semuritsëmurit, pergjigjapërgjigja e ftesesftesës, kerkimikërkimi i diturisediturisë, madje edhe vetevetë buzeqeshjabuzëqeshja ndaj vellautvëllaut, mirembajtjamirëmbajtja e ambientit, pastertiapastërtia trupore,mdashuria dashuria ndaj Zotit mbi dashurinedashurinë ndaj ceokujtcdokujt, shpresa ndaj Zotit mbi cdokendcdokënd, frikerespektimndajfrikërespektim ndaj Zotit, morali i brendshem si pastertiapastërtia shpirteroreshpirtërore nga zilia, smira, tit'u duash tjereve atetjerëve qeatë që do perpër vehtevete, permbajtjapërmbajtja nga inati etj.
 
E kunderta e Monoteizmitmonoteizmit ne Islam eshteështë politeizmi apo shirku (الشرك). Duke mos e zgjatur shirk praqetparaqet te shoqeroshshoqërosh dicka si pershembullpër shoqerimishembull shoqërimi i Zotit ne cilesitecileëitë e Tij duke thenethënë qe ka dy krijues, apo ka dy zoterues, apo eshteështë dikush i fuqishemfuqishëm si Zoti ose me tepertepër, ose ta duash dikedikë me shumeshumë ose ashtu sicmesic më do Zotin, ose te betohesh ne dikedikë tjetertjetër pervecpërvec Zotit ose bashkebashkë me te, ose te thuash: NeseNëse deshirondëshiron Zoti dhe filani... DmthD.m.th gjithcka qe duhet njesuarnjësuar Zotit nesenëse nuk e benbën ateatë, atehereatëherë vetemvetëm se kemrenekem nerënë në shirk (politeizempoliteizëm). Politeizmi neëe Islam eshteështë mekatimëkati me i madh dhe padrejtesiapadrejtësia me e madhe qe behetbëhet. megjithatemegjithatë ai eshteështë dudy llojesh. llojiLloji i pareparë te nxjernxjerrë prej fesefesë ndersandërsa i dyti jo.
 
 
 
Panteizmi paraqet njenjë filozofi kyku vetevetë natyrennatyrën e paraqet si Zot apo Zoti eshteështë i shkrireshkrirë ne natyrenatyrë. Kjo gjeshkencerishtgjë shkencërisht dhe logjikisht eshteështë dicka e gabuar ngase veteveteë natyra eshteështë e krijuar dhe dicka e krijuar eshteështë e perkohshmepërkohshme, ndersandërsa ajo qe eshteështë e perkohshmepërkohshme nuk mund te jetejetë Zot. zotiZoti eshteështë Ai i PerhershmiPërhershmi, i cili nuk eshteështë i krijuar. Natyra qe ne shohim u shfaq para miliarda viteve, mirepomirëpo ajo qe vlen te permendetpërmendet eshteështë se nuk mund te deldalë prej hapesireshapësirës dhe koheskohës si dy elemente me te pergjithshmepërgjithshme prej krijesave.
 
== Shiko edhe ==