Perëndia: Dallime mes rishikimesh

Në gjuhën shqipe emri "Perëndia" është i përveçëm dhe i përket gjinisë femërore, kurse emri "Hyji" i përket gjinisë mashkullore (në shumë gjuhë të tjera "''Perëndia''" i përket gjinisë mashkullore, si p.sh. në gjuhën latine ''Deus'', në gjuhën angleze: ''God''; gjuhën franceze: ''Dieu''; gjuhën gjermane: ''Gott''; gjuhën greke: ''Theos''; gjuhën italiane: ''Dio'', gjuhën ruse: ''Bog'' etj.) por sipas teologëve ''Perëndia'' nuk është qenie trupore që ka trajtë apo [[Gjinia|gjini]]. Megjithëkëtë Perëndia paraqitet shpesh në [[Arti|arte]] si një burrë plak, i thinjur me mjekër.

* [[Elohim]], "Perëndi" (me prapashtesën -''im'', që e kthen fjalën në shumës), përdoret nganjëherë me kuptimin "perënditë" apoose më mirë gjykatësit e vdekatarëve.

Janë parashtruar si edhe hedhur poshtë shumë argumente për dhe kundrakundër çështjes së ekzistencës së Perëndisë nga filozofë, teologë dhe mendimtarë të ndryshëm. Në terminolologjinë [[Filozofia|filozofike]], argumente të tilla lidhen me shkollat e mendimit mbi [[epistemologjia|epistimologjinë]] e [[Ontologjia|ontologjisë]] së Perëndisë.

Pikepamjet shkencore mbi Zotin ndërlidhen me çështjen e krijimit dhe persosmërinë e këtij krijimi. Kjo po ashtu varet tepër edhe nga zbulimet astronomike qe jane bërë deri më tani ku sundon teoria e BigBengut apo Shpërthimi i Madh ku para rreth 17 miliard vite me parë gjoja ka ndodhur një shpërthim i madh me crast kemi fillimin e gjithësisë, por jo vetëm, me këtë shpërthim nënkuptohet zgjerimi i vetë hapësirës në të cilën qendron ky univers e jo thjesht materia që preket e shihet. Ky zbulim rrjedh nga zbulimi i shkencëtarit Edvin Huble i cili me teleskopin e tij zbuloi qeqë yjet largohen prej nesh dhe njëri-tjetrit që nënkupton se dikur kanë qënë të bashkuar. Këtij zbulimi më vonë i pasprin dhe e përforcojnë zbulimet e tjera shkencore mbi shpërndarjen e radioaktivitetit në hapësirë.

Dallimi mes monoteizmit dhe panteizmit eshteështë një dallim për atë se kush është Zoti. Monoteizmi paraqet besimin dhe njësimin (ar. Tawheed - التوحيد) i cili në vetë paraqet esencialisht natyrën unike të Zotit perpër sa i perket Krijimit dhe Zotërimit tetë Tij. NeNë Islam ky koncept është absolut duke mos u kufizuar vetëm në ato dy elemente të sipërpëmendura. Monoteizmi tek fetë abrahamike është i njejtë perpër sa i përket asaj që përmendem, mirëpo kulmi dhe persosmëria e tij gjendet ne Islam de facto. Duke u nisur nga teologu i njohur musliman Ibn Tejmijeh dhe nxënësi i tij Ibn Kajjimi, teorikishtteoretikisht monoteizmin apo thënë ndryshe Teuhidin e kanë ndarë në dy lloje duke u bazuar nenë burimet e doktrinesdoktrinës Islamike (Kur'anin si librin hyjnor dhe fjalefjalë e Zotit si dhe mbi traditën Profetike te Profetit tetë fundit (Muhamedit a.s. - Sunnah السنة).

1Lloji1)nLloji i pare i Teuhidit apoose monoteizmit paraqet Besimin dhe njesimin nenë Supremitetin, njeshmerinenjeshmërinë dhe përsosmërinë e Zotit sa i perket asaj se Ai është Krijuesi, Sunduesi, MbykqyresiMbykëqyrësi dhe Zoteruesi i mbarë krijesave. Ai është i pashembullt dhe nuk i ngjan asnjë krijese në cdoçdo cilësi dhe tipar të Tij absolut që i takon. Kështu p.sh. Zoti është i Plotfuqishmi (ar. El-Kawij - القوي); në kete rast Ai është i plotë në këtë emër, i cili ngerthen cilësinë e Tij absolute në fuqi dhe i pashembullt po ashtu në po këtë cilësi. Kështu njejtë në Diturinë, Urtësinë, Bukurinë, Madhështinë, Durimin, Krijimin, Fisnikërinë etj. Po ashtu vlen te cektet që Zoti ka cilësi dhe emra me nje numër te madh qe vetëm Ai e di, mirëpo ne gjuhën arabe jane 99 emra qeqë ceken, por kjo nuk do të thotë që janë vetëm ato e nuk ka të tjera duke u bazuar ne hadithet e thenietthëniet profetike tetë Profetit Muhamed a.s.

2.) Lloji i dytë i Teuhidit/Monoteizmit quhet Teuhidi i uluhijetit, ilahijetit apo ubudijetit ( teuhid i adhurimit, hyjnizimit apo robërimit/nënshtrimit - التوحيد العبودية). Ky lloj teuhidi lidhet drejtpërsedrejti me krijesat, të cilat janë të nënshtruara kozmologjikisht Zotit (gjegjësisht ligjeve të Zotit në natyrë) dhe duhet t'i nënshtrohen Atij sheriatikisht apo ligjërisht urdhrave e parimeve morale, të cilat Zoti i urdhëron përmes profetëve e të dërguarve me argumentet përkatëse. Ky lloji i fundit i nënshtrimit vlen vetëm për njerëzit dhe xhindet, të cilët janë të lirë në zgjedhje dhe që kanë arsye e intelekt për të dalluar të mirën nga e keqja. Në Islam ky lloj i teuhidit paraqet thelbin dhe qellimin e krijimit të mbarë njerëzve dhe xhindeve me crast nenë fund do të shperblehenshpërblehen ose do te dënohen varësisht nga shkalla e tyre e nënshtrimit ndaj Zotit. Nuk duhet anashkaluar fakti i asaj se parimi i lehtësisë në Islam ndërlidhet me subjektin përkatës, kështu që asnjëri nuk obligohet peëtejpërtej mundësive të tij në veprime e kërkuara si adhurimet dhe ritet fetare si namazi, agjërimi i ramazanit, pelegrinazhi në haxh, dhënia e zekatit etj. Nënshtrimi ndaj Zotit nuk përkufizohet vetëm në këto që përmendem, por këto ishin shtyllat kryesore të Islamit për atë se cfarë jemi të obliguar e cfarë jo. Lloj i nënshtrimit është edhe respektimi i urdhrave morale si rrespektimirespektimi i prindërve, i farefisit, mysafirit, bamirësia ndaj tetë varfërve, jetimëve, te ngratëve, vizita e te sëmurit, përgjigja e ftesës, kërkimi i diturisë, madje edhe vetë buzëqeshja ndaj vëllaut, mirëmbajtja e ambientit, pastërtia trupore, dashuria ndaj Zotit mbi dashurinë ndaj cdokujt, shpresa ndaj Zotit mbi cdokënd, frikërespektim ndaj Zotit, morali i brendshem si pastërtia shpirtërore nga zilia, smira, t'u duash të tjerëve atë që do për vete, përmbajtja nga inati etj.

E kundertakundërta e monoteizmit nenë Islam është politeizmi apoose shirku (الشرك). Duke mos e zgjatur shirk paraqet të shoqërosh dicka si për shembull shoqërimi i Zotit nenë cileëitëcilëitë e Tij duke thënë që ka dy krijues, apo ka dy zoterueszotërues, apo është dikush i fuqishëm si Zoti ose me tepër, ose ta duash dikë më shumë ose ashtu sicsiç më do Zotin, ose të betohesh në dikë tjetër përvecpërveç Zotit ose bashkë me të, ose të thuash: Nëse dëshiron Zoti dhe filani... Dd.m.th gjithckagjithçka që duhet njësuar Zotit nëse nuk e bën atë, atëherë vetëm se kem rënë në shirk (politeizëm). Politeizmi ëenë Islam është mëkati më i madh dhe padrejtësia më e madhe që bëhet. megjithatëMegjithatë ai është dy llojesh. Lloji i parë të nxjerrë prej fesë ndërsa i dyti jo.

Panteizmi paraqet një filozofi ku vetë natyrën e paraqet si Zot apo Zoti është i shkrirë në natyrë. Kjo gjë shkencërisht dhe logjikisht është dickadiçka e gabuar ngase veteëvetë natyra është e krijuar dhe dickadiçka e krijuar është e përkohshme, ndërsa ajo qe është e përkohshme nuk mund të jetë Zot. Zoti është Ai i Përhershmi, i cili nuk është i krijuar. Natyra që ne shohim u shfaq para miliarda viteve, mirëpo ajo qeqë vlen të përmendet është se nuk mund të dalë prej hapësirës dhe kohës si dy elemente më të përgjithshme prej krijesave.