Isak Njutoni: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
vNo edit summary |
Tegel (diskuto | kontribute) v U kthyen ndryshimet e Nick.bisha (diskutimet) në versionin e fundit nga JurgenNL. |
||
Rreshti 1:
''''' Isak Njuton''''' ([[shqiptimi|ang]]. '''Isaac Newton'''),( 25 dhjetor 1642 - 20 mars 1727 ) ishte një fizikant astronom,filozof,teolog matematicien anglez i cili është konsideruar gjerësisht si një nga shkencëtarët më me influencë të të gjitha kohërave dhe si një figurë kyçe në revolucionin shkencor . Libri i tij Philosophiae Naturalis Principia Mathematica ( " Principet Matematike të Filozofisë Natyrore ") ,e botuar së pari në vitin 1687 , hodhi themelet për shumicën e mekanikës klasike .
Njutoni formuloi ligjet e levizjes dhe gravitetit universal që dominoi pikëpamjen shkencëtarëve të universit fizik gjatë tre shekujve të ardhshëm . Ai gjithashtu tregoi se nocionii i objekteve në tokë dhe atë e trupave qiellorë mund të përshkruhet nga të njëjtat parime .
Njutoni ka ndërtuar teleskopin e parë praktik që reflekton dhe ka zhvilluar teorine e ngjyrës në bazë të vëzhgimit se një prizëm zbërthen dritën e bardhë në shumë ngjyra të spektrit të dukshem. Ai ka formuluar edhe një ligj empirik të ftohjes dhe ka studiuar shpejtësinë e zërit .
Njutoni ishte një shoku i Trinity College dhe Profesor i dytë Lucasian i matematikës në Universitetin e Kembrixhit . Ai ishte një i krishterë i devotshëm , por joortodoks dhe ishte nje anëtar i Universitetit të Kembrixhit , ai refuzoi të marrë urdhra të shenjta në Kishën e Anglisë , ndoshta sepse ai privatisht refuzoi doktrinën e Trinitarizmi . Përveç punës së tij në shkencat matematikore , Njutoni nje pjese te madhe te kohes se tij ia kushtoi studimin e alkimisë dhe kronologjisë biblike , por shumica e punës së tij në ato zona ka mbetur e pabotuar deri shumë kohë pas vdekjes së tij . Në jetën e tij të mëvonshme, Njutoni u bë president i Shoqërisë Mbretërore. Ai shërbeu gjithashtu qeverinë britanike si antar i keshillit drejtues.
Isak Njutoni së bashku me [[Carl Friedrich Gauss|Gaussin]] dhe [[Arkimedi]]n bëjnë pjesë në të ashtuquajturën ''"treshe të artë"'' të [[matematikë]]s.
Ai ka formuluar tri ligjet kryesore të mekanikës :
* '''[[Ligji i inercisë|Ligjin e inercisë]]'''.
* '''[[Ligji i aksionit dhe reaksionit|ligjin veprimit dhe kundërveprimit]]'''.
* '''[[Ligji i forcës|Ligjin e forcës]]'''.
== Jeta == hahahah qfar jete ma ahhaha
'''Isak Njutoni''' lindi (sipas kalendarit Julian në përdorim në Angli në atë kohë) në ditën e Krishtlindjeve, 25 dhjetor 1642, në Woolsthorpe Manor në Woolsthorpe-nga-Colsterworth, një fshat i vogël në qarkun e Lincolnshire. Ai ka lindur tre muaj pas vdekjes së babait të tij, një bujk i begatë i quajtur gjithashtu Isaac Newton. Lindur para kohe, ai ishte një fëmijë i vogël, nëna e tij Ana Ayscough.Kur Njutoni ishte tre vjeç, nëna e tij u martua dhe shkoi për të jetuar me burrin e saj të ri, Barnabus Reverend Smith, duke lënë djalin e saj në kujdesin e gjyshes së tij, Margery Ayscough.Njutoni asnjehere nuk u martua.
Në [[mekanika|mekanikë]], '''''Newtoni''''' formuloi parimin e inercisë.
Në [[optika|optikë]], ai e ndërtoi [[teleskopi]]n [4], zhvilloi një ''teori të ngjyrave'' në bazë të vëzhgimit se një [[prizmi]]. (Ngjyra e bardhë zbërthehet në një spektër ngjyrash). Ai gjithashtu formuloi një ligj empirik të ftohjes.
Në [[matematika|matematikë]], '''''Njutoni''''', së bashku me [[Gotfried Lajbnicin]] dhe pavarësisht nga njëri-tjetri, zbuluan [[njehsimin diferencial dhe integral]]. Ai gjithashtu demonstroi [[teorema e binomit|teoremën e binomit]], zhvilloi të ashtuquajturën "metodë të Njutonit" për gjetjen e zerove të një [[funksioni]], dhe kontribuoi në zbërthimin e funksioneve në seri potenciale të pafundme.
Pas [[Galileo Galilei|Galileit]], Isak Njutoni, e thelloi kuptimin e forcës. Ai zbuloi se ndërmjet [[Toka|Tokës]] dhe [[Hëna|Hënës]] vepron [[forca e gravitetit]] dhe se ajo është e të njëjtit lloj si ajo e Tokës. Forca e gravitetit vepron edhe ndërmjet Tokës dhe disa qindra satelitëve artificialë që sillen rreth saj.
'''''Njutoni''''' ishte gjithashtu fetar duke punuar shumë në studimin [[Bibla|Biblës]].
'''''Njutoni''''', siç demonstrohet nga një sondazh të vitit [[2005]], është ndër shkencëtarët më të mëdhenj në historinë e shkencës.
== Lidhje të jashtme ==
| |||