Gjuhët e Bashkimit Evropian: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
linqe te gjuhët
No edit summary
Rreshti 1:
[[File:Rectified Languages of Europe map.png|thumb|250px|right|Gjuhët e kontinentit Europian]]
Numri i shteteve anëtare kalon numrin e gjuhëve zyrtare, pasi disa gjuhë kombëtare ndahen nga dy ose më shumë vende të BE-së. [[Gjuha holandeze|Holandishtja]], [[Gjuha Angleze|anglishtja]], [[Gjuha Franceze|frëngjishtja]], [[Gjuha gjermane|gjermanishtja]], [[Gjuha greke|greqishtja]] dhe [[Gjuha suedeze|suedishtja]] janë të gjitha gjuhët zyrtare në nivel kombëtar në më shumë se një vend (shih tabelën). Për më tepër, [[gjuha kroate|kroatishtja]], [[Gjuha Çeke|çekishtja]], [[Gjuha daneze|danishtja]], [[Gjuha Hungareze|hungarishtja]], [[gjuha irlandeze]], [[Gjuha italiane|italishtja]], [[sllovak|sllovakishtja]] dhe [[slloven|sllovenishtja]] janë gjuhë zyrtare në shumë vende të BE-së në nivel rajonal.
'''Gjuhët e Bashkimit Euroipan''' janë gjuhët e folura në [[Bashkimi Europian]].
Ato përfshijnë 24 gjuhë zyrtare dhe një mori gjuhësh të tjera krahinore me apo pa njohje zyrtare. BE është shprehur pro shumëllojshmërisë gjuhësore dhe [[Komisioni Europian]] përfshin aktualisht një Komisioner për Shumëgjuhësinë.
 
BE nuk ka pushtet në arsimimin në gjuhët e ndryshme të BE. Kjo përgjegjës u përket shteteve anëtare, të cilat e ruajnë sovranitetin në këtë fushë. Megjithatë BE financon programe diversiteti gjuhësor dhe kurse gjuhësh.<ref>[http://ec.europa.eu/education/languages/archive/policy/index_en.html|"Plan Aksioni në përkrahje të studimit dhe diversitetit gjuhësor"] European Commission.</ref>
Jo të gjitha gjuhëve kombëtare u është akorduar statusi "gjuhë zyrtare" e BE-së. Shembuj janë [[Gjuha luksemburgeze|luksemburgishtja]], një gjuhë zyrtare e Luksemburgut që nga viti 1984, dhe [[gjuha turke|turqishtja]], një gjuhë zyrtare e [[Qipro]]s.
 
Gjuha amtare më e folur në BE është [[gjermanishtja]] ndërsa ajo më e folur gjithsej është [[anglishtja]], nga 51% e të rriturve.
Të gjitha gjuhët e BE-së janë edhe "gjuhë të punës". Dokumentet të cilat një shtet anëtar ose një person që i nënshtrohet juridiksionit të një shteti anëtar dërgon në institucionet e Komunitetit mund të jenë të hartuar në cilëndo nga gjuhët zyrtare të zgjedhur nga dërguesit. Përgjigja hartohet në të njëjtën gjuhë. Rregulloret dhe dokumente të tjera me zbatim të përgjithshëm hartohen në njëzetekatër gjuhët zyrtare. '' [[Gazeta Zyrtare e Bashkimit Europian]] '' botohet në njëzetekatër gjuhët zyrtare.
 
Të 24 gjuhët zyrtare të BE pranohen si gjuhë pune, por vetëm tre përdoren në përditshmëri brenda institucioneve : anglisht, frëngjisht dhe gjermanisht. Nga këto anglishtja është më e përhapura, kurse frëngjishtja është gjuhë zyrtare në të tria qytetet ku ndodhen institucionet politike të BE: [[Bruksel]] ([[Belgjikë]]), [[Strasburg]] ([[Francë]]) dhe [[Luksemburgu (qyteti)|Luksemburg]] ([[Luksemburg]]).
Legjislacioni dhe dokumentet e një rëndësie të madhe publike ose për interes përgatiten në të gjitha gjuhët zyrtare, por kjo përbën një pjesë të vogël të punës së institucioneve. Dokumentet e tjera - psh, komunikimi me autoritetet kombëtare, vendimet në adresë të individëve të veçantë apo subjektet dhe korrespondenca - përkthehen vetëm në gjuhët nevojshme. Për qëllime të brendshme, institucioneve të BE u lejohet me ligj të zgjedhin marrëveshjet e tyre gjuhësore. [[Komisioni Europian]], për shembull, zhvillon aktivitetin e saj të brendshëm në tri gjuhë, [[Gjuha Angleze|anglisht]], [[Gjuha Franceze|frëngjisht]] dhe [[Gjuha gjermane|gjermanisht]] (të quajtura nganjëherë "gjuhë procedurale"), dhe përdor tërësinë e gjuhëve vetëm për qëllime të komunikimit dhe informimit publik. [[Parlamenti Europian]], nga ana tjetër, ka anëtarë të cilët kanë nevojë për dokumente pune në gjuhën e tyre, ndaj aty dokumentet janë gjithmonë në të gjtha gjuhët. <ref> [http://europa.eu/languages/en/document/59|Europa: Gjuhët dhe Europa. FAQ: A përkthehet në të gjitha gjuhët zyrtare çdo dokument i gjeneruar nga BE?], '' Europa '' portal.. Marrë 6 shkurt 2007</ref>
 
==Gjuhët zyrtare të Bashkimit Europian==
Përkthimet gjuhësore janë të kushtueshme<ref> [http://news.nationalgeographic.com/news/2005/02/0222_050222_translation.html|Me 20 gjuhë zyrtare, a është BE "Lost in Translation"? (e humbur në përkthim/ e papërkthyeshme)]</ref>. Sipas faqes së internetit në gjuhën angleze të BE-së, <ref>[http://europa.eu/languages/en/document/59|Europa: Gjuhët dhe Europa. FAQ: Sa kushton politika e shumëgjuhësisë të BE-së? ], '' Europa '' portal. Shikuar më 6 shkurt 2007.</ref> kostoja për të mbajtur politikën e shumëgjuhësisë të institucioneve, pra kostoja e përkthimit dhe interpretimit, ishte 1 123 milion euro në vitin 2005, e cila vlen rreth 1% e buxhetit të përgjithshëm vjetor të BE-së, ose 2,28 € për person në vit. Në vitin 2005 një raport nga Fransua Grin (''François Grin'') krahasoi disa opsioneve të politikave gjuhësore dhe arriti në përfundimin se, hipotetikisht, miratimi i [[Esperanto]]s si gjuhë pune për komunikimet në kuadër të Komisionit Europian mund të kursejë 25 miliardë euro në vit (54€ për çdo qytetar të BE-së) <ref>[http://www.ladocumentationfrancaise.fr/var/storage/rapports-publics/054000678/0000.pdf|L'enseignement langues des étrangères comme Politique publique]</ref> dhe kanë përfitime të tjera, por Parlamenti Europian ka bërë të qartë se shtetet e saj anëtare kanë autonomi për arsimimin në gjuhën, dhe Komuniteti Europian duhet ta respektojë <ref>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+WQ+E-2006-3653+0+DOC+XML+V0//EN|pyetja Shkruar - Politika publike për mësimin në gjuhë të huaj: Raporti Grin - E-3653/2006]</ref>
 
[[File:European Parliament languages.jpg|thumb|upright|Tabelë në hyrjen e [[Parlamentit Europian]] në [[Bruksel]], shkruar në të gjitha gjuhët zyrtare të BE.]]
Deri më sot, gjuhët zyrtare të BE, sipas traktateve, janë:<ref>[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:1958R0001:20070101:EN:PDF|Consolidated version of Regulation No 1 determining the languages to be used by the European Economic Community]</ref><ref>[http://ec.europa.eu/education/languages/languages-of-europe/doc135_en.htm|Languages of Europe - Official EU languages]</ref>
 
Rreshti 138:
|}
 
Numri i shteteve anëtare kalon numrin e gjuhëve zyrtare, pasi disa gjuhë kombëtare ndahen nga dy ose më shumë vende të BE-së. [[Gjuha holandeze|Holandishtja]], [[Gjuha Angleze|anglishtja]], [[Gjuha Franceze|frëngjishtja]], [[Gjuha gjermane|gjermanishtja]], [[Gjuha greke|greqishtja]] dhe [[Gjuha suedeze|suedishtja]] janë të gjitha gjuhët zyrtare në nivel kombëtar në më shumë se një vend (shih tabelën). Për më tepër, [[gjuha kroate|kroatishtja]], [[Gjuha Çeke|çekishtja]], [[Gjuha daneze|danishtja]], [[Gjuha Hungareze|hungarishtja]], [[gjuha irlandeze]], [[Gjuha italiane|italishtja]], [[sllovak|sllovakishtja]] dhe [[slloven|sllovenishtja]] janë gjuhë zyrtare në shumë vende të BE-së në nivel rajonal.
 
Jo të gjitha gjuhëve kombëtare u është akorduar statusi "gjuhë zyrtare" e BE-së. Shembuj janë [[Gjuha luksemburgeze|luksemburgishtja]], një gjuhë zyrtare e Luksemburgut që nga viti 1984, dhe [[gjuha turke|turqishtja]], një gjuhë zyrtare e [[Qipro]]s.
 
Të gjitha gjuhët e BE-së janë edhe "gjuhë të punës". Dokumentet të cilat një shtet anëtar ose një person që i nënshtrohet juridiksionit të një shteti anëtar dërgon në institucionet e Komunitetit mund të jenë të hartuar në cilëndo nga gjuhët zyrtare të zgjedhur nga dërguesit. Përgjigja hartohet në të njëjtën gjuhë. Rregulloret dhe dokumente të tjera me zbatim të përgjithshëm hartohen në njëzetekatër gjuhët zyrtare. '' [[Gazeta Zyrtare e Bashkimit Europian]] '' botohet në njëzetekatër gjuhët zyrtare.
 
Legjislacioni dhe dokumentet e një rëndësie të madhe publike ose për interes përgatiten në të gjitha gjuhët zyrtare, por kjo përbën një pjesë të vogël të punës së institucioneve. Dokumentet e tjera - psh, komunikimi me autoritetet kombëtare, vendimet në adresë të individëve të veçantë apo subjektet dhe korrespondenca - përkthehen vetëm në gjuhët nevojshme. Për qëllime të brendshme, institucioneve të BE u lejohet me ligj të zgjedhin marrëveshjet e tyre gjuhësore. [[Komisioni Europian]], për shembull, zhvillon aktivitetin e saj të brendshëm në tri gjuhë, [[Gjuha Angleze|anglisht]], [[Gjuha Franceze|frëngjisht]] dhe [[Gjuha gjermane|gjermanisht]] (të quajtura nganjëherë "gjuhë procedurale"), dhe përdor tërësinë e gjuhëve vetëm për qëllime të komunikimit dhe informimit publik. [[Parlamenti Europian]], nga ana tjetër, ka anëtarë të cilët kanë nevojë për dokumente pune në gjuhën e tyre, ndaj aty dokumentet janë gjithmonë në të gjtha gjuhët. <ref> [http://europa.eu/languages/en/document/59|Europa: Gjuhët dhe Europa. FAQ: A përkthehet në të gjitha gjuhët zyrtare çdo dokument i gjeneruar nga BE?], '' Europa '' portal.. Marrë 6 shkurt 2007</ref>
 
Përkthimet gjuhësore janë të kushtueshme<ref> [http://news.nationalgeographic.com/news/2005/02/0222_050222_translation.html|Me 20 gjuhë zyrtare, a është BE "Lost in Translation"? (e humbur në përkthim/ e papërkthyeshme)]</ref>. Sipas faqes së internetit në gjuhën angleze të BE-së, <ref>[http://europa.eu/languages/en/document/59|Europa: Gjuhët dhe Europa. FAQ: Sa kushton politika e shumëgjuhësisë të BE-së? ], '' Europa '' portal. Shikuar më 6 shkurt 2007.</ref> kostoja për të mbajtur politikën e shumëgjuhësisë të institucioneve, pra kostoja e përkthimit dhe interpretimit, ishte 1 123 milion euro në vitin 2005, e cila vlen rreth 1% e buxhetit të përgjithshëm vjetor të BE-së, ose 2,28 € për person në vit. Në vitin 2005 një raport nga Fransua Grin (''François Grin'') krahasoi disa opsioneve të politikave gjuhësore dhe arriti në përfundimin se, hipotetikisht, miratimi i [[Esperanto]]s si gjuhë pune për komunikimet në kuadër të Komisionit Europian mund të kursejë 25 miliardë euro në vit (54€ për çdo qytetar të BE-së) <ref>[http://www.ladocumentationfrancaise.fr/var/storage/rapports-publics/054000678/0000.pdf|L'enseignement langues des étrangères comme Politique publique]</ref> dhe kanë përfitime të tjera, por Parlamenti Europian ka bërë të qartë se shtetet e saj anëtare kanë autonomi për arsimimin në gjuhën, dhe Komuniteti Europian duhet ta respektojë <ref>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+WQ+E-2006-3653+0+DOC+XML+V0//EN|pyetja Shkruar - Politika publike për mësimin në gjuhë të huaj: Raporti Grin - E-3653/2006]</ref>
 
[[File:European Parliament languages.jpg|thumb|upright|Tabelë në hyrjen e [[Parlamentit Europian]] në [[Bruksel]], shkruar në të gjitha gjuhët zyrtare të BE.]]
==Raste të veçanta==
Në Irlandë gjuha zyrtare më e folur është anglishtja.