|
[[Skeda:Supreme pizza.jpg|thumb|250px|[[Pizza]]]]
[[Skeda:Skalldyr.jpg|thumb|250px|Ushqim detarë]]
'''Ushqimi''' është marrja e energjisë dhe vitaminave nga produkteproduktet e ndryshme natyrore dhe industriale në trupin e njeriut.
==Substancat shtesë në ushqim==
Në tregun e BE-së janë të lejuara diku rreth 430-substanca të ndryshme që i bëjnë produktet ushqimore më të qëndrueshme, më me ngjyrë, më të trasha, më të thapëtatharta, më të ëmbla, më me shije apo u forcojnë efektet e tjera të substancave në produkte. Këto substanca shtesë kanë një shifër kodimi të ashtuquajturquajtur [[Kodi i mallërave|numri E]]. Numri E 200 p.sh. është numri i një substance thartësirë sorbite, konservuese e ushqimit. Shumica e produkteve të gatshme/industriale në vete kanë substanca të tilla shtesë. PosPërveç këtyre substancave, janëekzistojnë dhe diku më shumë sembi 2000 substanca tjera që kryesisht përdoren për aromat'u tëdhënë produkteve aromë.
Cilat substancaSubstanca shtesë përmbane njëgjendur në produkt, duhet të jetë e shkruar në paketimpaketimin tëe produktit. Në paketim shkruhet në listën e përmbajtjes në paketim shkruhen emrat e këtyre substancave ose numri i tyre E.
Disa nga këto substanca janë të nevojshme për prodhimin e produkteve ushqimore, por një numër i madh i tyre është i tepërt. Para së gjithash substancat për ngjyrë dhe për konservim mund të shkaktojnë alergji të ndryshme dhe për disa nga këto substanca nuk mund të thuhet se nuk e shkaktojnë kancerinkancer apo ndihmonndihmojnë substancat tjera përgjegjëse për kancershfaqjen e kancerit.
===Substancat për ngjyrangjyruese (E 100 deri E 180)===
Këto substanca përdoren në ëmbëlsira, desertë, konservime perimesh, produkte peshku, likere. Mirëpo nuk prezencaprania e tyre në këto produkte nuk është e nevojshme. Dëmet që mund të shkaktojnë këto substanca, sidomos substancat sintetike për ngjyrë, nuk janë të vogla. Ato janë shkaktare të shpeshta të alergjive, ku në këtë drejtim dallohet substanca problematike Tartarin (E 120). Shpesh këto substanca i krijojnë konsumatorit një kualitetcilësi të rreme të produktit, që nuk ekziston.
===Substancat konservuese (E 200 deri E 290)===
Përdoren në sallata, çarçaf të mishit (marinadë), senf, konservëkonserva peshku, margarinë, limonadë, marmelata etj. Këto nuk janë të domosdoshme nëse produktet shfrytëzohen të freskëta. Përparësia e këtyre produkteve është që ato janë më të qëndrueshme, dheduke mëpasur këtëkështu kanënjë kohë më të gjatë të shfrytëzimit shfrytëzimi. Por, kjo duhej të përdorej vetëm në rasterastet tëe mungesës së metodave të tjera më të shëndetshme të konservimikonservimit.
Vini Re! për alergjikët: E 200 deri E 213 janë thartësira të benzolit dhe kripëra (benzonate) të tyre,; këto mund të shkaktojëshkaktojnë alergji. Përdoren në majonezemajonezë, sallatë dhe konserva të pemëvefrutash dhe të perimeveperimesh. Dyoksidi i sulfateve dhe lidhjevelidhjet e tjera kimike të tij (E 220 deri 228, Sulfite), tek njerëzit e ndjeshëm mund të shkaktojnë turbullime, dhembje koke dhe jashtë qitjejashtëqitje. Njerëzit me astmë mund të marrin sulme ngufateshengufatjeje. ËshtëEkziston e mundshmemundësia që dyoksidet e sulfurit të nxisin substancasubstancat shkaktare të kancerit. KjoKy substancëpreparat gjendet zakonisht te frutat e thara, te bimët e thara, te produkte të patates, te marmelatat, te verërat dhe te birrat. Produkti E 235 i quajtur Natamyzin përdoret për të rregulluar bakteret e djathit të ngurtë,; kjo substancë shkakton reaksione alergjike.
===AntioksidanteAntioksidantet (E 300-330)===
Këto substanca nuk janë të nevojshme, ato ndihmojnë për ndalimifrenimin e efektit të prishjes së ushqimit ngaprej anaoksigjenit etë oksigjenitgjendur në ajër. KështuMe anë të tyre yndyrat bëhen më të qëndrueshme. Si pjesë e Antioxidanicieneveantioksidanteve është edhe vitamina E (Tokopherol). Dëmet që shkaktojnë këto substanca nuk janë të njohura.
===Emulgatorët===
Janë të nevojshëm kur ështëbëhet nëfjalë pyetjepër përzierjapërzierjen e ujit me yndyrën,një dëmelloj yndyre. Dëmet që mund të shkaktohen nga jokëto substancësubstanca nuk janë të njohura.
===Përforcuesit e shijes===
Si Acesufarm, Asparam, Cyclamat, Saccharin ndër të tjera përdoren në lëngje, desertë, jogurte, në produktet "Light" etj. Janë të mira për njerëzit që dëshirojnë të dobësohen dhe të mos largohen nga ëmbëlsirat. Nëse merren me masë këto substanca të ëmbla nuk janë të dëmshme. Në të vërtet pirja e 2 litrave të lëngjeve të quajtura "light" i tejkalon normën e nevojshme për këto substanca.
===Zëvendësit e sheqerit===
:Shiko dhe [[Kodi i mallërave#Sheqernat dhe ëmbëlsirat|Numrat e mallëravemallrave]]
Si Fruktose, Izomalt, Lactit, Maltit, Mannit, Sorvit e Xylt që përdorën në ëmbëlsira, goma përtypëse ("mbrojtëse të dhëmbit"), pije dhe ushqime për diabet nuk janë të nevojshme. Mund të ndihmojnë për ata që nuk mund të rrinë larg ëmbëlsirave dhe gomës përtypëse e që nuk dëshirojnë dhëmbët e tyre të i ngarkojnë më tepër se qeshtë e nevojshme. Përparësi kanë për diabetin, pasi që këta zëvendësues të sheqerit nuk e rrisin aq shpejt nivelin e sheqerit në gjak.
Produktet me afat të kaluar mund të shiten, për këtë është më se e nevojshme që të kontrollohet vetë produkti nëse ka erë apo pamje të jashtë zakonshme. Produktet është e lejuar me ligj që të ndërrohen, pa marrë parasysh afatin e përdorimit.
===Kthimi i produktit===
Nëse keni blerë produkte ushqimore të prishturaprishura, ato mund të t'i ktheni. Nqs. gjykoni që është bërë shkelje e rëndë e ligjit të përdorimit të produkteve ushqimore, p.sh. përdorimi i substancave kimike të palejueshme në një produkt ushqimor, atëherë njoftoni entin e shëndetësisë, apo ndonjë institucion shtetërorështetëror të shëndetësisë.
Për këtë ju duhet që të keni përgatitur përgjigjet e sakta për Kur? Ku:? dhe ÇfareÇfarë është blerë? Ku ka qenë i ruajtur produkti? Shkaqet e ankesës? dhe mundësisht fletëpagesën!
Hulumtimet nga ana e enteve shtetërore në këto raste janë falas. Entet nuk janë të obliguara të t'ju informojnë për rezultatin e hulumtimeve. PoPor, nëse jeni i interesuar për rezultatin këtë duhet tu at'ua thoni atë qartë përfaqësuesve të atyre enteve.
==Shiko dhe këtë==
* [[Grupet e ushqimeve]]
* [[Kodi i mallërave|Kodi i mallrave]] në Kosovë
[[Kategoria:Gatime]]
| 