Republika Jugafrikane: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Addbot (diskuto | kontribute) v Bot: Migrating 202 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q258 (translate me) |
ELlazo (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 1:
{{KUTIAAfrika Jugore}}
'''Republika e Afrikës së Jugut''' është shtet në jugun e [[Afrika|Afrikës]]. Ndodhet në koordinatat 22 - 35° Jug dhe 17 - 33° Lindje dhe rrethohet nga [[Oqeani Atlantik
Republika e Afrikës së Jugut zë një sipërfaqe prej 1,219 milion km<sup>2</sup> në të cilën jetojnë diçka më shumë se 42,16 milion banorë. Për kryeqytet ka
Sipas kushtetutës, që nga 1961-
Rreth 77% të popullsisë e përbën populli i quajtur bantu, 12% të bardhët, 8,5% të përzierit dhe 2,5% aziatikët. Ka mbi 30 qytete të mëdha ndërsa feja dominuese është feja e të krishterëve me diku 70-80%, pastaj vijnë besimtarët e besimeve tradicionale afrikane, besimtarët [[Budizmi|budistë]] (hindi), myslimanët dhe jahuditë.
== Historia ==
{{kryesore|Historia e Afrikës Jugore}}
[[Skeda:Cape Colony00.jpg|thumb|majtas|Harta nga viti 1809]]
Fosilet e paraardhësve të njeriut, të gjetura në shpellat Sterkfontein, Kromdraai dhe Makapansgat tregojnë për jetesën e paraardhësve të njeriut, të llojit Australopithecus africanus, në këtë vend. Zbulimet arkeologjike tregojnë se fosilet më të vjetra që janë gjetur deri më tani janë 3,3 milion vjet të vjetra.
Banorët "autoktonë" të Afrikës së Jugut janë të ashtuquajturit Bushmen ose Hotentots. Pas vitit 1500, të gjendur midis dy grupeve migratore të etura për tokë e resurse natyrore,
Llogaritë që më së voni në vitet 1500 në këtë vend janë vendosur nga Afrika qendrore popuj të ndryshëm që flisnin Gjuhën [[Banaj|Banatu]] (tani degë të saja Zulu, Sotho, Tswana, Xhosa etj.). Siç duket
Evropianët e parë që shkelen tokën e këtij vendi llogaritet të jenë [[Portugezë]]t. Ata kërkonin që nga shekulli XV një rrugë detare për në [[Indi]] përgjatë [[Bregdeti|bregdetit]] të [[Afrikë]]s për
Në vitin 1652, holandezi
Në vitin 1910 [[Britania e Madhe]] e
Si pasojë e këtij sistemi
[[Frederik Willem de Klerk]] i cili ishte kryeministër gjatë viteve 1990 – 1994, vendos që
[[Skeda:ApartheidSignEnglishAfrikaans.jpg|thumb|Shenja "vetëm për të bardhët"]]
Rreshti 43:
== Politika ==
{{kryesore|Sistemi shtetëror - Afrika Jugore}}
Afrika Jugore është zyrtarisht që nga viti [[1961]]
Pjesa legjislative e qeverisjes përbëhet nga dy dhoma, dhoma parlamentare ku të deleguarit (400 anëtarë) zgjidhen sipas principit të përbërjes dhe nga dhoma e këshillit nacional të provincave (90 anëtarë, secila provincë prezantohet me 10 anëtarë)
Rreshti 66:
Sot qytetet kryesore janë:
Pretoria është qendra administrative dhe gjithashtu kryeqyteti i vendit.
Qytete të tjera me rëndësi ekonomike janë
▲== Gjeografia ==
[[Skeda:South_Africa-NLT_Landsat7.png|thumb|Nga sateliti]]
Sipërfaqja e përgjithshme e Republikës Jugore Afrikane së bashku me ishullin Princ Eduard është 1,219,912 km<sup>2</sup>, shtrihet rreth koordinatave gjeografike 29 00 '''V''', 24 00 '''L'''.
Vija bregdetare e Afrikës së Jugut është 2,798 km e gjatë ndërsa kufiri
[[Klima]] e në Afrikën e Jugut është oqeanike e ndryshueshme. Përgjatë bregdeti mbretëron një klimë sub-tropikale me ditë të ngrohta dhe net të ftohta.
Rrafshnalta e gjerë e brendshme e Afrikës së Jugut përfundon në rrafshnaltën me male dhe
== Ekonomia ==
{{kryesore|Ekonomia e Afrikës Jugore}}
Afrika e Jugut është vend me një ekonomi të zhvilluar në nivel të lartë sa që disa organizata ndërkombëtare e radhisin ndër vendet e para ([[OKB]], [[EU]]). Ka rezerva të mëdha të pasurive natyrore, si dimant e ar, një rrjet të mirë financiar dhe juridik, si dhe një rrjet në përgjithësi të mirë të infrastrukturës (komunikacionit, energjisë dhe transportit). Edhe pse dhjetë vitet e fundit janë
Problem tjetër është mangësia e diturisë në lëmin e udhëheqjes administrative, në vitet e fundit poste administrative ju janë lënë kundërshtarëve të
Afrika e Jugut është anëtare në shumë organizata dhe projekte ekonomike të rajonit si:
Line 100 ⟶ 98:
{{kryesore|Demografia e Afrikës Jugore}}
[[Skeda:South-africa-demography.png|thumb|Rritja e popullsis]]
Popullsia në këtë vend është e larmishme. Është vendlindja e shumë fiseve paraardhës të njeriut, e [[Holandë|holandezëve]], [[Gjermanë|gjermanëve]], [[Francezë|francezëve]], [[Azia|aziatikëve]]
Mese 58% e Afrikës Jugore deri në vitin [[2002]] ka qenë e urbanizuar dhe dendësia e popullsisë në [[janar]] të [[2003]]-së ishte 37 banorë për km<sup>2</sup>. Përqindja e rritjes së popullsisë përbrenda vitit arrin shifrën 0.8% ndërsa vdekshmëria e fëmijëve 6,9%. Për 1523 banorë shërben një mjek ndërsa shkalla e analfabetizmit është diku 85%. Jeta mesatare është 46 vjet për femra dhe një vit më
Rreth dy të tretat e popullsisë janë krishtere pjesa tjetër më e madhe është besimtarë të religjioneve të fiseve të ndryshme (shumica të besimit Animismus), mysliman janë 2% dhe hindus 1,5%.
Line 111 ⟶ 109:
* "Aziatikë": 2,49 %
Afrika e Jugut ka 11 gjuhë zyrtare. Edhe
==Lidhje të jashtme==
|