Evropa Qendrore: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
{{Pa referenca}}
[[Skeda:CentralEurope.png|thumb|300px| Evropa e Mesme]]
'''[[Evropa]] e Mesme''' është regjion i Evropës kufijtë e së cilit vështirë definohen. Evropa e Mesme shtrihet ndërmjet asaj Perëndimore, Jugore dhe Evropës lindore.
 
Rreshti 11:
Evropa e Mesme përfshinë 10 % të sipërfaqes së [[Evropa|Evropës]] dhe 23,1 % të popullsisë.
 
== [[Relievi]] ==
[[Skeda:Carpathian Basin-Pannonian Basin.jpg|parapamje|djathtas|300px| Fusha e Panonisë]]
Në relievin e Evropës së Mesme dominojnë tri njësi të mëdha regjionale : ''Ultësira në veri'', ''Malet mesatare'' në mes dhe ''Malet e larta'' në jug.
* Ultësira Veriore është pjesë përbërëse e fushës së madhe evropiane, e cila shtrihet prej maleve Urale në lindje, deri në brigjet e [[Dei i Veriut|Detit të Veriut]] në perëndim. Në kuadër të këtij regjioni hynë usha Gjermano-Polake e cila përfshinë territorin prej lumit Rajna në perëndim deri te lumi Vistulla në lindje, nga jugu e mbyllin Malet Mesatare, e në veri shtrihen deri në brigjet e [[Deti Baltik|Detit Baltik]] dhe të [[Deti i Veriut|Detit të Veriut]].
Rreshti 31:
Alpet përgjithësisht janë të ndara në [[Alpet Perëndimore]] dhe [[Alpet Lindore]]. Ndarja shkon përmes liqenit [[Bodensee]] dhe liqenit [[Liqeni Komo|Komo]], duke përcjell lumin [[Rhine]]. Alpet Perëndimore janë më të larta, po vargu qendrorë është më i shkurtër dhe i lakuar dhe janë të shtrira në [[Itali]], [[Francë]] dhe [[Zvicër]]. Alpet Lindore shtrihen në [[Austri]], [[Gjermani]], [[Itali]], [[Lihtenshtajn]], [[Slloveni]] dhe [[Zvicër]]. Pikat më të larta të Alpeve Perëndimore janë majat : [[Mont Blanc]] me 4.808 m, [[Mont Blanc de Courmayeur]] me 4.748 m, [[Dufourspitze]] me 4.634 m dhe [[Dom]] me 4.545 m [[lartësia mbidetare|lartësi mbidetare]]. Pika më e lartë e Alpeve lindore është maja [[Piz Bernina]] me 4.049 m lartësi mbidetare.
 
== [[Klima]] ==
Klima e Evropës së Mesme nuk është e dhe gjithaq e llojllojshme sikurse në viset tjera, dhe në pjesën më të madhe mbizotëron klima e mesme kontinentale. Kontinentaliteti vjen në shprehje në lindje ku ka më pak të reshura atmosferike. Në veri-perëndim në viset e ulëta pranbaltike ka ndikimtë madh [[Oqeani Atlantik]], dhe për këtë arsye mbizotron [[klima oqeanike]], prandaj dimrat janë më të butë ndërsa reshjet janë më të mëdha. Ndikimi i [[Mesdheu]]t është i kufizuar në një hapsirë të vogël të [[Sllovenia|Sllovenisë]] përshkak të ndikimit të [[Alpet|Alpeve]]. Me rritjen e lartësisë mbidetare temperature zbret dhe klima në male është e ashpër kontinentale dhe malore. Të reshurat mesatare osilojnë nga 750 – 1000 mm krejt në perëndim, deri në 2000 mm në Alpe, ndërsa kah lindja ato sillen dhe zbresin nga 750-500 mm. Temperatura më e ulët është nmatur në [[Insbruku|Insbruk]] -31 °C, ndërsa më e larta në [[Poznani|Poznan]] në [[Poloni]] +39,4 °C. Temperatura mesatare e janarit është -4 °C, ndërsa e korrikut +20 °C.
 
== [[Hidrografia]] ==
Ujërat e Evropës së mesme u takojnë tre pellgjeve detare : të Detit të Veriut, atij Baltik dhe atij të Detit të Zi. Të gjitha rrjedhat ujore të cilat janë të orientuara kah jugu dhe juglindja i takojnë pellgut të Detit të Zi, të cilat janë : Danubi me degët e veta rab, Sava, Tisa, Morava e Çekisë, ndërsa pellgut të Detit Verior i takojnë rrjedhat ujore siq janë : Laba, Vezer dhe Rajna. Rrjedhat nmë të rëndësishme të cilat i takojnë pellgut të Baltikut janë : Odra dhe Vistulla.
 
Sa i përket liqeneve më i madhi është [[Liqeni Ballaton]] në [[Hungari]], mandej liqenet e Alpeve siç janë : ai i [[Liqeni i Bodenit|Bodenit]], dhe i [[Liqeni i Zhenevës|Zhenevës]].
 
== [[Demografia]] ==
Në këtë regjion jetojnë 51 % të popullsisë gjermane, 28 % të sllavëve, afro 14 % të romanëve dhe 6 % të popullsisë hungareze dhe popujve të tjerë të vjetër të këtij kontinenti. Nuk mund të caktohet ndonjë vijë ku jetojnë një popull e ku tjetri, përshkak se gjatë historisë popullsia e këtij regjioni është përzier me të tjerët.
 
Rreshti 55:
[[Alpet]] në saje të sipërfaqeve me kullosa dhe cilësore ekonomia është përqendruar në zhvillimin e blegtorisë, e cila është orientuar në prodhimin e qumështit dhe të mishit. Energjia ujore e përfituar nga lumenjtë e shumt dhe të pasur me ujë mundëson zhvillimin e industrisë.Kumunikacioni është i zhvilluar,por më tepër ka karakter transit.
 
== [[Bujqësia]] ==
 
Bujqësia është e zhvilluar më shumë në Alpe në toka pjellore.