Luftanija: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
AT44 (diskuto | kontribute) |
Irvi H (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
Rreshti 1:
[[File:Valletta-harbour-warships.jpg|thumb|Luftanije të ankoruara në Valleta, [[Malta|Maltë]].]]
'''Luftanija''' (ose '''Anija luftarake''') është [[anija|anije]] që është e ndërtuar dhe e destinuar kryesisht për [[
Në gjendje lufte, dallimi midis luftanijeve dhe anijeve tregtare është shpesh i paqartë . Në luftë, anijet tregtare janë të armatosura dhe shpesh përdoren si luftanije të rendit të dytë, të tilla si'' Anijet Q'' të [[Lufta e Parë Botërore|Luftës së Parë Botërore]] dhe keuzerët e armatosur tregtarë të [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]]. Deri në shekullin 17 ishte e zakonshme që anijet tregtare të ishin të detyruara të shërbenin në forcat detare dhe një dukuri e zakonshme e kohës ishte se më shumë se gjysmë e një flotë ushtarake e përbënin anijet tregtare. Derisa kërcënimi i [[Kusari|piratëve]] ra në shekullin 19, ishte praktikë normale që të armatosen anije e mëdha tregtare, siç janë ''galerat''. Anije luftarake shpesh janë përdorur si bartës të trupave apo anije furnizimi, si të tillë janë përdorur nga marina franceze në shekullin 18 ose nga marina japoneze gjatë [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]] .
Rreshti 16:
[[Artileria]] në luftanije u rizhvillua në shekullin 14, por [[topi|topat]] nuk u bënë mjete të zakonshme në det, derisa armët ishin të afta për tu rimbushur me shpejtësi të mjaftueshme për tu ripërdorur në të njëjtën betejë. Madhësia e një anije që të mbaj një numër të madh të topave e bëri të pamundur lëvizjen e anijes me anë të rremave, dhe kështu luftanijet u mbështetën kryesisht në vela. Lundrimi i ''man-of-war'' (nga [[Anglisht|ang]]. "njeriu-i-luftës", man-of-war ishin anije të armatosura me shumë topa dhe lëviznin me anë të velave) është shfaqur në shekullin 16.
Nga mesi i shekullit 17, topat e vendosur në anët e luftanijeve pësonte vetëm rritje dhe taktikat
=== Çeliku, avulli dhe artileria ===
Rreshti 30:
Para fillimit të [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]], [[Gjermania]] dhe [[Britania e Madhe (kthjellim)|Britania e Madhe]] ishin dy fuqitë dominuese në [[Oqeani Atlantik|Oqeanin Atlantik]]. Gjermania, sipas Traktatit të Versajës, e kishte flotën e saj të kufizuara në vetëm disa anije të vogla sipërfaqësore. Por përdorimi i mençur i terminologjisë të paqartë, të tillë si "Panzerschiffe" mashtroi komandat britanike dhe franceze. Ata ishin të befasuar në mënyrë të vrazhdë kur anijet si ''Admiral Graf Spee'', ''Scharnhorst'' dhe ''Gneisenau'' vazhdimisht sulmonin linjat e furnizimit të Aleatëve. Ndonëse kërcënimi më i madh, ishte futja e "armëve vdekjeprurëse" të marinës gjermane,anija ''Bizmarck'' dhe anija ''Tirpitz''. ''Bismarck''-u u fundos në një seri betejash detare të egra dhe të shkurtërta në Atlantikun verior, ndërsa ''Tirpitz''-i tregonte dobësim dhe tronditje përpara se të rrëzohet nga Forcat Ajrore Mbretërore (të Britanisë së Madhe). Marina Mbretërore Britanike vendosi dominimin në teatrin evropian më 1943.
Lufta e Dytë Botërore solli ndryshime masive në projektimin dhe rolin e disa llojeve të anijeve Për herë të parë, [[Aeroplanmbajtësja|aeroplanmbajtëset]] u bënë zgjedhje e qartë për të shërbyer si anije kryesore brenda një force detare. Lufta e Dytë Botërore ishte lufta e vetme në histori ku kishte beteja mes grupeve të aeroplanmbajtësve. Lufta e Dytë Botërore e pa përdorimin e parë të radarit në luftime. Ajo solli betejën e parë detare në të cilën anijet e të dyja palëve nuk patën luftime direkte, në vend të luftimit direkt atp dërguan aeroplanë për të bërë sulmet, e kjo ishte
=== Zhvillimi i nëndetësve ===
[[
=== Zhvillimi i aeroplanmbajtësve ===
Një ndryshim i madh në luftën detare ka ndodhur me futjen në përdorim të [[Aeroplanmbajtësja|aeroplanmbajtësve]]. Së pari në Betejën e Tarantos dhe pastaj në Betejën e Pearl Harbor, aeroplanmbajtëset demonstruan aftësitë e tyrë që të godisin në mënyrë vendimtare anijet e armikut jashtë shikueshmërisë dhe
=== Luftanijet bashkëkohore ===
Luftanijet bashkëkohore janë përgjithësisht të ndara në shtatë kategori kryesore: [[Aeroplanmbajtësja|aeroplanmbajtës]], kryqëzorë, shkatërrues, fregata, korveta, [[Nëndetsja|nëndetëse]] dhe anije amfibe sulmuese. ''Anija e luftës ''përbën një kategori të tetë, por nuk është në shërbim aktual në asnjë marinë në botë. Vetëm anija e luftës amerikan e klasës ''Iowa ''vazhdonë të ekzistoj si luftanije potencialë.'' Shkatërruesi'' në përgjithësi konsiderohet si luftanija sipërfaqësore më dominante e flotave moderne. Megjithatë, rolet dhe paraqitjet dikur të dallueshme të kryqëzorëve, shkatërruesve , fregatave dhe korvetave janë sot të paqarta. Shumica anijet sot janë të armatosur me një përzierje të armëve kundër objektivave sipërfaqësore, kundër
Shumica e marinave përfshijnë shumë lloje të anijeve mbështetëse dhe ndihmëse, të tilla si anijet minaheqëse dhe anijet e patrullimit.
Line 48 ⟶ 49:
* '''Anije luftuese '''- të cilat kryejnë luftime direkte me armikun
* '''Anije ndihmëse '''- të cilat shërbejnë për sigurimin materialo-teknik të flotës dhe si mbështetës të saj
* '''Anije speciale '''- lloje të
== Lista e shteteve dominuese sipas tonazhit të luftanijeve ==
Line 64 ⟶ 65:
| 4 || {{flamuri|Japonia}} [[Japonia]] || 405,800 || 93
|-
| 5 || {{flamuri|Mbretëria e Bashkuar}} [[
|}
| |||