MADHËSITË PERIODIKE: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
Gabime drejtshkrimore
Rreshti 1:
* == <nowiki>'''</nowiki>MADHËSITË ALTERNATIVE ELEKTRIKE<nowiki>'''</nowiki> ==
 
 
<nowiki>[[File:Format te ndryshme valore.gif|thumb|Sinusoidal waveform]]</nowiki>
 
 
 
Madhësitë elektrike mund të jenë konstante gjatë kohës të cilat i quajmë stacionare(<nowiki>[[DC_voltage|DC]]</nowiki>), e mund të jenë edhe të ndryshueshme gjatë kohës apo alternative(<nowiki>[[Alternating_current|AC]]</nowiki>). Ndër të gjitha madhësitë e ndryshueshme me kohën, për praktikën e inxhinierisë elektrike, më të rëndësishmet janë <nowiki>'''</nowiki>madhësitë periodike<nowiki>'''</nowiki>, ndërsa ndër to më të rëndësishmet janë <nowiki>'''</nowiki>madhësitë periodike të thjeshta<nowiki>''', ose ndryshe '''</nowiki>madhësitë sinusoidale(<nowiki>[[Alternating_current|AC]])'''</nowiki>
 
 
 
Madhësitë elektrike, kur janë të ndryshueshme, mund të ndryshojnë në hapësirë, pra prej pike në pikë, ose gjatë kohës, prej një momenti në moment. Në qoftë se rryma elektrike karakterizohet me intensitet të ndryshueshëm gjatë kohës, atë do ta paraqesim simbolikisht me 
 
 
 
 <nowiki><math>i=f(t)</math></nowiki>
 
[[File:Format te ndryshme valore.gif|thumb|Sinusoidal waveform]]
 
Madhësitë elektrike mund të jenë konstante gjatë kohës të cilat i quajmë stacionare([[DC_voltage|DC]]), e mund të jenë edhe të ndryshueshme gjatë kohës apo alternative([[Alternating_current|AC]]). Ndër të gjitha madhësitë e ndryshueshme me kohën, për praktikën e inxhinierisë elektrike, më të rëndësishmet janë '''madhësitë periodike''', ndërsa ndër to më të rëndësishmet janë '''madhësitë periodike të thjeshta''', ose ndryshe '''madhësitë sinusoidale([[Alternating_current|AC]])'''
 
Madhësitë elektrike, kur janë të ndryshueshme, mund të ndryshojnë në hapësirë, pra prej pike në pikë, ose gjatë kohës, prej një momenti në moment. Në qoftë se rryma elektrike karakterizohet me intensitet të ndryshueshëm gjatë kohës, atë do ta paraqesim simbolikisht me
 
<math>i=f(t)</math>
 
 
 
Madhësi të këtilla mund të jenë edhe të gjitha madhësitë e tjera elektrike, të cilat për kah natyra janë madhësi skalare, si për shembull tensioni elektrik, forca elektrolëvizore, etj.
 
Edhe madhësitë vektoriale mund të ndryshojnë gjatë kohës ashtu që e ndryshojnë modulin dhe kahjen, e ndonjë herë edhe
Edhe madhësitë vektoriale mund të ndryshojnë gjatë kohës ashtu që e ndryshojnë modulin dhe kahjen, e ndonjë herë edhe 
 
drejtimin.
 
 
== MADHËSITË PERIODIKE ==
 
 
 
 
 
<nowiki>== MADHËSITË PERIODIKE ==</nowiki>
 
 
 
Vlera e funksionit periodik në një moment(çast)quhet vlera momentale ose vlera e çastit, dhe rëndom këto madhësi shënohen me shkronja të vogla. Ndër më të rëndësishmet janë madhësitë sinusoidale.
 
Nje madhësi elektrike sinusoidale, p.sh rryma elektrike, paraqitet në formën
 
[[File:Vale sinusoidale.gif|thumb|Sinusoidal wave]]
 
 
'''<blockquote>i(t)=Imsin(?t+?)</blockquote>'''
<nowiki>[[File:Vale sinusoidale.gif|thumb|Sinusoidal wave]]</nowiki>
 
 
 
 <nowiki>'''<blockquote><big>i(t)=Imsin(ωt+Ψ)</big></blockquote>'''</nowiki> 
 
dhe ngjashëm tensioni:
 
'''<blockquote>u(t)=Umsin(?t+?)</blockquote>'''
  <nowiki>'''<blockquote><big>u(t)=Umsin(ωt+θ)</big></blockquote>'''</nowiki>
Madhësitë Im dhe Um quhen '''vlerat maksimale''' ose '''amplitudat e rrymës''' dhe tensionit.
 
Madhësitë Im dhe Um quhen <nowiki>'''</nowiki>vlerat maksimale<nowiki>''' ose '''</nowiki>amplitudat e rrymës<nowiki>'''</nowiki> dhe tensionit. 
 
Çdo madhësi sinusoidale përcaktohet në mënyrë të vetme nga tri madhësi të saj:
*Amplituda
*Frekuenca këndore
*Faza filestare
 
<nowiki>*Amplituda</nowiki>
 
<nowiki>*Frekuenca këndore</nowiki>
Grafiku i tensionit apo i rrymës në mënyrë alternative herë është mbi boshtin e abshisës e herë nën të. Nëse funksioni qoftë i rrymës apo i tensionit e plotëson kushtin që sipërfaqja mbi boshtin e abshisës është e barabartë me sipërfaqen nën boshtin e abshisës, atëherë kjo madhësi quhet '''madhësi alternative'''. Nëse vlen ky kusht atëherë del që vlera mesatare e madhësisë alternative është e barabartë me zero.
 
<nowiki>*Faza filestare</nowiki>
[[File:Vlera mesatare e tensionit.gif|thumb|Average voltage]]
 
 
 
 
=== Vlera mesatare ===
 
Grafiku i tensionit apo i rrymës në mënyrë alternative herë është mbi boshtin e abshisës e herë nën të. Nëse funksioni qoftë i rrymës apo i tensionit e plotëson kushtin që sipërfaqja mbi boshtin e abshisës është e barabartë me sipërfaqen nën boshtin e abshisës, atëherë kjo madhësi quhet <nowiki>'''</nowiki>madhësi alternative<nowiki>'''</nowiki>. Nëse vlen ky kusht atëherë del që vlera mesatare e madhësisë alternative është e barabartë me zero.
 
 
 
<nowiki>[[File:Vlera mesatare e tensionit.gif|thumb|Average voltage]]</nowiki>
 
 
 
 
 
 
 
<nowiki>=== Vlera mesatare ===</nowiki>
 
 
 
Vlera mesatare e madhësisë alternative përkufizohet njejtë sikurse për çdo funksion periodik. Vlera mesatare gjatë intervalit të një periode themelore T,pra, nga momenti 0 deri në momentin T llogaritet nga shprehja,
 
 
<math>imes = \int_0^T f(t)\;dt </math>.
 
ku pas integrimit kemi: [[File:Vlera efektive.gif|thumb|Effective valule]]
 <nowiki><math>Imesimes = \textstyleint_0^T  f(t)\frac{2Im}{{{pi}}};dt =0.637 Im</math></nowiki>.
 
 ku pas integrimit kemi:                                           <nowiki>[[File:Vlera efektive.gif|thumb|Effective valule]]</nowiki>
 
 <nowiki><math>Imes = \textstyle\frac{2Im}{{{pi}}} =0.637 Im</math></nowiki>
 
 
 
Vlera mesatare e madhësisë alternative e llogaritur në këtë mënyrë është e barabartë me zero, sepse sipërfaqet e gjysmëvales pozitive dhe negative janë të njejta por me shenja të kundërta.
 
 
 
Vlera mesatare e madhësisë alternative fizike nuk ekziston. Ajo në fakt paraqet intensitetin e rrymës konstante kur gjatë kohës T/2, do të rrjedhë sasi e njëjtë e elektricitetit me atë kur është fjala për rrymën alternative.
 
=== Vlera efektive ===
 
 
Në teorinë e rrymave alternative, për të karakterizuar intensitetin e madhësisë alternative, më shpesh përdoret e ashtuquajtura '''vlerë efektive''' e funksionit sinusoidal. Futja në përdorim e vlerës efektive ka rëndësi praktike sepse shumica e instrumenteve matëse të madhësive alternative e masin pikërisht këtë vlerë.
=== Vlera efektive ===  
 
 
 
Në teorinë e rrymave alternative, për të karakterizuar intensitetin e madhësisë alternative, më shpesh përdoret e ashtuquajtura <nowiki>'''vlerë efektive'''</nowiki> e funksionit sinusoidal. Futja në përdorim e vlerës efektive ka rëndësi praktike sepse shumica e instrumenteve matëse të madhësive alternative e masin pikërisht këtë vlerë.
 
Vlera efektive p.sh e rrymës elektrike, përcaktohet me shprehjen e përgjithshme:
 
<math> V_\mathrm{rms} = \sqrt {{1 \over {T}} {\int_{0}^{T} {[f(t)]}^2\, dt}}= \textstyle\frac{Vm}{\sqrt{2}} </math>
 
 
=== Shembuj ===
 <nowiki><math> V_\mathrm{rms} =  \sqrt {{1 \over {T}} {\int_{0}^{T} {[f(t)]}^2\, dt}}= \textstyle\frac{Vm}{\sqrt{2}} </math></nowiki>
[[File:Shtylla e tensionit te larte.jpg|thumb|High voltage]]
 
 
 
<nowiki>=== Shembuj ===</nowiki>
 
<nowiki>[[File:Shtylla e tensionit te larte.jpg|thumb|High voltage]]</nowiki>
 
 
 
Bartja e energjisë elektrike nga burimi i prodhimit (termocentrali, hidrocentrali, etj) deri te shpenzuesi i caktuar bëhet ekskluzivisht me anë të rrymave të ndryshueshme me kohën. Bartja e sinjaleve të radios, televizionit dhe radarit, mund të bëhet me ndihmën e rrymave të ndryshueshme me kohën, nëpërmjet valëve elektromagnetike të cilat prodhojnë rryma të këtilla.
 
Sistemi i telefonisë është poashtu një shembull i përdorimit të rrymave që ndryshojnë me kohën.
 
Duhet të theksohet se qarku i rrymave të ndryshueshme me kohën, në fakt, paraqet një sistem tejet të ndërlikuar për analizë, sepse në raste të këtilla vjen në shprehje veprimi reciprok ndërmjet elementeve të qarkut elektrik.
 
 
 
===Referencat===
 
* <ref name="">http://books.google.com/books/about/Electrical_and_Electronic_Principles_and.html?id=3YUpZ_hNmmwC</ref>[http://books.google.com/books/about/Electrical_and_Electronic_Principles_and.html?id=3YUpZ_hNmmwC Electrical and Electronic Principles and Technology]
 
<nowiki>===Referencat===</nowiki>
* <ref name="">http://nptel.ac.in/courses.php?disciplineId=108</ref>[http://nptel.ac.in/courses.php?disciplineId=108 NPTEL]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
<nowiki><ref>[[http://fiek.uni-pr.edu/getattachment/Shpallje/Departament01/Bachelor/Viti-I/Qarqet-Elektrike/Literatura/FINAL_VERSION_QARQET.pdf.aspx Fiek, Literatura, Viti i I-rë, Qarqet elektrike]]</ref><references/></nowiki>
 
 
 
 
 
<nowiki><ref>[[http://nptel.ac.in/courses.php?disciplineId=108 NPTEL]]</ref><references/></nowiki>
 
 
 
 
 
* <ref name=""nowiki>http://books.google.com/books?id=Ec8JOQAACAAJ&dq=inauthor:%22Nexhat+Orana%22&hl=en&sa=X&ei=sAaNU_K-D7P07AaLmoHwBQ&ved=0CC8Q6AEwAQ</ref> [[[http://books.google.com/books?id=Ec8JOQAACAAJ&dq=inauthor:%22Nexhat+Orana%22&hl=en&sa=X&ei=sAaNU_K-D7P07AaLmoHwBQ&ved=0CC8Q6AEwAQ Nexhat Orana:"Bazat e Elektroteknikeselektroteknikës ngaII", NexhatPrishtinë, Orana 19901992]]</ref><references/></nowiki>