Vandalët: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Rreshti 43:
Mbretëria vandale u be me 468 qellimi i i nje opercioni te madh te perbashket te perandorise perendimore nen [[Anthemius]] dhe [[Perandoria bizantine|Perandorise Romakolindore]] nen [[Leo I. (Bizanti)|Leo I.]], qe megjithate deshtoi ne njemenyre madhestore. Geiserich mundi qe ti ,vinte flaken flotese se madhe romake dhe ta asgjesonte. Mbas dështimit të një fushate të metejshme romake më 470 me 474 iu garantua Vandaleve ne nje kontrate te bere midis peradorit romako lindor [[Geiserich]] zoterimi i Afrikes dhe i ishujve, por megjithate Vandalet nuk ishin me ne gjendje ,ti kontrollonin gjithmone ne menyre efektive keto rajone. Edhe ne brendesi ndodhi shpesh qe pasuesit e [[Geiserich]]ut paten probleme,meqe Vandalet ishin ariane,kurse pjesa derrmuese e popullsise romake mbeti edhe me tej [[katholike]]; ndodhi shpesh qe pati persekutime, ku burimi me i rendesishem ( sigurisht tendencioz) eshte vepra e [[Victor von Vita]]. Para së gjithash vandalet duhej te mbroheshin nga sulmet qe beheshin gjithone e me te ashpra te Maureven resp. Berbereve, qe nen [[Masties]] arriten te marrin shpejt kontrollin e zonave malore. Vec kesaj pati edhe perplasje te dinastive per zoterimin nga pasardhesit. Ne se ne kundershtim me qendrimin e burimeve te [[antikitetit te vonë]] qendron paragjykimi i ngritur per nje shthurje masive te vandaleve , mund te dyshohet - ne fund te fundit keta do te duehj te mbroheshin nga sulmete permanenete te jashtme.
Fundi erdhi atëhere kur grindjet per fronin ne Romen Lindore brenda per brenda mbreterise Vandale u mor si shkas per nje [[Lufta e vandalëve|ekspedite ushtarake]] te re: Sipas kendveshtrimit te romakeve kontrata e 474 vlente vetem per Geiserich dhe per pasuesin legjitim te tij te drejtperdrejte; kur [[Gelimer]] me 530 hypen ne fron ne menyre te padrejte si [[Uzurpator]],mardheniet midis Karthago dhe Konstantinopel u keqesuan shuem shpejt. Me 533/34 trupat romako lindore nen udheheqjen e [[Belisar]], nje komandant ushtarak i perandorit [[Justinian I.]], sulmoi mbreterine vandale. Numri i luftetarve vandale ishet shume i paket ne numer, per te mundur ti perballonin te dy disfatet e renda ([[Ad Decimum]], [[Beteja në Tricamarum|Tricamarum]]), te cilat Belisari i kishte arritur me fat dhe shkathtesi. [[Gelimer]] u soll ne Konstandinopoje dhe iu desh te nenshtrohej ne kuder te fushates triumfuese te perandorit, dhe vitet e fundit te jetes se tij i kaloi ne meneyre te qete dhe te kendeshme ne nje prone bujqesore ne [[Galatien]]. Nje numer i madh i te te burgosurve vandale te luftes u soll ne vere te 534 per ne Konstandinopoje dheme vone nga ROma lindore u futen si trupa ne luften kunder [[Römisch-Persische Kriege|Perser]]ve. Afrika Veriore u integrua serish ne ''Imperium Romanum''.
=== Pasqyra e historisë së Vandalëve ===
| |||