Rrethi i Hasit: Dallime mes rishikimesh

 

== [[TRADITAT DHE ZAKONET E HASIT|'''TRADITAT DHE ZAKONET E HASIT''']] ==

 

 

Vallet e kësaj krahine marrin përparësi, sepse, duke pasur një shtrat të njësuar,bëjnë jetë artistike folklorike brenda dhe jashtë kufinjëve të sotëm shtetërorë.''Kërcimet njëshe'' (si për burrat, ashtu dhe për gratë) përbëjnë dukurinë më tipike e më të kristalizuar. Ka rëndësi të theksohet se struktura e tyre,ashtu si e tërë vallzimeve të këtij sistemi, kudo ku praktikohen, është elastike dhe lejon në një masë të konsiderueshme improvizimin dhe spontanitetin dhe një thurrje të motiveve dhe figurave koreografike. Megjithatë, ato kanë një bazë karakteristike hasjane, që e dallon në njëfarë mase nga vallet e krahinave fqinje.Në Has, vallet e grave, në krahasim me ato të burrave, janë më të shumta në numër dhe më të begata në aspektin krijues dhe interpretues, sepse dallohen sidomos për shprehësinë dhe lëvizjet e lirshme. Si të tilla, ato gjejnë praktikim më të dendur. Zakonishtvendasit përdorin për to emërtimin “''kcim''” ose “''kcim grash''”. Kërcimet e grave të Hasit, ashtu si përgjithësisht ato të krahinave tëShqipërisë së Veriut (duke përfshirë “Kosovën”, “Maqedoninë”, dhe Malësinë), në të cilat praktikohet i njëjti sistem vallëzimi, shquajnë për tri tipare karakteristike.Së pari formën më të hershme dhe më origjinale të kërcimeve e përbën ekzekutimi nga një grua e vetme, në mënyrë vetjake.Së dyti, kur gratë kërcejnë në dasma, është rregull që të ngrihen të parat “bijat” e shtëpisë (nuset që kanë dalë nga ajo shtëpi ku zhvillohet dasma) të cilat, në krahasim me të tjerat, kërcejnë e këndojnë më fort. Së treti, fillimi dhe ekzekutimi i kërcimit nga një valltare, reagimi ti tëpranishmëve përrreth dhe lidhja e valltares me mjedisin e dasmës, të gjitha këtotë shoqëruara me këngë e të kryera simbas një rendi të caktuar,3 kanë ndikuar në kristalizimin e formës artisktike të këtij vallëzimi, i cili ka marrë përmasat e plota të një spektakli popullor.Kjo mënyrë kërcimi nis zakonisht në Has me këngën e parë “''Shka ka defi,''mori, çi po krat''? (kërcet)”. Pastaj pason vargu i dytë: “''Ani, po k’saj Razës'' (emrin i asaj që do kërcejë), ''mori po i vikat ''(thërret)”, që këndohet nga të pranishmet përreth. Kërcimet e grave hasiane praktikohen edhe nga dy veta, dy gra ose dy vajza ,dhe më rrallë nga tri veta. Në rastin e fundit, kur ato luhen njëherësh nga një''

Po keshtu nje studim per veshjet e Hasit ka bere dhe '''''Drita [[Statovcit|Statovci]]'''''

 

<nowiki> </nowiki>Veshja e grave të Hasit, duke mos përzier Malësinë eGjakovës, paraqet një variant të veçantë dhe tipologjikisht i takon veshjes me këmishë të gjatë e një dy futa. Këtu pështjellakët s’janë të zymtë, porkryesisht të ndritshëm të kuq. Të pasmin e quajnë “pshtallak”, kurse të

përparmin “kanac” e “bohçe”.