Gjaku: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 2:
[[Skeda:Bloedafname Sanquin.jpg|thumb|Konserva e gjakut]]
'''Gjaku''' ([[Gjuha Latine|lat]]. ''Sanguis'') është një [[Indi lidhor|ind lidhor]] i lëngshëm, i cili me ndihmën e [[Zemra|zemrës]] dhe enëve të qarkullimit të gjakut mirëmban funksionet e organeve të tjera të trupit nëpërmjet transportit të oksigjenit dhe lëndëve ushqyese. Gjaku qarkullon nëpër [[enët e gjakut]] falë [[puna mekanike|punës mekanike]] të muskulit të zemrës. Trupi i njeriut përmban mesatarisht 5 - 6 litra gjak.
Gjaku është një lëng trupor tek kafshët që i dhuron qelizave lëndë të nevojshme ushqyesve dhe oksigjen dhe i transporton mbetjet metabolike si mbeturinat larg nga këto qeliza. Kur ai arrin në mushkëri, ndodh shkëmbimi i gazit, me shpërndarjen e dioksidit të karbonit duke e përçuar nga gjaku në alveole (hojëza të mushkërisë) dhe të oksigjenit duke e shpërndarë në gjak. Gjaku i oksigjenuar pompohet në anën e majtë të zemrës në venën pulmonare dhe hyn në arterien e majtë. Nga këtu ai kalon nëpër valvulën bicuspide, përmes barkushes dhe shpërndahet në të gjithë trupin prej aortës. Gjaku përmban antitrupa, ushqimin, oksigjenin,etj për të ndihmuar punën e trupit.
Gjaku përmban: qeliza të kuqe ([[eritrocite]]),
== Funksionet ==
Line 45 ⟶ 46:
Gjaku përmban: [[eritrocite]] (qelizat e kuqe), [[leukocitë]] (qelizat e bardha) dhe [[trombocite]].
== Veçoritë e Gjakut ==
Tek kurrizorët, gjaku është i përbërë nga qelizat e gjakut të pezulluara në plazmën e gjakut. Plasma, e cila përbën 55% të lëngjeve të gjakut, është kryesisht ujë (92% ndaj volumit), [1] dhe përmban proteina zhdukën, glukozë, jonet minerale, hormonet, dioksid karboni (plazma të qenë medium kryesor për transport nxjerrës produktit), dhe qelizat e gjakut vetë. Albumina është proteina kryesore në plazma, dhe ajo funksionon për të rregulluar presionin koloidal osmozik e gjakut. Qelizat e gjakut janë qeliza kryesisht e kuqe të gjakut (i quajtur edhe RBCs apo eritrocitet) dhe qelizat e bardha të gjakut, duke përfshirë leukociteve dhe trombocitet. Qelizat më të bollshme në gjak kurrizor janë qelizat e kuqe të gjakut. Këto përmbajnë hemoglobinë, një proteinë të hekur-përmbajnë, e cila lehtëson transportin e oksigjenit nga reversibile detyrueshme të këtij gazi të frymëmarrjes dhe në masë të madhe rritjen solubility e saj në gjak. Në të kundërt, dioksidi i karbonit është pothuajse tërësisht transportuar shpërndahet jashtë qelizës në plazmë si jon bikarbonat.
Gjaku kurrizor është e ndritshme të kuqe kur hemoglobina e saj është oksigjenuar dhe deoxygenated. Disa kafshë, të tilla si krustaceve dhe molusqeve, përdorni hemocyanin për të kryer oksigjen, në vend të hemoglobinës. Insektet dhe disa molusqeve përdorni një lëng të quajtur hemolimfën në vend të gjakut, duke qenë se diferenca hemolimfën nuk është përfshirë në një sistem të mbyllur të qarkullimit të gjakut. Në shumicën e insekteve, ky "gjaku" nuk përmban oksigjen, që mbante molekula të tilla si hemoglobinë sepse trupat e tyre janë të vogla sa për sistemin e tyre trakeale të mjaftojë për të furnizuar me oksigjen.
Kurrizorët Jawed kemi një sistem adaptive imunitar, bazuar kryesisht në qelizat e bardha të gjakut. Qelizat e bardha të gjakut të ndihmojë për t'i rezistuar infeksionet dhe parazitet. Trombocitet janë të rëndësishme në koagulimin e gjakut. Artropodet, duke përdorur hemolimfën, kanë hemocytes si pjesë e sistemit të tyre imunitar.
Gjaku është qarkulluar rreth trupit nëpërmjet enëve të gjakut nga veprimi i pompimit të zemrës. Në kafshë me mushkëritë, gjaku arterial mbart oksigjen nga ajri thithur për indet e trupit, dhe gjaku venoz mbart dioksid karboni, një produkt të mbeturinave të metabolizmit të prodhuar nga qelizat, nga indet në mushkëri që do të exhaled.
Termat mjekësore që lidhen me gjak shpesh fillojnë me hemo- ose hemato- (haemo- gjithashtu të parashikuar dhe haemato-) nga αἷμα fjala greke (Haima) për "gjakut". Në kushtet e anatomisë dhe Histologji, gjaku është konsideruar si një formë e specializuar e indeve lidhës, duke pasur parasysh origjina e tij në eshtra dhe prania e fibrave të mundshëm molekulare në formën e fibrinogjenit.
== Burimi i të dhënave ==
<references />
| |||