Mustafa Qemal Ataturku: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q5152
Goelia (diskuto | kontribute)
vNo edit summary
Rreshti 1:
[[Skeda:MustafaKemalAtaturk.jpg|thumb|Mustafa Kemal Atatürk]]
[[Skeda:Ataturk-birth-house.jpg|thumb|right|220px| Shtëpia ku u lind Ataturku ]]
'''Mustafa QemalQemali''' ose '''Mustaf Kemal Atatyrk''' (12 mars [[1881]] - 10 nëntor [[1938]]), udhëheqës ushtarak [[Turqit|turk]], themelues i [[Turqia|Republikës Turke]] dhe kryetari i parë i saj (1923-1938).
 
== Fëmijëria dhe Edukimi ==
Mustafa lindi në vitin 1881 në [[Selaniku|Selanik]], babai i tij ka qenë tregtar me origjinë shqiptare<ref>Mango, Andrew, ''Ataturk: The Biography of the Founder of Modern Turkey'', (Overlook TP, 2002), p. 27.</ref><ref>Jackh, Ernest, ''The Rising Crescent'', (Goemaere Press, 2007), [http://books.google.com.tr/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false p. 31, ''Kemal Atatürk albanian father and turkish mother '']</ref><ref>Isaac Frederick Marcosson, ''Turbulent years'', Ayer Publishing, 1969, [http://books.google.com.tr/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false p. 144.]</ref><ref>Richmond, Yale, ''From Da to Yes: understanding the East Europeans'', (Intercultural Press Inc., 1995), 212.</ref>, ndërsa mamaja e tij kishte origjinë nga Maqedonia. Pas vdekjes së babait, fillimisht nënpunës otoman dhe më pas tregtar druri, dhe martesës së të emës me një ushtarak turk, Mustafai ishte një djalosh i pabindur i cili nuk pranonte të shkonte në shkollën fetare ku e regjistruan. Në moshën 12 vjeçare është regjistruar me iniciativën e tij në shkollën ushtarake në Selanik, në qendrën e nacionalizmit grek dhe sllav. Në këtë shkollë nga mësimdhënësit e ka marrë pseudonimin Qemal (“i përkryer”). Nga viti 1896 ka vazhduar akademinë ushtarake në [[Manastiri (qytet)|Manastir]], ndërsa nga 1899 u pranua në Akademinë Perandorake Ushtarake ne [[Stamboll]], të cilën e mbaroi më 1905 pasi kreu edhe një kurs special pranë Shtabit të Përgjithshëm. Që në moshë të re ai u interesua për letërsinë revolucionare, e cila konsiderohej e ndaluar nga autoritetet perandorake.
 
== Karriera Ushtarake ==
 
Për shkak të aktivitetit të tij të jashtligjshëm me [[Xhonturqit]] të cilët luftuan kundër regjimit aristokrat të Perandorisë Otomane Ataturkun regjimi e dërgon në [[Siri]] në një regjiment kavalerie që luftonte me rebelët, megjithatë nuk e lejojnë te marrë pjese në luftime.Në [[Damask]] formon organizatën ''Vatan ve HurriYet ''(Atdheu dhe Liria). Në vitin 1907 është transferuar në Selanik dhe iu bashkua shoqatës ''Bashkim dhe Progres'', të cilën e kishte themeluar ''Revolucioni i Xhonturqëve'' në korrik të vitit 1908. Ataturku merr pjesë në revulucionin xhonturk si shef i shtabit të Mahmut Shefqet-pashës, komandantit të armatës turke të Maqedonisë dhe merr pjesë gjithashtu në shuarjen e kondërevolucionit të Abdyl Hamidit në Stamboll në vitin 1909. Mori pjesë në luftë në [[Libi]] kundër Italisë (në vitin 1911-1912), ku u dallua për herë të parë si udhëheqës ushtarak i talentuar. Arrin një ndër fitoret e pakta turke në këtë luftë kur me batalionin e tij dhe disa qindra vullnetarë arabë arrin një fitore kundër një force italiane të konsiderueshme, duke marrë disa robër dhe gjithashtu duke kapur disa mitralozë. Në kohën e Luftërave Ballkanike (1912-1913) organizoi mbrojtjen e [[Dardaneleve]], pastaj ka qenë atashe ushtarak në Bullgari. Gjatë Luftës së Parë Botërore, kur Turqia ishte në anën e Gjermanisë, Ataturku arriti një sukses të padiskutueshëm në Fushatën e Galipolit në vitin 1915, ku arrin të mundë forcat Aleate që donin të zbarkonin në [[Dardanel]]. Përveç kësaj mori pjesë edhe në Fushatën e Kaukazit, si pjesë e Armatës së Kaukazit, komandant i Armatës së Dytë (1916-1917). Në këtë fushatë arriti gradën e gjeneralit e në fund edhe atë të pashait. Më vonë u transferua në frontin Palestinez si komandant i Armatës së Shtatë dhe pas nënshkruarjes së marrëveshjës për paqe kthehet në Stamboll.
 
Line 17 ⟶ 16:
 
== Lidhje të jashtme ==
* [http://www.ataturk.com Biografia e KemalQemal Ataturkut angl.]
 
== Referenca ==
{{ref}}
<!--Interwiki-->
 
[[Kategoria:Ushtarakë turq]]
Line 26 ⟶ 25:
[[Kategoria:Vdekje 1938]]
 
<!--Interwiki-->
{{Link FA|eo}}
{{Link FA|es}}