Azoti: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
v U kthye versioni 1395109 i bërë nga 46.19.227.253 (diskutimet) |
|||
Rreshti 4:
== Zbulimi ==
Lidhjet e Azotit [Nitrogjenit] sikurse salpeter ishin të njohura edhe ne kohen e lashtë. Kimistët e njihnin acidin e salpetërit si "aqua fortis". Perbërja e acidit të salpetërit dhe acidit të kripës ishte e njohur nën emrin "aqua regia", uji i mbretit, sepse ishte ne gjendje për ta shkrirë edhe arin. Zbulimi i vetë elementit kthehet në kohën e Daniel Rutherfordit në 1772. Ai e quante "noxious air", ajër dëmtues, sepse zjarri ndalej në të. Edhe p.sh. emërimi i Azotit ne gjuhë holandeze tregon te fakti se nëse një gjallesë do të gjindet ne të njejtën hapësirë/vënd ku ka vetëm Azot, do të vdiste. Rreth kësaj kohe edhe Carl Wilhelm Scheele, Henry Cavendish en Joseph Priestley studijonin Azotin nën emrin "ajër i djegur" dhe "ajër i ''[[deflogistizimi|deflogistizuar]]"''.shenja kimike n , numri atomik 7 , masa atomike 12. Perfitimi i Azotit ne industri behët ne dy menyra. Sipas menyres se parë Azoti perfitohet nese bejmë nxemjen e nitritit te amonit NH4NO2 . Sipas menyres se dytë Azoti perfitohet nese bejmë sintezen e komponimeve qe kanë azot me hidrogjen.Ate e gjejme poashtu tek komponimet qe permbajne,azot siç jane:nitrati i natriumit ose shalitra e kilit(NANO3) dhe ne kripra amoniakore.
Emri Latin i Azotit është Nitrogenium, Grekët e quajnë nitron kurse fjala Egjiptiane është ntr, qe do të thotë Zot. Shqip quhet pra Azot.
Rreshti 17:
* Pak me i lehte se ajri, tretet pak në ujë ,ne temperaturen 195,8 gradë celsius kalon ne lëng, kurse ne 209,8 g.c. kalon ne gjendje kristalore.
* Azoti është perbërës i shumë komponimeve të cilat luajnë rol të rëndësishëm në zhvillimin e jetes, ai është perbërës edhe i shumë konponimeve të tjera, siç janë: oksidet e azotit, amoniaku, acidi nitrik, plehërat azotike dhe i shumë konponimeve organike. Keto i formon në gjendje atomike kurse kur është në gjendje molekulare është si gaz inert sepse lidhjës trefishe per me u shkeputë i nevojitet kohë e gjatë dhe energji e madhe.
Nese azoti eshte ne forme atomike,ai bashkevepron me shume elemente te tjera duke i formuar komponimet perkatese:
Fjala azot rrjedh nga gjuha greke qe do te thotë pa jete. Këtë emër e ka marrë per shkak qe në atmosferën me azot nuk mund të jetohet. Emri tjeter "nitrogjen" rrjedh gjithashtu nga greqishtja nitro-gene qe do te thotë formues i shalites. Pra është perberes i komponimit nitrati i natriumit ( shalitra e kilit-NaNO3).<p>▼
-me hidrogjenin formon hidrure (NH3 , N2H4)
-me oksigjenin formon okside (N2O , NO , NO2 , N2O3 , N2O5)
-me elemente halogjene formon halogjenure (NH4Cl)
-me metale formon nitrure (Mg3N2)
* '''PERDORIMI-Azoti '''perdoret per te krijuar mjedis inert gjate transportimit te lendeve pelcitese,per prodhimin e qelikut te pa oksidueshem,per majtjen e ushqimit te fresket gjate transportimit, per perfitimin e amoniakut,acidit nitrik,pleherave azotike,eksploziveve,gjate prodhimit te pjeseve elektronike,transistoreve,diodave ejt.
▲Fjala azot rrjedh nga
KOMPONIMET: Amoniaku(NH3) është komponim i azotit i cili në natyrë gjindet ne gazrat e vullkanëve dhe ne ato vendet ku bëhët shpartallimi i substancave organike. Perfitohet: nëse ne klorurin e amonit veprojmë me baza te forta siç jane : NaOH,Ca(OH)2 etj. 2. sipas menyres se dytë perfitohet nëse bëjmë sintezen e azotit me hidrogjen sipas reaksionit: N2+3H2->,<-2NH3, procesi zhvillohet ne temperature 400-500 grade celcius dhe shtypje 20M Pa , ne prani te katalizatoreve.Lende te para kryesore per perfitimin e amoniakut jane gazi natyror,avulli i ujit dhe ajri.Amoniaku është gaz pa ngjyre me ere karakteristike therese,ne atmosfere me amoniak na lotojnë sytë,me i lehte se ajri. Tretet shume në ujë dhe formon acidin nitrik,nje vellim uje tret 700 vellime amoniak. Perdoret në industri per mbushjen e motorëve te frigoriferit. Prej amoniakut fitohen plehërat artificiale..
ACIDI NITRIK HNO3 në natyre nuk gjindet por perfitohet ne industri nese ne dioksidin e azotit veprohet me ujë. Acidi është substancë e lengtë pa ngjyre me ere karakteristike me shije të thartë ku e vertetojmë me leter te lakmusit i tretshem ne une. Perdoret në industri per perfitimin e substancave te ndryshme.
| |||