Versioni i datës 24 mars 2015 18:50 redakto Mr. Pseudo (diskuto \| kontribute) Redaktorët, Kontrolluesit 6.505 edits →‎Burimet ← Redaktim më i vjetër		Versioni i datës 9 prill 2015 16:17 redakto zhbëje Mr. Pseudo (diskuto \| kontribute) Redaktorët, Kontrolluesit 6.505 edits →‎Idetë: material + interwiki Etiketa: Përpunim pamor Ndryshimi më pas →
Rreshti 1: [[Skeda:Herbert Spencer sq.jpg‎\|200px\|right\|parapamje\|Herbert Spencer]] '''Herbert Spencer''' (shqip: ''Herbert Spenser'') ([[27 prill]] [[1820]] – [[8 dhjetor]] [[1903]]) ishte një filozof anglez dhe një teorist politik, i famshëm; me një njohje pothuaj enciklopedike që i mundësonte të shkruante mbi tema si qeverisja, [[etika]], edukimi, [[ekonomia]], sociologjia, [[biologjia]], psikologjia dhe [[antropologjia]]. Spenceri ngriti disa nga idetë mbi konceptin "evolucion" të cilat mëpastaj u morrën nga [[Charles Darwin]] dhe u zhvilluan më tej në kornizën biologjike. Rreshti 10: == Idetë == Idetë e Herbert Spencerit u shtruan së pari në artikuj ~~revistase~~revistash dhe u botuan në një seri librash të cilët ai i rishkruajti dhe rishikoi në mënyrë të vazhdueshme. Spencer vendosi në qendër të filozofisë së vet një konceptim organik të evolucionit me origjinë biologjike. Si shumë racionalistë të tjerë të viteve 1800-të, përqafon të gjithë kompleksin e njohurisë njerëzore, nga shkencat natyrore tek etika. Teorinë e evolucionit e përdor për të rindërtuar sistemin e një shoqërie natyrore me kufijë natyrorë mes ekonomisë dhe politikës. Nga një homegjeneitet jokoherent, mbërrihet në heterogjeneitet hoherent. Nga [[biologjia]] kalohet tek [[psikologjia]], tek [[sociologjia]] dhe tek etika: natyra avancon sipas një linje të drejtë nga energjia tek [[jeta]], nga jeta tek [[mendja]], nga mendja tek [[shoqëria]], nga shoqëria tek [[qytetërimi]] dhe tek qytetërime edhe më të përdalluara (diferencuara) dhe të integruara. Ky konceptim, në terma shoqërorë, do të thotë se një shoqëri që bëhet gjithnjë e më komplekse ka më pak nevojë për Shtetin. Me rritjen e [[Industria\|industrializmit]] një pjesë gjithnjë e më e madhe i lihet inciativës private - ndërsa janë shoqëritë e militarizuara që mbeten me ndërhyrje të përhapura shtetërore. Pjesa më e madhe e [[legjislacioni\|legjislacionit]] është i keq sepse korrupton perfeksionin që natyra priret të prodhojë nëpërmjet mekanizmave selektues natyrorë, si për shembull: eksperienca, [[tradita]] etj. === Social Statics (1850) === Line 19 ⟶ 27: === Edukimi === Esetë e tij mbi edukimi,n ''Education: Intellectual, Moral and Physica''l (1861), përqeshin praktikën e mësimit me ngut, dominancën e latinishtesh dhe greqshtes në klasat më të larta të shkollës dhe vëmendjen e tepruar ndaj historive me ~~mbretë~~[[Mbreti\|mbretër]] dhe me mbretëresha. Spencer-i në të kundërt rekomandoi një program ~~“vet~~“''vet-~~zhvillimi”~~zhvillimi''”, bazuar mbi zgjidhje problemesh, gjeometri empirike, ushtrim të shëndetshëm, vizatim nga vëzhgimi, dhe shkencat natyrore. Ai tha se fëmijët duhet të mësohen dhe disiplinohen, jo nga grada artificiale dhe nga ndëshkime por duke pranuar pasojat e veprimeve të tyre. === Filozofia === === Etika dhe sociologjia === Spenseri shumë shpesh përmendet së bashku me Kontin, në radhën e sociologëve që ndikuan në zhvillimin e [[Sociologjia\|sociologjisë]]. === Darvinizmi social === Herbert Spencer-i ishte një ndër kontribuesit më të hershëm të ~~teorisë së [[Darvinizmi social\|Darvinizmit social]], ideja~~filozofisë se idetë evolutive aplikohen edhe mbi njerëzit dhe shoqëritë. Spenceri i zhvilloi idetë e tij përpara Darvinit, dhe darvinizmi shoqëror i konceptuar nga ai merrej vetëm me përmirësimin progresiv dhe të vetvetishëm të shoqërisë ~~njerzore~~njerëzore, sikundër ndodh në botën natyrore. Versioni [[Individualizmi\|individualist]] spencerian i darvinizmit shoqëror nuk ka asgjë të përbashkët me format e [[kolektivizmi\|kolektivizuara]] të “darvinizmit shoqëror” që promovonin dhe realizonin luftë dhe vrasje mes racave, sikundër predikonin [[Nazizmi\|nacional socialistët gjermanë (nazistët)]]. Studiuesit Root (2008) dhe Leonard (2009) nëpërmjet studimeve të tyre, demonstrojnë se H. Spenceri nuk e mbështeti verisonin gjerman të “darvinizmi shoqëror”, dhe për më tepër nuk ishte përgjegjës për shtrembërimet që iu bënë konceptit. ==Burimet==

Herbert Spencer: Dallime mes rishikimesh