|
[[File:BiconvexLens.jpg|thumb|Thjerrëz bikonvekse]]
Me '''thjerrëzathjerra optike''' nënkuptojmë mjedisin optik të kufizuar me dy sipërfaqe që ka inkeks të thyerjes të ndryshëm nga rrethi. Zakonisht janë të ndërtuara prej [[Xhami (material)|qelqi]] ose kuarci, me bashkimin e dy syprinave që kanë boshtin optik të përbashkët. Kanë aplikim të madhë në praktikë dhe nuk mund të paramendohet puna e instrumenteve optike pa thjerrëzathjerra .
==Konstruktimi i thjerrëzavethjerrave të thjeshta==
Shumica e thjerrëzavethjerrave janë ''thjerrëzathjerra sferike'': dy sipërfaqet e e saj janë pjesë të sipërfaqeve sferike. Secila sipërfaqe mund të jetë ''konvekse'', ''konkave'', ose ''planare''. Vija që e lidh qendrën e sferës me sipërfaqet e thjerrëzesthjerrës quhet ''boshti'' i thjerrëzes. Tipikisht, boshti i thjerrëzesthjerrës kalon nëpër qendrën fizike të thjerrëzes, për shkak të mënyrës me të cilën janë ndërtuar. Thjerrëzavethjerra ve mund tu ndryshohet forma edhe pasi të jenë prodhuar. Këshu që boshti i thjerrëzesthjerrës mund të mos kalojë nëpër qendren fizike të thjerrëzes.
[[Thjerrëzat torike|thjerra torike]] ose sfero-cilindrike kanë sipërfaqe me dy rreze të ndryshme të lakimit në dy plane ortogonale. Ato kanë fuqi të ndryshme fokale në meridiane të ndryshme. Kjo formon një '''thjerrëzthjerrë astigmatike'''. Si shembull i tyre janë thjerrëzatthjerrat e syzeve që ndikojnë në përmirësimin e [[Astigmatizmi|astigmatizmit]] të syrit.
Më komplekse se kaq janë '''thjerrëzatthjerrat asferike'''. Këto janë thjerrëzathjerra ku njëra ose dy sipërfaqet kanë forma që sjanë as sferike e as cilindrike. Forma më të komplikara u lejojnë thjerëzave të krijojnë imazhe me më pak [[Aberracioni|aberracion]] sesa thjerrëzatthjerrat e thjeshta standarde, por ato janë më të vështira dhe më të shtrenjta për tu prodhuar.
===Rrezet karakteristike===
[[File:Lens3.svg|thumb|Rrezet|400 px]]
Rrezet kryesore me ndihmën e të cilave mund të konstruktohet fytyra te thjerrëzatthjerrat konvergjente janë:
*Rrezja paralele që kalon paralel me boshtin kryesor optik dhe pas thyerjes kalon nëpër pikën fokale (F)
*Rrezja kulmore që kalon nëpër kulm të thjerrëzësthjerrës (K) dhe pas thyerjes vazhdon drejtimin e përhapjes së saj,
*Rrezja fokale që kalon nëpër vatër apo focus dhe pas thyerjes kalon paralel me boshtin optik të saj.
S<sub>1</sub> dhe S<sub>2</sub> janë respektivisht largësia e objektit nga thjerrëzathjerra dhe e thjerrëzësthjerrës nga imazhi që krijohet, për thjerrëzathjerra tek të cilat trashësia është e papërfillshme, të cilat gjenden në ajër. Lidhshmëria e tyre paraqitet përmes formulës:<ref>{{cite web |url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/geoopt/lenseq.html |title=Thin Lens Equation |work=Hyperphysics |first=Carl R. |last=Nave |publisher=Georgia State University |accessdate=March 17, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://dev.physicslab.org/Document.aspx?doctype=3&filename=GeometricOptics_ThinLensEquation.xml |title=Resource Lesson: Thin Lens Equation |work=PhysicsLab.org |first=Catharine H. |last=Colwell |accessdate=March 17, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.physicsclassroom.com/class/refrn/Lesson-5/The-Mathematics-of-Lenses |title=The Mathematics of Lenses |work=The Physics Classroom |accessdate=March 17, 2015}}</ref>
:<math> \frac{1}{S_1} + \frac{1}{S_2} = \frac{1}{f} </math>
Sipas këtij ekuacioni vlera reciproke e largësisë fokale të thjerrëzësthjerrës është e barabartë me shumën e vlerave reciproke të largësisë së trupit nga thjerrëzathjerra (S<sub>1</sub>) dhe largësisë së fytyrës nga thjerrëzathjerra (S<sub>2</sub>).
Meqenëse largësia fokale për thjerrëzën ethjerrëne dhënë është madhësi konstante, del se shuma e vlerave reciproke S<sub>1</sub> dhe S<sub>2</sub> është gjithashtu konstante. Kjo do të thotë se me zvogëlimin e distancës së trupit nga thjerrëzathjerra duhet të rritet distanca e fytyrës së trupit. Kjo rritje ndodh deri sa trupi të vendoset në vatër, atëherë fytyra do të gjendet në infinit.
Ne qoftë se thjerrëzathjerra gjendet ne ndonjë mjedis tjetër optik atëherë ekuacioni i thjerrëzësthjerrës ndryshon.
==Llojet e thjerrëzavethjerra ve të thjeshta==
[[File:Lens2ita.png|thumb|400px|LLojet]]
Thjerrëzatthjerra t klasifikohen nga lakimi i dy sipërfaqeve optike. Një thjerrëzthjerrë është ''bikonvekse '' (ose ''dy-konvekse '', ose thjësht ''konvekse '') nëse dy sipërfaqet e saj janë konvekse. Nëse dy sipërfaqet kanë rreze të njëjtë të lakueshmërisë, thjerrëzathjerra është ''ekuikonvekse ''. thjerrëzathjerra me dy sipërfaqe konkave është ''bikonkave '' (ose thjesht ''konkave ''). Nëse njëra nga sipërfaqet është e rrafshët, thjerrëzathjerra është ''plan-konvekse '' ose ''plan-konkave '' varësisht nga sipërfaqja tjetër. Një thjerrëzthjerrë me një sipërfaqe konvekse e një konkave quhet ''konvekse-konkave '' ose ''meniscus ''. Ky është tipi i thjerrëzavethjerra ve që më së shumti përdoret në thjerrëzatthjerrat korrektuese.
===Llojet e tjera===
[[File:Flat flexible plastic sheet lens.JPG|thumb|Pamje e afërme e thjerrëzavethjerra ve të Fresnelit]]
* ''Thjerrëzatthjerra cilindrike '' janë të lakuara vetëm në një drejtim. Ato përdoret për të fokusuar dritën në një vijë, ose për të konvertuar dreitën eliptike nga një llaser në rreze rrumbullakët.
* ''Thjerrëzatthjerra e Fresnelit'' kanë sipërfaqe optike të thyer në unaza të ngushta, duke lejuar thjerrëzën tëthjerrëntë jetë sa më e hollë dhe më e ndritshme sesa thjerrëzatthjerrat e tjera.
* ''Thjerrëzatthjerra lentikularlentikulare'' janë grup i mikrothjerrëzavemikrothjerra ve që përdoren për printime lentikulare për të krijuar imazhe që kanë iluzionin e thellësisë ose që ndryshojnë kur shikohen nga kënde të ndryshme.
* ''SuperthjerrëzatSuper ''thjerrat janë të ndërtuara nga indeksi negativ i metamaterialevemeta-materialeve.
==Referencat==
| 